ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ φ.1684

 «Ετυμολογικές προσεγγίσεις» 

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης Καθηγητής Μουσικής

 Γνωστά και καθημερινά - 8 

 Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ 

Είχα αργήσει, που λέτε, να στείλω το άρθρο μου, μιας και βρισκόμουν εκτός Ελλάδος και η Εύη θα με μάλωνε. Ψάχνω, λοιπόν, γρήγοραγρήγορα στα αρχεία μου, το φτιάχνω, το κάνω ένα copy και το στέλνω στο e-mail. Κι όλα αυτά μέσω του computer ή ελληνιστί υπολογιστού. Για να δούμε όμως ποια μπορεί να είναι η ρίζα αυτού του διαολομηχανήματος (για τους παληότερους) ή της έξυπνης μηχανής, που σου λύνει τα χέρια σε πολλά πράγματα (κατά τους νεώτερους). Αρχίζω από το λατινικό cum+puto (=λογαριάζω, καθαρίζω), το οποίο στην ελληνική αποδίδεται με το συν+ποσόω, που σημαίνει υπολογίζω ποσότητα, μετρώ και, κατά την γνώμη μου, αποδίδει εγγύτερα την έννοια του σημερινού computer, ως υπολογιστού. 

Υπάρχει βεβαίως και μια άλλη, πιο διαδεδομένη άποψη, με πρωταγωνιστή τον μέγιστο των Ελλήνων σοφών, τον Θαλή τον Μιλήσιο. Όταν πλημμύριζε ο Νείλος στην Αρχαία Αίγυπτο, οι αγρότες που είχαν χωράφια δίπλα στο ποτάμι έχαναν τα όριά τους. Όταν βρέθηκε εκεί ο Θαλής να μετρήσει την μεγάλη πυραμίδα από την σκιά της, του ανέθεσαν να βρει έναν τρόπο έτσι ώστε μετά την άμπωτη να μπορούν να ξαναβρούν οι Αιγύπτιοι αγρότες τα όρια των χωραφιών τους. Ο Θαλής έβαλε πασσάλους ανά τακτά διαστήματα στην άκρη του ποταμού, κατά μήκος της ακτής. Από κάθε πάσσαλο έδεσε μακριά σχοινιά προς τα έξω, προς τα χωράφια, δηλαδή κάθετα σε διεύθυνση προς τον ποταμό. Τα σχοινιά κατά μήκος τους, ανάλογα με τις αποστάσεις, έφεραν κόμβους!!! Με την βοήθεια των κόμβων μέτρησε ακριβώς τα σύνορα του κάθε αγρού, αφού είχε σταθερή απόσταση από τον ποταμό. Η μέθοδος αυτή, του να υπολογίζεις δηλαδή με ακρίβεια, ονομάστηκε κομβέω (υπολογίζω, μετρώ ακριβώς με την βοήθεια κόμβων). Αργότερα το πήραν οι Λατίνοι. Όσοι ήξεραν να εκτελούν μαθηματικές ή αριθμητικές πράξεις, το φώναζαν δυνατά (εξ ου κομπασμός), και ο υπολογισμός σε αυτούς έγινε combaso, ή compasso (υπάρχει και σήμερα όργανο στην ναυσιπλοΐα για υπολογισμό της πορείας του πλοίου κλπ), που συμπίπτει και με την πρώτη ερμηνεία που σας κατέθεσα. Έκτοτε το μετρώ ή υπολογίζω με ακρίβεια λέγεται compaso>computer. Αγγλικά άραγε πως λέγεται το …computer; Γιατί Ελληνικά ξέρουμε. 

Είχα πει όμως πως έκανα ένα copy το άρθρο που είχα σχεδιάσει και μετά το ’στειλα. Η λέξη ουσιαστικά σημαίνει την ευχέρεια της αντιγραφής και συναντιέται σχεδόν ίδια σε όλες τις γνωστές γλώσσες. Η λατινική της ρίζα συνίσταται εκ δύο λέξεων, το con>cun>cum (=συν) και το ops-is (=δύναμη), που ενωμένες δίνουν την λέξη copia (=αφθονία). Η ελληνική του τώρα ρίζα είναι η λέξη οπός (=χυμός) και η λέξη άφνος (=αφθονία, δύναμη). Όμπνη ο Όμηρος ονομάζει την άφθονη τροφή (Ομπνία Δημήτηρ). 

Στην ελληνική γλώσσα, λοιπόν, υπάρχει αφθονία ριζών, λέξεων, εννοιών, συμβολισμών, …καταιγισμών!!! 

Καλή Σαρακοστή σε όλους… 

*Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας