FACEBOOK ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ UNICS φ. 1665
12
Οκτωβρίου 2019
Δημόκριτος και Πρωταγόρας
Ο μύθος περί της
Οργάνωσης των Ανθρώπων,
της Αρετής και της Δικαιοσύνης...
της Αρετής και της Δικαιοσύνης...
Ο
Πρωταγόρας είναι διάλογος του Πλάτωνα (Πλάτων, Πρωταγόρας, κεφ. 12,322 b-c).
που γράφτηκε στην πρώτη σωκρατική περίοδο της συγγραφικής του δραστηριότητας
και αναφέρεται στους ηθικούς κινδύνους που ελοχεύουν για όσους νέους υποστούν
την παιδαγωγική επίδραση των σοφιστών. Τόπος του διαλόγου είναι το σπίτι του
πλουσίου Αθηναίου Καλλία, ο οποίος φιλοξενούσε τον σοφιστή και φιλόσοφο
Πρωταγόρα.
«Και
αφού πια ο άνθρωπος πήρε και κάποιο θεϊκό μερίδιο -πρώτα πρώτα από αυτή τη
συγγένεια που έχει με τον θεό- υπήρξε το μόνο πλάσμα που αναγνώρισε θεούς και
πάντα νοιαζόταν να στήνει βωμούς και αγάλματα των θεών. Παράλληλα κατάρτισε
νωρίς γλώσσα και πλήθος λέξεις με την τεχνική του ικανότητα κι επινόησε
οικοδομήματα και φορέματα και υποδήματα και κλινοσκεπάσματα και τους πόρους
διατροφής του από προϊόντα της γης.
Οι
άνθρωποι λοιπόν στην αρχή, εφοδιασμένοι με αυτά τα μέσα, ζούσαν διάσπαρτοι και
πολιτείες δεν υπήρχαν. Έτσι αφανίζονταν από τα θηρία, γιατί, όπως ήταν παντού
σκορπισμένοι, έμεναν παντού πιο αδύναμοι εμπρός σ’ αυτά. Η παραγωγική τους
τεχνική εξάλλου τους ήταν βέβαια εξυπηρετική αρκετά για συντήρηση, αλλά δεν
τους εξυπηρετούσε για τον πόλεμο με τα θηρία. Γιατί δεν είχαν ακόμα την
πολιτική τέχνη, της οποίας μέρος αποτελεί η πολεμική τέχνη.
Επιδίωξαν
λοιπόν να συγκεντρώνονται και να προστατεύονται μέσα σε πόλεις που έκτιζαν.
Έτσι, σε όποια ευκαιρία συγκεντρώθηκαν, έκαναν αδικίες ο ένας στον άλλον, μια
και δεν είχαν την τέχνη της πολιτικής οργάνωσης, με αποτέλεσμα πάλι να
διασπώνται και να χάνονται. Ο Δίας τότε ανησύχησε για το είδος μας μήπως και
χαθεί ολόκληρο, και στέλνει τον Ερμή. Μαζί του αυτός έφερε στους ανθρώπους την
Αρετή, δηλαδή τη γνώση, τη λογική, το σέβας, το Κάλλος, την ευδαιμονία και την
απαίτηση για δικαιοσύνη, ώστε να αποτελέσουν δυνάμεις συγκρότησης των πολιτειών
και συνεκτικούς δεσμούς ανθρώπινης φιλίας.
Τότε
ο Ερμής ρωτάει τον Δία να του πει με τι τρόπο τέλος πάντων θα έδινε στους
ανθρώπους την Αρετή, ώστε να καταστεί αυτή Ηθικός Θεσμός.
“Με ποιον από τους δύο τρόπους; Έτσι όπως είναι κατανεμημένες οι τέχνες, αυτό τον καταμερισμό να κάνω και εδώ; Και ο καταμερισμός είναι ο εξής: ένας έχει για ειδικότητα του την ιατρική και εξυπηρετεί πολλούς μη ειδικούς. Έτσι κάνουν και όσοι άλλοι προσφέρουν στο κοινό την εργασία τους. Ώστε και τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό με τέτοιον τρόπο να θεσμοθετήσω ανάμεσα στους ανθρώπους ή να κάνω τη μοιρασιά σε όλους;”
“Σε όλους”, είπε ο Δίας, “και όλοι να πάρουν μέρος. Γιατί πολιτείες δε θα μπορούσαν να σχηματιστούν, αν στους θεσμούς αυτούς μετείχαν λίγοι, όπως γίνεται σε άλλες τέχνες. Και θέσπισέ τους ακόμα έναν νόμο από μένα: όποιος δεν είναι ικανός να συμμετέχει στην τήρηση του σεβασμού και της δικαιοσύνης, να θανατώνεται ως νοσηρό στοιχείο της πολιτείας ... ».
“Με ποιον από τους δύο τρόπους; Έτσι όπως είναι κατανεμημένες οι τέχνες, αυτό τον καταμερισμό να κάνω και εδώ; Και ο καταμερισμός είναι ο εξής: ένας έχει για ειδικότητα του την ιατρική και εξυπηρετεί πολλούς μη ειδικούς. Έτσι κάνουν και όσοι άλλοι προσφέρουν στο κοινό την εργασία τους. Ώστε και τη δικαιοσύνη και τον σεβασμό με τέτοιον τρόπο να θεσμοθετήσω ανάμεσα στους ανθρώπους ή να κάνω τη μοιρασιά σε όλους;”
“Σε όλους”, είπε ο Δίας, “και όλοι να πάρουν μέρος. Γιατί πολιτείες δε θα μπορούσαν να σχηματιστούν, αν στους θεσμούς αυτούς μετείχαν λίγοι, όπως γίνεται σε άλλες τέχνες. Και θέσπισέ τους ακόμα έναν νόμο από μένα: όποιος δεν είναι ικανός να συμμετέχει στην τήρηση του σεβασμού και της δικαιοσύνης, να θανατώνεται ως νοσηρό στοιχείο της πολιτείας ... ».
Αφήστε ένα σχόλιο