ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ : ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ…

Του Γιώργου Σπυρόπουλου *

Ένας από τους ελάχιστους έντιμους δημοσιογράφους και λόγιους που τίμησαν ή τιμούν το επάγγελμά τους ήταν ο Αντώνης Καρκαγιάννης. Είχε αναγάγει το επάγγελμά του σε λειτούργημα και επί πολλά χρόνια περιμέναμε καθημερινά να διαβάσουμε τα άρθρα του στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», με λαχτάρα. Όταν «έφυγε» για άλλους τόπους, η έλλειψή του, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν αισθητή για όλους τους πιστούς αναγνώστες του άρθρου του. Γι΄αυτό τοn «Άνθρωπο» θεωρώ ελάχιστο χρέος να τον επαναφέρω στη μνήμη μας, εν είδη μνημόσυνου, μεταφέροντας ένα από τα πολυπληθή άρθρα του και λόγω επικαιρότητος με τίτλο «ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» που το παραθέτω παρακάτω ως έχει:
« Οι γιορτές του έτους αρχίζουν από του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου. Είναι η αρχή του γεωργικού και ποιμενικού έτους γιατί τότε αρχίζει η σπορά και τα κοπάδια εγκαταλείπουν τα ορεινά και κατεβαίνουν στα πεδινά. Από του Αγίου Δημητρίου αρχίζει η μίσθωση των χωραφιών και το «μεσιακό» όπου ιδιοκτήτης και καλλιεργητής παίρνουν μισά – μισά. Του Αγίου Δημητρίου κλείνουν συμφωνία οι βοσκοί με τους τσελιγκάδες, ότι θα δουλέψουν, ως του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου ή λίγο αργότερα ανάλογα με το πότε πέφτει το Πάσχα. Από του Αγίου Δημητρίου μέχρι τα Χριστούγεννα, έχουμε πολλές γιορτές, σχεδόν κάθε μέρα.
Των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, των Αγίων Ασωμάτων Μιχαήλ και Γαβριήλ, του Αγίου Μηνά, του Αγίου Φιλίππου, τα Εισόδια της Θεοτόκου, της Αγίας Αικατερίνης, του Αγίου Στυλιανού, του Αγίου Ανδρέου, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα, του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Άννας. Του Αγίου Σπυρίδωνος, του Αγίου Ελευθερίου και άλλων πολλών Αγίων, Οσίων και Μαρτύρων, αρσενικού και θηλυκού γένους. Οι περισσότεροι κατάγονται από την Ανατολή και έδρασαν ή μαρτύρησαν τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ..
Είναι γιορτές οικογενειακές και γιορτάζουν όσοι και όσες φέρουν το όνομα του εορτάζοντος Αγίου, Οσίου ή Μάρτυρος. Τα Χριστούγεννα είναι γιορτή για όλους τους Χριστιανούς, η μεγάλη κόκκινη σημαδούρα του χειμώνα. Έρχεται λίγο μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, μόλις αρχίζει να μεγαλώνει η ημέρα και να μικραίνει η νύχτα. Είναι γιορτή του χειμωνιάτικου σπιτιού, οι χριστιανοί γιορτάζουν οικογενειακώς στα σπίτια. Δεν ήταν ποτέ η μεγαλύτερη γιορτή στην Ελλάδα, όπως στις Βόρειες χώρες. Εξωστρεφείς οι Έλληνες χριστιανοί αποφεύγουν ή δεν έχουν μεγάλη συμπάθεια στις οικογενειακές γιορτές του σπιτιού. Οκτώ μέρες μετά τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή του Αγίου Βασιλείου η οποία θα ήταν όμοια με τις άλλες ονομαστικές γιορτές, αν δεν συνέπιπτε με το Νέον Έτος, που γιορτάζεται επισήμως, περισσότερο κοσμικά παρά θρησκευτικά.
