ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ φ.1687
Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
στη Διαχείριση Κρίσης! Προβληματισμοί, Μύθοι και Καλές Πρακτικές
στη Διαχείριση Κρίσης! Προβληματισμοί, Μύθοι και Καλές Πρακτικές
 |
Γράφει - Επιμελείται
Η Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη* |
Ὁδοῦ παρούσης, τὴν ἀτραπὸν μὴ ζήτει. «Αφού υπάρχει δρόμος, μην ψάχνεις για μονοπάτι» - ή μήπως όχι;
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η αναγκαιότητα ενεργοποίησης αυτής της δυνατότητας στη δημόσια σχολεία -κάτω από τις πρωτοφανείς συγκυρίες που ζούμε σήμερα- είναι το ζήτημα που απασχολεί Κυβέρνηση, εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές/φοιτητές. Πολλοί αμφισβητούν την επιτυχία του εγχειρήματος! Εμείς αναζητήσαμε την πλέον ειδικό επί του θέματος για να μας λύσει απορίες και δώσει απαντήσεις, την Κορίνθια, Δρ Μαρία Αυγερινού, Αναπλ. Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας και Διευθύντρια εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης στα Σχολεία Αμερικανικής Παροικίας Αθηνών.
 |
| Δρ. Μαρία Αυγερινού |
Μιλήσαμε, λοιπόν, μαζί της και μας έκανε την τιμή να μοιραστεί τις σκέψεις της, θέλοντας να βοηθήσει τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας -δασκάλους/καθηγητές-, τους μαθητές και τους γονείς να προσεγγίσουν τις διδακτικές απαιτήσεις με υπεύθυνη ενημέρωση και λιγότερο άγχος. Αμφισβητώντας διαδεδομένους μύθους μας προτείνει καλές πρακτικές. Ας την ακούσουμε:
- Είναι έτοιμα τα δημόσια σχολεία για εξ αποστάσεως διδασκαλία; Θα επιτύχουν;
- Αρχικά να αναφέρω ότι σε πλαίσιο διαχείρισης κρίσης, όπως τώρα, δεν έχουμε την πολυτέλεια της περισυλλογής, της έρευνας ή έστω της επιχειρηματολογίας υπέρ ή κατά της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Δεν υπάρχει καν χρόνος για καλά σχεδιασμένη επιμόρφωση. Χρησιμοποιούμε όποιες τεχνολογίες έχουμε στη διάθεσή μας (τηλέφωνο, tablet, υπολογιστή, τηλεόραση) υπολογίζοντας στις βασικές δεξιότητες όσων τις χρησιμοποιούν- όχι απαραίτητα στην μάθηση. Τώρα είναι ώρα δράσης ή καλύτερα αντίδρασης στα γεγονότα, που εξελίσσονται με γεωμετρική πρόοδο και όπως φαίνεται δεν μπορούν να ελεγχθούν ακόμη. Άρα, το ζητούμενο για τους εκπαιδευτικούς είναι η διατήρηση της εκπαιδευτικής συνέχειας (educational continuity), ώστε η ξαφνική αυτή παγκόσμια αναστάτωση, λίγο πριν την εκπνοή της σχολικής χρονιάς, να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις σ’εκείνους και στους μαθητές. Δεν γνωρίζουμε επομένως ακριβώς τι είδους εκπαίδευση πρόκειται να λάβει χώρα, ιδιαίτερα στα σχολεία, όπου η τεχνολογία ως τώρα δεν έπαιζε πρωταρχικό ρόλο.
Εάν φανταστούμε μια νοητή γραμμή όπου στο ένα άκρο βρίσκεται η παραδοσιακή δια ζώσης διδασκαλία, στο κέντρο η υβριδική (δια ζώσης με στοιχεία εξΑΕ) διδασκαλία και στο άλλο άκρο η εξΑΕ διδασκαλία, τότε η διδασκαλία που καλούνται τώρα οι εκπαιδευτικοί να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν, σαφώς είναι η τελευταία. Όμως πρόκειται για μια επείγουσα, «εκτάκτου ανάγκης» μορφή της (emergency remote teaching), μια συμπτωματική αντιμετώπιση της εκπαιδευτικής κρίσης που συμβαίνει αναγκαστικά χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία και χωρίς να λαμβάνονται υπ’όψιν, αλλά ούτε και να ενδιαφέρουν τελικά βασικοί παράγοντες που κλασσικά προτείνονται από όλα τα εκπαιδευτικά μοντέλα ως πυλώνες αποτελεσματικής μάθησης. Με άλλα λόγια, ενώ ο στόχος είναι η κατά το δυνατόν επιτυχής ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς, ένεκα τόσο των έκτακτων, όσο και πρωτόγνωρων συνθηκών, δεν υπάρχει ατραπός/δρόμος που να καταλήγει με ασφάλεια και σιγουριά εκεί. Υπάρχουν μονοπάτια που ανοίγονται και εξερευνούνται σε realtime και η πορεία τους δρομολογείται από εκείνους που τα περπατούν- o καθένας με τον δικό του τρόπο.
- Το ίδιο δεν πορεί να συμβεί και κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, όταν όλα βαίνουν ομαλά και βάσει προγράμματος; Είναι πάντα σίγουρος ο εκπαιδευτικός για την επιτυχή έκβαση του προγράμματός του; Δεν εξαρτάται η επιτυχία και από άλλους αστάθμ,ητους παράγοντες;
- Σαφώς! Στην εκπαίδευση παίζει πάντα ρόλο ο ανθρώπινος ως αστάθμητος παράγοντας. Ο κάθε μαθητής μαθαίνει με ξεχωριστό τρόπο! Στη διάρκεια μιας σχολικής ημέρας λαμβάνονται επί τόπου πολλές αποφάσεις αλλαγής πλάνου, ώστε να διευκολυνθεί ακόμα περισσότερο η εκπαιδευτική διαδικασία! Άρα ο εκπαιδευτικός, όπως άλλωστε και ο γιατρός, όσο έμπειρος και να είναι, είναι συμφιλιωμένος με αυτήν την τρόπον τινά ανασφάλεια και την συνεχή επαγρύπνηση για τυχόν βελτιωτικές αλλαγές ανάλογα με την εξέλιξη της διαδικασίας. Έτσι, είτε η τάξη του βρεθεί σε δια ζώσης, είτε σε εξΑΕ μορφή, τα πράγματα δεν (θα έπρεπε να) λαμβάνονται ως δεδομένα. Ο εκπαιδευτικός δεν (θα έπρεπε να) ανησυχεί περισσότερο απ’ ό,τι εάν δίδασκε υπό κανονικές συνθήκες!
Τη δεδομένη στιγμή, ο κάθε εκπαιδευτικός ανησυχεί και προβληματίζεται, διότι πρέπει να δράσει άμεσα, χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία, μέσα σε ένα κλίμα έντασης, αλλά και καθολικής αβεβαιότητας. Αν και το Υπουργείο βοηθά με εκπαιδευτικό υλικό, πλατφόρμες επικοινωνίας, οδηγίες πρόσβασης και χρήσης αυτών από τη μία, και συνάδελφοι με γνώσεις στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία προσφέρουν βοήθεια από την άλλη, ο εκπαιδευτικός είναι εκείνος που βρίσκεται στο τιμόνι. Εκείνος πρέπει να πάρει την απόφαση του τί έχει νόημα να διδάξει στην παρούσα φάση, αλλά και πώς να το κάνει αποτελεσματικά μεταμορφώνοντας το από δια ζώσης σε εξΑΕ. Και επειδή ο μέσος εκπαιδευτικός δεν διαθέτει διδακτική εμπειρία εξΑΕ, επικεντρώνεται στο άγχος της τεχνολογίας και όχι στον παιδαγωγικό σχεδιασμό. Είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις κάποιων εκπαιδευτικών, δεδομένου ότι είναι και κουρασμένοι από την κατάσταση που βιώνουμε όλοι, ευρίσκονται λίγους μήνες πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς και την ίδια ώρα ανησυχούν για τους μαθητές τους: Θα μπορέσουν να λάβουν στο σπίτι την υποστήριξη που έχουν στην τάξη; Πώς είναι η ψυχολογία τους; Θα τα καταφέρουν να συγκεντρωθούν στα εξΑΕ μαθήματά τους; Πώς θα τους βοηθήσω να αντιμετωπίσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό;
- Τι θα λέγατε στους δασκάλους/καθηγητές, για να μπουν σε αυτόν τον αγώνα;
- *Ο «καλός» δάσκαλος είναι καλός, όπου και με όποιον τρόπο καλείται να διδάξει. Όπως μας λέει η έρευνα, καλός σημαίνει πρωτίστως παρουσία: Είμαι εκεί για τον μαθητή μου! Ο δάσκαλος σε όλα τα περιβάλλοντα και τις μορφές εκπαίδευσης είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματική μάθηση.
*Η εξΑΕ έχει στόχο την μάθηση. Η τεχνολογία είναι το εργαλείο της για να διευκολυνθεί και διατηρηθεί το βασικό τρίπτυχο της επικοινωνίας: του μαθητή με τον δάσκαλο, του μαθητή με το εκπαιδευτικό υλικό, και του μαθητή με την υπόλοιπη μαθητική κοινότητα. Επίσης, η εξΑΕ απευθύνεται σε όλους ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας. Τουλάχιστον μία απ’ όλες τις τεχνολογίες που προανέφερα, βρίσκονται σήμερα στα σπίτια μας.
