Η μαγεία της ετυμολογίας!... φ.1675

Ετυμολογικές Προσεγγίσεις...

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης

Καθηγητής Μουσικής *

  Θα σας δώσω σήμερα πληροφορίες για το πώς δημιουργήθηκαν κάποια από τα  πολύ γνωστά ξένα τραγούδια, που τραγουδιούνται κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Άγια νύχτα

   Ήταν παραμονή Χριστουγέννων, στα 1818, σε ένα μικρό χωριό της Αυστρίας το Oberndorf, όταν ένας πεινασμένος ποντικός τρύπωσε μέσα στο εκκλησιαστικό όργανο της εκκλησίας του χωριού και το κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά. Ο ιερέας Joseph Möhr και ο οργανίστας Franz Grüber έπρεπε επειγόντως να συνθέσουν χριστουγεννιάτικα κάλαντα για παιδική χορωδία και κιθάρα, που θα αντικαθιστούσε το κατεστραμμένο όργανο. Και το έκαναν πολύ γρήγορα. Μια απλή και τρυφερή μελωδιούλα, με τίτλο Stille nacht και τραγουδισμένη από παιδικές φωνές ζέστανε την κρύα χειμωνιάτικη νυχτιά και έγινε ένα από τα πλέον γνωστά τραγούδια, που συνεχίζουν να τραγουδούν χιλιάδες στόματα.

What child is this

Στηρίζεται στην μουσική του Greensleeves και η ιστορία του ξεκινά από το 1580. Κάποιες θεωρίες λένε ότι το τραγούδι έγραψε ο Ερρίκος ο 8^ος. Λέγεται δε πως η κόρη τού Ερρίκου, η βασίλισσα Ελισάβετ η 1^η , ήταν εκείνη που το χόρεψε. Ο Σαίξπηρ το αναφέρει δύο φορές στο έργο του «Οι ευτυχισμένες σύζυγοι του Γουίδνσορ». Τρεις αιώνες αργότερα, γύρω στα 1865, ο Ντικς δημοσίευσε το ποίημα The Manger throne. Αργότερα, τρεις στίχοι από αυτό το ποίημα προσαρμόστηκαν στο Greensleeves, δημιουργώντας έτσι το What child is this.

March of the three kings

   Το τραγούδι περιγράφει την πορεία των μάγων προς το ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό γαλλικό τραγούδι, που οι ρίζες του ανάγονται στον 13^ο αιώνα. Εκείνη την εποχή οι σταυροφορίες είχαν δημιουργήσει ένα τεράστιο ενδιαφέρον γύρω από την πίστη και τον πόλεμο. Φαίνεται, λοιπόν, πως τραγουδιόταν και χορεύονταν στην Γαλλία, η μουσική τού τραγουδιού Η Πορεία των τριών βασιλιάδων. Οι Γάλλοι χωρικοί από την Προβηγκία φρόντισαν τότε και προίκισαν τους τρεις βασιλιάδες της χριστουγεννιάτικης ιστορίας με όλες τις αρετές και την εμφάνιση των ηρώων τής παράδοσής στους. Αυτοί βέβαια ήταν οι Γάλλοι δούκες, ντυμένοι με αστραφτερές πανοπλίες, που κρατούσαν όμορφες σημαίες και διακοσμημένες ασπίδες και πολεμούσαν για τον Πάπα, με μεγαλύτερη προθυμία απ’ ό,τι θα έκαναν για τον ίδιο τους τον εαυτό. Από κει προέρχονται οι πολεμικές αναφορές τού κειμένου.

Coventry carol

   Η μουσική του χρονολογείται από τον 16^ο αιώνα. Είναι παρμένη από μια τελετή που έκαναν οι κουρείς προβάτων και οι ράφτες στο Coventry της Αγγλίας, μπροστά από τον καθεδρικό ναό τής πόλης, ανάμεσα στα 1534 και 1584. Αυτό με την σειρά του, ήταν βασισμένο σε ένα είδος μεσαιωνικού  θρησκευτικού θεάτρου, το οποίο παρουσίαζαν οι έμποροι για να διασκεδάσουν τους αξιωματούχους και τους μονάρχες τής πόλης. Ο σκοπός τού τραγουδιού είναι σιγανός, τα λόγια του απαλά, νανουριστικά. Κατά την διάρκεια του τραγουδιού, οι ηθοποιοί αναπαριστούσαν τις γυναίκες τής Βηθλεέμ, λίγο πριν φτάσουν οι άνδρες τού Ηρώδη να σκοτώσουν τα βρέφη τους, σε μια προσπάθεια να σκοτώσουν τον νεογέννητο Χριστό. Σήμερα, σε πολλές εκκλησίες, στις 28 Δεκέμβρη, μνημονεύονται εκείνα τα παιδιά που σφαγιάστηκαν από τον Ηρώδη.

Up on the house top

Το τραγούδι αυτό είναι ένα παραδοσιακό αμερικάνικο τραγούδι, ηλικίας περίπου 100 χρόνων. Πιθανολογείται ότι είναι επηρεασμένο από ένα άλλο ποίημα που έγραψε ο Clark Moore στα 1822, με τίτλο Η επίσκεψη του Αγίου Νικολάου. Αυτό το τραγουδάκι διευκρίνισε σε πολλά παιδιά και τους γονείς τους τον ακριβή τρόπο, με τον οποίο ο Άγιος Βασίλης έκανε τις επισκέψεις του. Πώς έμοιαζε, με τι ήταν ντυμένος, ποιο ήταν το όνομα του ταράνδου και πώς κατέβαινε από την καπνοδόχο, γιατί μέχρι τότε κανείς δεν είχε σκεφθεί πως το έλκηθρο του Αγίου Βασίλη θα μπορούσε να προσγειωθεί σε μια στέγη.  

*Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1^ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Διευθυντής Χορωδίας.