Ακολουθούν τα Θεοφάνεια ή τα Φώτα, γιορτή για τα σπίτια, τα χωράφια και τα ζώα. Οι χριστιανοί πηγαίνουν στην Εκκλησία από τα χαράματα, παρακολουθούν μια από τις πλέον μακροσκελείς ακολουθίες του χρόνου, περιμένοντας υπομονετικά τον Αγιασμό των υδάτων για να πάρουν με ευλογία το Αγίασμα και μετά φόβου Θεού να το μεταφέρουν και «ν΄αγιάσουν» το σπίτι, τ΄αμπέλι, το πηγάδι (πρώτο- πρώτο), το χωράφι, το σταύλο των ζώων και το κοπάδι. Ο εορταστικός κύκλος του χειμώνα κλείνει με τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Μέχρι του Αγίου Χαραλάμπους, στις 10 Φεβρουαρίου, έχουμε και πάλι πλήθος ονομαστικών εορτών, ο Άγιος Χαράλαμπος «μαζεύει τους αγίους στο σακούλι», αλλά και πάλι ξέφυγαν και μερικοί. Αλλά ακριβώς την εποχή που αρχίζουν να αραιώνουν οι ονομαστικές εορτές, ανοίγει το Τριώδιο με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου που περιλαμβάνει το μεγάλο και πανάρχαιο ξεφάντωμα των Απόκρεω. Αμέσως μετά τη μεγαλειώδη κραιπάλη μπαίνουμε με την Καθαρή Δευτέρα στην Μεγάλη Σαρακοστή, έξι εβδομάδες αποχής και νηστείας με έβδομη την εβδομάδα των Παθών. Η νηστεία διακόπτεται την ημέρα του Ευαγγελισμού, όπου επιτρέπεται η ιχθυοφαγία.
Μετά έρχεται το Μεγάλο Πάσχα, που ορίζεται από τη σταθερή εαρινή ισημερία και την ασταθή πρώτη πανσέληνο μετά την ισημερία. Γι’ αυτό το Πάσχα είναι ασταθές και μετακινούμενο, πάντοτε εντός του Απριλίου και ποτέ πέραν της 7ης Μαΐου. Είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ελληνικής Χριστιανοσύνης, η γιορτή της Άνοιξης και της υπαίθρου. Πενήντα μέρες μετά το Πάσχα έχουμε την Πεντηκοστή ή του Αγίου Πνεύματος, εορτή μάλλον θεολογική, χωρίς ιδιαίτερη απήχηση στο λαό.
Έτσι αρχίζει το καλοκαίρι με τους καύσωνες, διακοπτόμενο από αραιές ονομαστικές εορτές, με σημαντικότερη του Αγίου Γεωργίου, πάντοτε μετά το Πάσχα, το άλλο ορόσημο της γεωργικής και ποιμενικής Ελλάδας. Μέχρι τις 20 Ιουλίου, τη γιορτή του Προφήτη Ηλία, πολύ αγαπητού στους Έλληνες Χριστιανούς. Σχεδόν όλες οι κορυφές των ελληνικών βουνών στολίζονται καλύτερα, στεφανώνονται με το κάτασπρο εκκλησάκι του Προφήτη και συγκεντρώνονται εκεί οι Χριστιανοί να τον δοξάσουν και να γλεντήσουν.
Μέχρι που φτάνουμε στις 15 Αυγούστου με νηστεία 15 ημερών, στο Πάσχα του Καλοκαιριού, όπου τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου από το ένα άκρο στο άλλο της Ελλάδος. Η Θεοτόκος είναι γυναίκα και χαροκαμένη Μάνα, μορφή οικεία και λίαν αγαπητή.
Δεν υπάρχει χωριό, πόλη και νησί που να μην έχει τη δική του Παναγία με το δικό της όνομα.
Αυτές τις ταραγμένες μέρες των λόγων, των διακηρύξεων, των προκλήσεων και των εκρήξεων νοσταλγήσαμε το ήρεμο και ταπεινό πέρασμα από γιορτή σε γιορτή και από πανηγύρι σε πανηγύρι, με το οποίο άλλοτε μετρούσαμε το χρόνο.»
*Ο κ. Γιώργος Σπυρόπουλος, είναι Πολιτικός Μηχανικός από την Κόρινθο, διαμένων στην Αθήνα.