ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ φ.1683

 «Ετυμολογικές προσεγγίσεις» 

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης Καθηγητής Μουσικής

 Γνωστά και καθημερινά - 6 

 Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ 

Δεν λέει να φτιάξει κι αυτός ο καιρός! Να κάνουμε κάνα σχέδιο για καλοκαίρι… 

Δύο κύριες επιλογές έχουμε να μείνουμε κάπου το καλοκαίρι: Ή σε ξενοδοχείο ή σε κάμπινγκ. Αυτό το camping όμως από πού λέτε να προέρχεται; Αν το φανταστούμε με ελληνική προφορά και με ελληνικά γράμματα θα μας έρθει στο μυαλό η λέξη κάμπος και μάλλον όχι άδικα. Κάπος ή κήπος είναι ο τόπος, η φυτεία. Κάμπο λένε τον ιππόδρομο οι Σικελοί, όπως μας διασώζει ο Ησύχιος. Την ελληνική ρίζα πήραν οι Γάλλοι και ονόμασαν την περιοχή τους Champagne (απ’ όπου και η σαμπάνια) και την επαρχία Campania (απ’ όπου και οι καμπάνες). Ο Βιργίλιος (Αινειάς Χ, 145) διασώζει μια πληροφορία πως η Καμπανία παράγεται από τον Κάπυ, τον γιο του Ασπαράκου, όπως μας πληροφορεί και πάλι ο Ησύχιος: «Κάπυς το πνεύμα και κήπος ο περιπνεόμενος τόπος». Και σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες η λέξη και τα παράγωγά της διατηρούνται τα ίδια. Camp, campo (στρατόπεδο), campionato (πρωτάθλημα), champion (πρωταθλητής) και πάει λέγοντας. 

Αν λοιπόν δεν είχαμε χρήματα και θέλαμε λίγο και την περιπέτεια θα μέναμε στο camping. Αν όμως θέλαμε την άνεσή μας θα προτιμούσαμε το ξενοδοχείο, ένα ωραίο hotel, κατά τους ξένους. Ομόηχο σχεδόν ξενοδοχείο αλλά για αρρώστους είναι το hospital. Περίπου έτσι ανευρίσκεται σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες. Για να δούμε όμως, μήπως κι αυτό το κατάλυμα έχει ρίζα ελληνική; Το ρήμα αέσκω σημαίνει κείμαι, κοιμάμαι, εξ ου και άστυ. «Νύκτ’ άσαμεν…», Οδ. π. 367 (περάσαμε την νύχτα), λέει ο Όμηρος. Αέσκω>αέσπω>hospes, όπως είναι ο ξένος στα λατινικά. Τι περίεργο όμως! Στα ελληνικά η λέξη ξένος σημαίνει και τον φίλο («ξένοι πατρώοι», δηλ πατρικοί φίλοι) ενώ στις δυτικές γλώσσες η λέξη και η έννοιά της γέννησε τον hostis (=εχθρός). Ostia λένε οι Λατίνοι την Θεία Κοινωνία αλλά η λέξη σημαίνει σφάγιο. Τέλος, το αντιδάνειο που χρησιμοποιούμε συχνάκις είναι το σπίτι. 

Κι ας κλείσουμε με κάτι το επίσης ξεκουραστικό. Και στο camping αλλά και στο hotel ένα πολύ ωραίο μέρος να ξεκουραζόμαστε είναι ο καναπές. Όλες οι λατινογενείς γλώσσες τον γράφουν ως canapé, ενώ στα λατινικά λέγεται conopeum, που είναι πολύ πιο κοντά στην ελληνική του ρίζα, το κωνωπείον. Το τελευταίο σημαίνει μικρό ανάκλιντρο με κουνουπιέρα και συνεκδοχικώς το ίδιο το κάθισμα. Όταν, λοιπόν, θα πηγαίνετε είτε σε camping είτε σε hotel να ρωτάτε αν η επιχείρηση διαθέτει …κωνωπείον! Εκεί να δείτε γέλια που θα γίνουν!! Αν βρείτε έναν που να καταλάβει τι του ζητάτε, να μου τρυπήσετε την μύτη. Παίξτε όμως λίγο μαζί τους και μετά αποκαλύψτε το. Θα ανήκει στα ευτράπελα του καλοκαιριού… 

*Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας