ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ Ο «ΓΥΨΟΣ» φ.1687
Στατιστικά κοινής γρίπης 2018 και 2019 με τα μέχρι σήμερα του Κορωνοϊού
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ Ο «ΓΥΨΟΣ»
Η παρούσα έκθεση περιγράφει τη μεθοδολογία και τα ευρήματα από την επιδημιολογική και ιολογική επιτήρηση της γρίπης στην Ελλάδα, για την περίοδο 20182019. Αντίστοιχες ετήσιες εκθέσεις εκδίδονται από το 2004 και είναι όλες δημοσιευμένες στον ιστότοπο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) www.eody. gov.gr. Στον ιστότοπο είναι επίσης δημοσιευμένες οι εβδομαδιαίες εκθέσεις επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης για όλα αυτά τα χρόνια. Οι εκθέσεις αυτές αποτελούν εργαλείο πληροφόρησης του κοινού και ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας και των αρχών δημόσιας υγείας της χώρας μας.
Η επιδημιολογική επιτήρηση της γρίπης που γίνεται κατά τη διάρκεια της ετήσιας περιόδου της νόσου συντονίζεται από το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του ΕΟΔΥ. Για την ετοιμασία της παρούσας Έκθεσης συνεργάστηκαν οι: Τασία Ανδρεοπούλου, Θεανώ Γεωργακοπούλου, Κασσιανή Γκολφινοπούλου, Έλενα Μαλτέζου και Έλσα Μουρατίδου από τον ΕΟΔΥ, Θάνος Κοσσυβάκης και Ανδρέας Μεντής από το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νότιας Ελλάδας (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ), Άννα Παππά, Μαρία Εξηντάρη, Γεωργία Γκιούλα και Μαρία Χριστοφορίδη από το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Βόρειας Ελλάδας (Β’ Μικροβιολογικό Εργαστήριο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Θερμές ευχαριστίες οφείλονται σε όλους τους ιατρούς και επαγγελματίες υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στα Νοσοκομεία, οι οποίοι συμμετέχουν στην επιτήρηση της γρίπης. Ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους εθελοντές ιατρούς του Δικτύου Παρατηρητών Νοσηρότητας (δίκτυο sentinel), που παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες για την αποτύπωση της δραστηριότητας της γρίπης στην κοινότητα. Με τη συντονισμένη προσπάθεια όλων είναι δυνατή η απόκτηση ολοκληρωμένης εικόνας για την επιδημιολογία της γρίπης στην Ελλάδα
Περίληψη περιόδου γρίπης 2018-2019
Κατά την περίοδο γρίπης 2018-2019 επικράτησε ο υπότυπος γρίπης A(H1N1) pdm09, με παράλληλη κυκλοφορία σε μικρότερο βαθμό και του υπότυπου Α(Η3Ν2). Η δραστηριότητα της γρίπης άρχισε να αυξάνει την εβδομάδα 52/2018 (24 – 30 Δεκεμβρίου 2018) και κορυφώθηκε την εβδομάδα 6/2019 (4 – 10 Φεβρουαρίου 2019) με σταδιακή αποκλιμάκωση στη συνέχεια. Καταγράφηκαν πολύ περισσότερα σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης σε σύγκριση με την περσινή περίοδο (374 νοσηλευόμενοι σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας [ΜΕΘ] έναντι 107 πέρσι, και 154 θάνατοι έναντι 42 πέρσι).
Η αύξηση αυτή συνδέεται με την επικράτηση του υπότυπου A(H1N1)pdm09 φέτος, έναντι της περσινής χρονιάς, που είχε επικρατήσει η γρίπη τύπου Β και ήταν ασυνήθιστα ήπια. Αυξημένη ήταν κατά τη φετινή περίοδο και η γενική θνησιμότητα στον Ελληνικό πληθυσμό, ενώ η εκτίμηση που έγινε από τους επιστήμονες του ΕΟΔΥ για την «αποδιδόμενη στη γρίπη θνησιμότητα» ήταν 9,8 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης: 6,8–12,8), που αντιστοιχεί σε 1071 θανάτους (με 95% Διάστημα Εμπιστοσύνης 733– 1380 θανάτους).
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη οι οποίοι νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ ή κατέληξαν δεν είχαν κάνει φέτος το αντιγριπικό εμβόλιο παρ’ ότι ανήκαν σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για την οποία συστήνεται ο εμβολιασμός. Τούτο καταδεικνύει τη σημασία του αντιγριπικού εμβολιασμού, που αποτελεί το καλύτερο διαθέσιμο μέσο προστασίας από τη γρίπη. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, φέτος στον Ελληνικό πληθυσμό η αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου στην πρόληψη της νοσηλείας με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη εκτιμήθηκε ότι ήταν 42% (συνολικά για όλους τους τύπους γρίπης και όλες τις ηλικίες), δηλαδή το εμβόλιο μείωσε τον κίνδυνο νοσηλείας λόγω γρίπης σχεδόν κατά το ήμισυ.
Τα στελέχη γρίπης A(H1N1)pdm09 που απομονώθηκαν στα Εθνικά Εργαστήρια Αναφοράς προσομοίαζαν γενετικά και αντιγονικά στο στέλεχος του αντιγριπικού εμβολίου. Αντίθετα, τα στελέχη Α(Η3Ν2) παρουσίασαν γενετικές μεταβολές σε σχέση με το στέλεχος του αντιγριπικού εμβολίου. Μεταξύ των επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία και τα κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, το ποσοστό όσων έκαναν το αντιγριπικό εμβόλιο παρέμεινε και φέτος σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα, αν και αυξημένο σε σύγκριση τόσο με την περσινή χρονιά όσο και με προηγούμενα έτη.
Γενικές πληροφορίες
Κάθε χειμώνα στην Ελλάδα, όπως σε όλες τις χώρες, παρατηρείται έξαρση στη δραστηριότητα του ιού της γρίπης. Η αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας που προκαλεί η εποχική γρίπη ποικίλει από χρονιά σε χρονιά, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ιού που κυκλοφορεί και με το βαθμό ανοσίας που έχουν σ’ αυτόν οι διάφορες ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού. Ο ιός της γρίπης συνεχώς μεταλλάσσεται γενετικά και αντιγονικά από χρονιά σε χρονιά. Αν οι αλλαγές αυτές είναι πολύ μεγάλες, και δεν υπάρχει ανοσία στον πληθυσμό, το νέο αυτό στέλεχος του ιού της γρίπης μπορεί να προκαλέσει πανδημία. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων νοσεί ταυτόχρονα, πολλοί εκ των οποίων βαριά, μια κατάσταση που δημιουργεί έντονα προβλήματα στο σύστημα υγείας και παρακωλύει την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα.
Με σκοπό να υπάρχει η τρέχουσα εικόνα για την δραστηριότητα της γρίπης στον ελληνικό πληθυσμό, καθώς και για να υπάρχει ετοιμότητα σε περίπτωση μιας πανδημίας, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) λειτουργεί συστήματα επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα με το άλλο, καθώς η γρίπη επηρεάζει τον πληθυσμό με διαφορετικούς τρόπους. Οι περισσότεροι άνθρωποι που “κολλούν” τη γρίπη δεν εμφανίζουν συμπτώματα, ενώ άλλοι αρρωσταίνουν ελαφρά και μένουν σπίτι ή συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Από αυτούς που νοσούν, ένα μέρος αναζητά ιατρική βοήθεια, και ενδεχομένως εισάγεται στο νοσοκομείο για νοσηλεία. Από αυτούς τους νοσηλευόμενους ασθενείς κάποιοι είναι τόσο βαριά ώστε καταλήγουν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ενώ κάποιοι θα πεθάνουν σαν αποτέλεσμα της γρίπης, συνήθως σε συνδυασμό και με άλλες προϋπάρχουσες καταστάσεις που επιβαρύνουν την υγεία τους. Τα διάφορα συστήματα επιτήρησης της γρίπης στοχεύουν σε διαφορετικά επίπεδα αυτής της “επιδημιολογικής πυραμίδας
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ Ο «ΓΥΨΟΣ»
Η παρούσα έκθεση περιγράφει τη μεθοδολογία και τα ευρήματα από την επιδημιολογική και ιολογική επιτήρηση της γρίπης στην Ελλάδα, για την περίοδο 20182019. Αντίστοιχες ετήσιες εκθέσεις εκδίδονται από το 2004 και είναι όλες δημοσιευμένες στον ιστότοπο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) www.eody. gov.gr. Στον ιστότοπο είναι επίσης δημοσιευμένες οι εβδομαδιαίες εκθέσεις επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης για όλα αυτά τα χρόνια. Οι εκθέσεις αυτές αποτελούν εργαλείο πληροφόρησης του κοινού και ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας και των αρχών δημόσιας υγείας της χώρας μας.