*Η ανάγκη επιτάσσει και καθοδηγεί. Όταν την αναγνωρίσουμε ως ανάγκη, πάντα ο άνθρωπος κάνει αυτό που πρέπει, όπως πρέπει για να την καλύψει.
*Για να καταφέρει να διδάξει κάποιος υπό συνθήκες ιδιαίτερα δυσμενείς, οφείλει πρώτα να το αναγνωρίσει ως πρόβλημα. Αυτό δεν είναι σημείο αδυναμίας. Αντίθετα, δείχνει συνειδητή παραδοχή τόσο των ορίων του, όσο και των ορίων των υπολοίπων μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Έτσι, αναπροσαρμόζονται και ιεραρχούνται και οι στόχοι της κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και εν τέλει, ας μην ξεχνάμε ότι για να μπορέσει η μάθηση να έχει θετικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να πραγματοποιείται ευχάριστα για όλους. Εάν κάποιος από όλους καταπιέζεται, αυτό θα επηρεάσει και την διαδικασία και το αποτέλεσμα.
*Κάθε δάσκαλος γνωρίζει ότι επιτελεί λειτούργημα ακριβώς επειδή καλύπτει πολύ περισσοτέρους ρόλους από εκείνον της διδασκαλίας, με ίσως δυο εξίσου σημαντικούς: εκείνον της κατανόησης και της ψυχολογικής στήριξης των μαθητών, αλλά και τον ρόλο του μέντορα και του προτύπου. Στην παρούσα φάση, όντως είναι μεγάλη η πίεση που δέχεται ο κάθε δάσκαλος να ανοίξει το μονοπάτι και να δείξει τα βήματα, όμως και πάλι, αφού αυτές οι πτυχές του ρόλου του τού είναι γνώριμες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και τώρα θα βρει τα «πατήματά» του.
Ο σημερινός μαθητής έχει βιώσει την τεχνολογία όχι σαν μηχανήματα, αλλά σαν περιβάλλον. Δεν αποκαλείται τυχαία ψηφιακός γηγενής (digital native). Αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι γνωρίζει το πως να υπάρχει ως μαθητής μέσα σ’ αυτήν. Άρα, ο δάσκαλος οφείλει να το έχει αυτό κατά νου και όταν σχεδιάσει και όταν διδάξει έναν κατ’ ανάγκη εξΑΕ μαθητή.
-Ποιες θεωρείτε «Καλές Πρακτικές» για τους εκπαιδευτικούς;
-1. Πρώτα ο μαθητής. Μετά η ύλη. Και τέλος η τεχνολογία.
2. Πριν ξεκινήσουμε τον εξΑΕ σχεδιασμό, επιλέγουμε τους εκπαιδευτικούς σκοπούς και στόχους που θέλουμε/πρέπει οπωσδήποτε να πετύχουμε, και την ύλη που πλέον είναι εφικτό να καλύψουμε.
3. Επιλέγουμε προσεκτικά το εκπαιδευτικό υλικό, το έντυπο, αλλά κυρίως το ψηφιακό, από τα ήδη υπάρχοντα (δικά μας ή/και του υπουργείου, κ.α.) με γνώμονα την ποιότητα, την ποικιλία και κυρίως την ευθυγράμμισή τους με τους εκπαιδευτικούς στόχους. Υπάρχει πολύ ψηφιακό υλικό στο διαδίκτυο. Προσοχή και στην εγκυρότητά του, αλλά και στο πόσο χρόνο αναλώνουμε ψάχνοντας. Ώρα να αναπτύξουμε/βελτιώσουμε online time management δεξιότητες!
4. Επανεξετάζουμε την αξιολόγηση (εργασίες για το σπίτι, tests, projects, κτλ.), και πάλι φροντίζοντας να εξυπηρετούν τους εκπαιδευτικούς στόχους, και σκοπούς.
5 . Δ ι α δ ρ α σ τ ι κ ό τ η τ α (interactivity): πρέπει να σκεφτούμε ποιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες έχει νόημα να σχεδιαστούν ασύγχρονα, και ποιες σύγχρονα. Τί κάναμε στην δια ζώσης τάξη μας και γιατί; Τί θέλαμε να πετύχουμε με π.χ. μία πολυμεσική παρουσίαση, μία διάλεξη, μία ομαδική συζήτηση; Ξεκινώντας από τον στόχο θα ξεκαθαρίσει και το είδος της δραστηριότητας και ο τρόπος υλοποίησής της.
