Από τον Orwell στο «Μακεδονικό»

    Μια φορά κι έναν καιρό, πριν κάπου 2.300 χρόνια, η Μακεδονία ήταν χωριστό βασίλειο. Ο βασιλιάς της Φίλιππος Β’, είχε σχεδόν κυριαρχήσει στην διάσπαρτη τότε Ελλάδα, αλλά τον δολοφόνησαν δικοί του άνθρωποι. Ο γιός του Αλέξανδρος τον διαδέχθηκε σε ηλικία μόλις 20 ετών. Πριν πεθάνει αήττητος στα 33 του, είχε ελληνοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού κόσμου –μέχρι την Ινδία.  Είχε εξαίρετη στρατηγική σκέψη, γι’ αυτό και νίκησε πολυαριθμότερους στρατούς. Το «μυστικό» είναι ότι υπήρξε μαθητής ενός γίγαντα του πνεύματος, του Αριστοτέλη. Αυτός που συστηματοποίησε την Λογική, του έμαθε να είναι φιλαλήθης και φρόνιμος: να βλέπει και να κρίνει αντικειμενικά, ακόμη και κόντρα στο συμφέρον του. Για να μπορεί –μετά!– να κάνει αυτό που θέλει.
Μιάν άλλη φορά κι έναν άλλον καιρό, πριν κάπου 70 χρόνια, ο Βρετανός George Orwell (1903-50), έγραψε το μυθιστόρημα επιστημονικο-πολιτικής φαντασίας «1984».  Έβλεπε καλά τι γινόταν. Διέβλεπε την πορεία εκφυλισμού της σκέψης, την επικράτηση των μηχανισμών, την ισοπέδωση του ατόμου. Έτσι προφήτεψε εκπληκτικά πού πηγαίνει το σύστημα. Ο μηχανισμός του «Μεγάλου Αδελφού», απρόσωπος και με μυθοποιημένο αρχηγό-φάντασμα, επέβαλε βαθμηδόν τον παραλογισμό. Η Σκέψη ήταν Έγκλημα, αν απέκλεινε. Ο παραλογισμός στην υποστήριξη της επίσημης «γραμμής», περιγραφόταν από τον Orwell με την εξίσωση «δύο και δύο κάνουν πέντε».  Επρόκειτο, κατ’ ουσίαν, για βίαιη ανατροπή της αριστοτελικής Λογικής. Κι αλίμονο σε όποιον την υπερασπιζόταν.
Πολλοί μπερδεύονται με τον Orwell. Συμβάλλει σε αυτό και το ότι υπήρξε ηθελημένα κάπως αινιγματικός. Χρειάζεται κάτι παραπάνω από απλή ανάγνωση, για να προκύψει ότι ο «Μεγάλος Αδελφός» του είναι κάτι απρόσωπο. Είναι απλώς παραπλανητική προσωποποίηση μιάς κοσμοαντίληψης. Αστόχησε πράγματι, όμως, στο ΠΩΣ θα επιβαλλόταν ο παραλογισμός. Δεν υπήρξε μονολιθικό «Κόμμα», ούτε βασανιστήρια. Απεδείχθη επιτυχέστερος ως προς αυτό ο επίσης Βρετανός Aldous Huxley (1894-1963), στο «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος» (1932). Περιέγραφε πιο ευέλικτους μηχανισμούς επιβολής ολοκληρωτισμού στη σκέψη.
Αντιθέτως, ο Orwell ευστόχησε εκπληκτικά στο ΤΙ θα επιβαλλόταν, ιδιαίτερα στο επίπεδο θράσους του παραλογισμού. Λίγο μετά το 1984 που «έβλεπε», είχαν εκτεθεί σε δημόσια θέα «αλήθειες» όπως τα «εγκλήματα» του Μιλόσεβιτς και τα «χημικά όπλα» του Σαντάμ. Η τελική αποκάλυψη των χοντρών ψεμάτων, δεν άλλαζε την πραγματικότητα: δύο ισοπεδωμένες χώρες. Κι ακολούθησαν κι άλλες.
Πλέον, «δύο και δύο» έκαναν «ό,τι πείτε». Ό,τι πει η ιθύνουσα τάξη, η “Rulling class”. Σε αυτό το κλίμα, δεν ήταν κάτι αφύσικο αυτό που έγινε στο προς Βορράν μας κρατίδιο. Εν ολίγοις: Τα χρωματοσώματα του Μεγαλέξανδρου έκαναν άλμα επί κοντώ, κάπου εννέα αιώνων. 
Ακολούθησε αλυτρωτική υστερία για την υψηλή καταγωγή, αλλά με «αποδείξεις» μόνον σε θέματα επιφανειακά. Ποια φιλοσοφία; ποια φιλαλήθεια; ποιος φρόνιμος; Ελληνική γλώσσα; –λεπτομέρεια. Σλάβοι; –και λοιπόν; «Οι αρουραίοι δείχνουν μια εκπληκτική ικανότητα να καταλαβαίνουν πότε ένας άνθρωπος είναι ανήμπορος» παρατηρούσε ο Orwell. Και οι γείτονες το τερμάτισαν: όχι μόνον διεκδίκησαν το ιστορικό όνομα, αλλά θέλησαν και να το μονοπωλήσουν. 
Φθάσαμε ακόμη και να συνηγορεί ο «μεσολαβητής» του ΟΗΕ στην ανάγκη μετονομασίας και της Μακεδονίας. Ποια πρωτεύουσα Πέλλα; ποια αδελφή Θεσσαλονίκη; ποια ελληνικότητα; –σκασίλα τους.Οι Σκοπιανοί ήταν “in”. Είχαν πάρει την εργολαβία του εξευτελισμού του πατριωτισμού, στην μακράν πιο ένδοξη πατρίδα του πλανήτη. Εμείς ήμασταν παλιομοδίτες, “out”. Ακατανόητοι, ακόμη και από συμπατριώτες μας. Η οργουελική «καταστροφή του παρελθόντος».
Και εκεί που όλα πήγαιναν καλά για τους νεοταξικούς, όχι μόνο στο «Μακεδονικό», προέκυψε το αναπάντεχο: Donald J. Trump. Ο ιστορικός λόγος του στο West Palm Beach,FL στις 13 Οκτωβρίου του ’16 είναι ακριβώς αυτό: η ανάσταση του πατριωτισμού –τουλάχιστον στη Δύση. Ήταν στο δυσμενέστερο σημείο η προεκλογική καμπάνια του. Εμφανώς συγκινημένος, και με φωνή που κάποια στιγμή «έσπασε», τα είπε όλα. Και για την “corrupt machine” («διεφθαρμένη μηχανή») και για τα προσωπικά του κίνητρα. Και για τις αγωνιώδεις προειδοποιήσεις φίλων του.
Σαν άλλος Winston Smith, «Για πρώτη φορά αντιλαμβανόταν το μέγεθος του εγχειρήματος που αποτολμούσε». Μάθημα πατριωτισμού, όχι μόνο για απάτριδες… Τώρα πια είναι πανίσχυρος πλανητάρχης. Απλώς τον βλέπουν αδύναμο, έως γραφικό και απεχθή, αυτοί που στοιχημάτιζαν εναντίον του, ακόμη και 5:1 την ημέρα των εκλογών. Δηλαδή τα θύματα των “crooked media” (Μ.Μ.«Ε.»). Αλλά, φευ!, όπως έγραψε ο Γάλλος ποιητής, δραματουργός και διπλωμάτης Paul Claudel: «Η αλήθεια δεν έχει τίποτα να κάνει με τον αριθμό των ανθρώπων που είναι πεπεισμένοι για αυτήν».
Εμείς οι Έλληνες, ψύχραιμοι πια, δεν έχουμε παρά να απαντήσουμε στην ερώτηση που απηύθυνε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ: “Are we patriots?” (είμαστε πατριώτες;) Και, χαλαρά, να δώσουμε την δέουσα –και με νόημα– ελληνική απάντηση: “We are still patriots” (είμαστε ακόμα πατριώτες).
Διαπραγμάτευση; Ποια διαπραγμάτευση; Υπό την παρούσα δυναμική περιστάσεων; Εθναρχιλίκι στο νεοταξικό πρωτοπαλίκαρο;  Καλύτερα, αντιπροτείνω, ας κρατήσουμε δύο κρίσιμα σχόλια του κακολογημένου Orwell:
Το γριφωδώς διδακτικό: «Ήταν ένα μοναχικό φάντασμα που εξέφραζε μια αλήθεια, την οποία δεν θα άκουγε ποτέ κανείς».
Την περίτεχνη τρικλοποδιά του στον Οργουελισμό: «Έπρεπε να τους αποκαλείς όλους “συντρόφους” –αλλά με μερικές γυναίκες χρησιμοποιούσες το “κυρία” ενστικτωδώς».
Κόρινθος 28 Ιανουαρίου 2018    

 * Ο κ. Κώστας Τζαναβάρας Α.Τ.Μ. – Ε.Μ.Π., σύμβουλος μηχανικός και μελετητής δημοσίων έργων, πάροχος γενικών τεχνικών και επιστημονικών συμβουλών, ktzanavaras@otenet.gr.