ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ : Η Γερμανία «Ιφιγένεια» της τεχνητής νοημοσύνης ;

Γράφει ο Κώστας Τζαναβάρας *

Η μυθική Ιφιγένεια ήταν κόρη του αρχηγού της εκ­στρατείας των Αχαιών ενα­ντίον των (επίσης Ελλήνων) Τρώων. Ο άνεμος –λέει ο μύ­θος– δεν ήταν ούριος, για και­ρό, και δεν μπορούσαν να τα­ξιδέψουν τα καράβια της επο­χής. Και, για να φουσκώσουν τα πανιά τους, ο αρχηγός Α­γαμέμνονας αποδέχθηκε χρη­σμό μάντη να θυσιάσει την κόρη του στην θεά Άρτεμη. 
Σε αυτό το ταπεινό άρθρο, θα κάνω μια φιλότιμη προ­σπάθεια να αναδείξω ΕΓΚΑΙ­ΡΩΣ τις επίκαιρες αναλογίες που εισάγει ο τίτλος. 
Μια εκστρατεία, ένα μακρι­νό ταξίδι δηλαδή, και μάλιστα σε αχαρτογράφητα νερά, εί­ναι και η αποκαλούμενη «τε­χνητή νοημοσύνη» –οι εφαρ­μογές της. Δεν πρόκειται α­κριβώς για πόλεμο, αλλά για οικονομικό πόλεμο. 
Καλά-καλά, ούτε οι ίδιοι οι πρωτοπόροι προγραμματι­στές δεν έχουν ξεκαθαρίσει τι ακριβώς είναι αυτό το και­νούργιο φρούτο. Στην πραγ­ματικότητα, παίρνει δικαιω­ματικά την περίοπτη ταμπέλα ο,τιδήποτε σε λογισμικό δια­δικτύου είναι πολύ διαφορε­τικό από ό,τι ξέραμε. 
Ξεφεύγοντας από αμπελο­φιλοσοφίες, μπορούμε απλώς να μιλάμε για ποικίλες εφαρ­μογές λογισμικού που αντα­ποκρίνονται στο «και πολύ πιο γρήγορα, και πολύ πιο σωστά, και πολύ πιο οικονομικά». Τε­λεολογία. 
Ενδεικτικά, ας σκεφθούμε τι σημαίνει «αυτό-οδηγούμενο αυτοκίνητο». Δεν είναι μακρι­νή ονείρωξη –έχει προαναγ­γελθεί για φέτος. Και κανείς[;] δεν θα στοιχημάτιζε ότι νομι­κοί ή/και ηθικοί ενδοιασμοί θα το «κόψουν στα σήματα». 
Ένα τέτοιο αυτοκίνητο δη­μοσίας χρήσεως, λοιπόν, θα μπορούμε να το καλούμε, θα μας πηγαίνει εκεί που θέ­λουμε, θα πληρώνουμε ελά­χιστα την εξυπηρέτηση. Ού­τε Ι.Χ., ούτε διπλώματα, ού­τε parking, ούτε μπελάδες με συνεργεία, ούτε τεκμήρι­α, ούτε καν αναμονή στα βεν­ζινάδικα. Θεαματική μείωση τροχαίων ατυχημάτων –δεν έ­χει τέλος ο κατάλογος των α­μέσων αλλαγών. 
Και είναι ακόμη πιο ατελεί­ωτος ο κατάλογος των επερ­χομένων εμμέσων αλλαγών. Με θεαματικά λιγότερα αυτο­κίνητα, λόγου χάριν, ούτε οι αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά ούτε και οι πόλεις θα είναι κά­τι σαν αυτά που ξέρουμε. 
Ανάλογες πρωτοποριακές καινοτομίες, ετοιμάζονται σε πολλούς ακόμη τομείς. Ιατρι­κή, νομικά, νερό, ενέργεια, α­γροτικά ρομπότ –δεν έχει τέ­λος ούτε αυτός ο κατάλογος. 
Όλα αυτά, και –ακόμη πε­ρισσότερο– όλα όσα δεν φα­νταζόμαστε, συνιστούν με­τάβαση σε έναν άλλο κόσμο. Και έχουν πολλαπλή σχέση με την «Ιφιγένειά» μας. Η Γερ­μανία, και κατ’ επέκταση η Ευρωπαϊκή «Ένωση», δεν δεί­χνει να πολυκαταλαβαίνει ότι έρχονται κοσμογονικές αλλα­γές. «Αφασία». 
Όχι μόνον δεν ανησυχεί για τις αυτοκινητοβιομηχανί­ες της, όχι μόνον δεν πολυ­καταλαβαίνει ότι η Αμερική έ­χει αγρίως το πάνω χέρι σε ό­λα αυτά, όχι μόνον δεν συνει­δητοποιεί ότι δεν έχει «μυα­λά» ικανά να δουν «πέρα α­πό την μύτη τους», αλλά δεν καταλαβαίνει καν το στοιχει­ώδες: στις μεγάλες αλλαγές χρειάζεται αναλόγων προσό­ντων ηγεσία. 
Αντ’ αυτών, η Ευρώπη φαί­νεται να νομίζει ότι μπορεί να αγνοεί ακόμη και τα στοιχειώ­δη της Επιστήμης στην Διοίκη­ση Επιχειρήσεων: ηγεσία είναι η διαχείριση της αλλαγής –ό­χι της καθημερινότητας. Η Ευ­ρώπη νομίζει ότι μπορεί να ε­μπιστεύεται το μέλλον της σε «ηγέτες» που κανείς δεν θα έ­παιρνε για C.E.O. 
Και νομίζει ότι έτσι θα συ­νεχίσει να εμπνέει εμπιστο­σύνη σε μαλθακά κεφάλαι­α, πρόθυμα να αρκεσθούν σε μηδενικές ή και αρνητικές α­ποδόσεις ομολόγων. 
Οι παλιοί αναγνώστες άρ­θρων του υπογράφοντος στο analyst.gr, ίσως θυμούνται κάτι για «Μία διαδικτυακή ε­φαρμογή που είναι ικανή να αλλάξει την Ελλάδα». Εν ολί­γοις: ένα πρόγραμμα που να συνδυάζει όλα ανεξαιρέτως τα μέσα μεταφοράς. 
Τουτέστιν: ένα πρόγραμμα «μπροστά» –ήδη από το ’14– από τα αυτό-οδηγούμενα που δεν έχουν έλθει ακόμη. Ικανό –έστω στον σχεδιασμό του– να στείλει στα αζήτητα τα και­νούργια αμερικάνικα φρού­τα. Να παίζουν, στην καλύ­τερη περίπτωση, περιθωρια­κό ρόλο σε ένα σύστημα που τα νικά, αξιοποιώντας τα ση­μερινά μέσα. Που δεν στέλ­νει στην ανεργία ολόκληρους κλάδους, και μάλιστα από την μία μέρα στην άλλη. 
Αφασία. 
Μακαρίως υπνώττουσα η Ευρώπη, δεν είναι σε θέση να καταλάβει τι εστί Donald J. Trump. Βαυκαλίζεται ότι μπο­ρεί να τον απομονώσει πολιτι­κά, μέσα από αστήρικτους α­παξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Και αδυνατεί να αντιληφθεί το στοιχειώδες: σε ηγετικά προσόντα, δεν υπάρχει στην ευρωπαϊκή πολιτική ούτε καν κάποιος που να μπορεί να του δέσει τα κορδόνια των πα­πουτσιών. Με ψυχρά τεχνο­κρατικά κριτήρια –αν καταλα­βαινόμαστε… 
Για τις κοσμογονικές αλ­λαγές που έρχονται, η Αμερι­κανική επιχειρηματική ελίτ έ­βγαλε Πρόεδρο κάποιον που διεκήρυξε κάτι που ουδείς ευρωπαίος έκανε τον κόπο να προσέξει: νίκη στον παγκό­σμιο ανταγωνισμό (Economic Vision/1.Winning the global competition). 
Αντιθέτως, είναι αμφίβολο αν η Ευρωπαϊκή επιχειρηματι­κή ελίτ αντιλαμβάνεται ακόμη και καταξιωμένα επιστημονι­κά δόγματα, όπως του Δαρβί­νου: «Δεν είναι το πιο δυνατό από τα είδη αυτό που επιβιώ­νει, ούτε το πιο έξυπνο. Επιβι­ώνει αυτό που είναι πιο καλά προσαρμόσιμο στις αλλαγές». 
Παρ’ όλα αυτά, κατά πά­σα πιθανότητα, υπάρχει ακό­μη χρόνος. Σίγουρα, όμως, όχι για χάσιμο. Να βάλω και ποιη­τική υπόκρουση: «Η πεταλού­δα δεν μετράει μήνες αλλά στιγμές, και έχει χρόνο αρκε­τό». Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ. 
Κάτι ακόμη, όχι ασήμαντο: Στην Ιλιάδα, δ-ε-ν υπάρχει Ι­φιγένεια. Αντί για τη θυσία της, υπήρξε κάτι σημαδιακό. Μπροστά στα μάτια του στρα­τεύματος, φίδι έφαγε οκτώ νεογέννητα σπουργίτια, μαζί με την μάνα τους. 
Αν προσχωρήσει κανείς στην δεισιδαιμονία, καθώς οι άνδρες άφηναν τα σπίτια τους για τον πόλεμο, είναι προφα­νής η αντιπολεμική ερμηνεία του οιωνού. Προτιμήθηκε, ό­μως, άλλη ερμηνεία. Ο αετός που έφαγε με τη σειρά του το φίδι, άλλωστε, έδινε πατήμα­τα σε βολικές δημαγωγικές κορώνες. 
Αν μη τι άλλο, βρήκαμε ε­λαφρυντικά για τα σημερινά χάλια μας: στην Ελλάδα, και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη, έχει βαθιές ρίζες η εθελοτυ­φλία. Ιδιαίτερα, απέναντι στις εκάστοτε δευτερογενείς συ­νέπειες. Αόρατον, όθεν, ως α­ντιδημοφιλές, το «όψιμον ο­ψιτέλεστον». 

Κόρινθος 18 Μαρτίου 2018 

* Ο κ. Κώστας Τζαναβά­ρας Α.Τ.Μ. – Ε.Μ.Π., σύμβου­λος μηχανικός και μελετη­τής δημοσίων έργων, πάρο­χος γενικών τεχνικών και ε­πιστημονικών συμβουλών, ktzanavaras@otenet.gr.