6. Τα βήματα 4 και 5 πρέπει να οριστικοποιηθούν σε συνάρτηση με την τεχνολογία: όχι με αυτήν που προτείνεται ως καλύτερη, αλλά εκείνη με την οποία εμείς ως χειριστές της νιώθουμε πιο σίγουροι. Θυμόμαστε ότι βασικό ζητούμενο είναι η επικοινωνία. Έστω κι αν οι μαθητές μας έχουν εκτεθεί, και ίσως ήδη χειριστεί πιο πολύπλοκα, και εντυπωσιακά λογισμικά, ένα απλό στην χρήση του λογισμικό και η παρουσία του δασκάλου μέσα από αυτό είναι ό,τι χρειάζεται ο κάθε μαθητής! Άλλωστε δεν θέλουμε ούτε να «βομβαρδίσουμε» και έτσι να επιβαρύνουμε γνωστικά τον μαθητή (cognitive load), ούτε και να τον κουράσουμε, δεδομένου ότι η συνεχής προσοχή του online δεν γίνεται να διατηρηθεί πάνω από 20-25 λεπτά (ασύγχρονη δραστηριότητα) και 20-40 λεπτά για σύγχρονες δραστηριότητες- εννοείται ότι αυτοί οι αριθμοί ισχύουν κατά βάση στις μεγαλύτερες ηλικίες.
7. Ως ώρας δεν παρατηρείται ιδιαίτερη απόκλιση του εξΑΕ εκπαιδευτικού σχεδιασμού από τον δια ζώσης. Εδώ αρχίζει η διαφοροποίηση: πρέπει να σχεδιάσουμε τα μαθήματα για τουλάχιστον μία εβδομάδα και να τα «χτίσουμε» πάνω στην πλατφόρμα μας. Επίσης αυτός ο προγραμματισμός συνήθως είναι ορατός και από τους μαθητές μας- για άλλους βοηθητικό στοιχείο, ενώ για άλλους αγχωτικό. Εμείς αποφασίζουμε σχετικά και κατά περίπτωση βάσει του τί γνωρίζουμε για τους μαθητές μας.
8. Η άλλη, μεγάλη διαφορά των δύο μεθόδων που πρέπει να θυμόμαστε είναι η έλλειψη της δυνατότητας αλλαγής «πλεύσης» κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας- εκτός στην περίπτωση σύγχρονης δραστηριότητας, όπου ο δάσκαλος θα μπορέσει π.χ. να σταματήσει το μάθημα, εφόσον διαπιστώσει ότι αυτό είναι αναγκαίο, διότι χρειάζονται επεξηγήσεις, κ.τ.λ.. Αλλαγές στην πλατφόρμα μας θα γίνουν εφόσον έχουμε διαπιστώσει μέσω ανατροφοδότησης από μαθητές (γονείς) ότι είναι αναγκαίες.
9. Πρέπει να γνωστοποιήσουμε στους μαθητές μας (και για τα μικρότερα παιδιά στους γονείς τους) πού βρίσκεται, πώς έχουν πρόσβασης, αλλά και πώς λειτουργεί η «νέα» μας τάξη. Πού θα βρίσκουν ό,τι χρειάζονται (εκπαιδευτικό υλικό, εργασίες, κτλ.); Πως και πού θα καταθέτουν τις εργασίες τους; Κάθε πότε εμείς θα τους δίνουμε ανατροφοδότηση, και σε ποια μορφή; Κάθε πότε θα συνομιλούμε σαν ομάδα; Πώς μπορούν να έρθουν σ’ επαφή μαζί μας (email σχολείου, τηλέφωνο;); Ποιές είναι οι υποχρεώσεις τους στο νέο αυτό περιβάλλον;
10. Δίνουμε και μερικές πρακτικές συμβουλές στους μαθητές μας σχετικά: α. με την οργάνωση του χώρου τους και γύρω τους και στην επιφάνεια εργασίας τους, και στον υπολογιστή έτσι ώστε να μην αποσπώνται εύκολα. β. με την οργάνωση του χρόνου τους (κάθε 2540 λεπτά να κάνουν διάλειμμα για 5-15 λεπτά). γ. με την αποφυγή πολλών εργασιών ταυτόχρονα (multitasking).
Αφού ευχαριστήσουμε θερμά την Δρ Μαρία Αυγερινού για τις παραπάνω συμβουλές της προς τους εκπαιδευτικούς, να σας ενημερώσουμε ότι στο επόμενο φύλλο της ΦτΚ θα ακολουθήσουν οδηγίες και για τους γονείς και τα παιδιά! Να είστε όλοι καλά!
*Η Εύη Κοκκίνου – Κελλάρη είναι Δικηγόρος Διαμεσολαβήτρια
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων – DPO
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων – DPO
Διεύθυνση Γραφείου: Απ. Παύλου 40 – Κόρινθος
Τηλ. 27410 84568 κιν. 6944964225
Αφήστε ένα σχόλιο