Η επιδημιολογική επιτήρηση της γρίπης που γίνεται κατά τη διάρκεια της ετήσιας περιόδου της νόσου συντονίζεται από το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του ΕΟΔΥ. Για την ετοιμασία της παρούσας Έκθεσης συνεργάστηκαν οι: Τασία Ανδρεοπούλου, Θεανώ Γεωργακοπούλου, Κασσιανή Γκολφινοπούλου, Έλενα Μαλτέζου και Έλσα Μουρατίδου από τον ΕΟΔΥ, Θάνος Κοσσυβάκης και Ανδρέας Μεντής από το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νότιας Ελλάδας (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ), Άννα Παππά, Μαρία Εξηντάρη, Γεωργία Γκιούλα και Μαρία Χριστοφορίδη από το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Βόρειας Ελλάδας (Β’ Μικροβιολογικό Εργαστήριο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Θερμές ευχαριστίες οφείλονται σε όλους τους ιατρούς και επαγγελματίες υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στα Νοσοκομεία, οι οποίοι συμμετέχουν στην επιτήρηση της γρίπης. Ιδιαίτερα θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους εθελοντές ιατρούς του Δικτύου Παρατηρητών Νοσηρότητας (δίκτυο sentinel), που παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες για την αποτύπωση της δραστηριότητας της γρίπης στην κοινότητα. Με τη συντονισμένη προσπάθεια όλων είναι δυνατή η απόκτηση ολοκληρωμένης εικόνας για την επιδημιολογία της γρίπης στην Ελλάδα
Περίληψη περιόδου γρίπης 2018-2019
Κατά την περίοδο γρίπης 2018-2019 επικράτησε ο υπότυπος γρίπης A(H1N1) pdm09, με παράλληλη κυκλοφορία σε μικρότερο βαθμό και του υπότυπου Α(Η3Ν2). Η δραστηριότητα της γρίπης άρχισε να αυξάνει την εβδομάδα 52/2018 (24 – 30 Δεκεμβρίου 2018) και κορυφώθηκε την εβδομάδα 6/2019 (4 – 10 Φεβρουαρίου 2019) με σταδιακή αποκλιμάκωση στη συνέχεια. Καταγράφηκαν πολύ περισσότερα σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης σε σύγκριση με την περσινή περίοδο (374 νοσηλευόμενοι σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας [ΜΕΘ] έναντι 107 πέρσι, και 154 θάνατοι έναντι 42 πέρσι).
Η αύξηση αυτή συνδέεται με την επικράτηση του υπότυπου A(H1N1)pdm09 φέτος, έναντι της περσινής χρονιάς, που είχε επικρατήσει η γρίπη τύπου Β και ήταν ασυνήθιστα ήπια. Αυξημένη ήταν κατά τη φετινή περίοδο και η γενική θνησιμότητα στον Ελληνικό πληθυσμό, ενώ η εκτίμηση που έγινε από τους επιστήμονες του ΕΟΔΥ για την «αποδιδόμενη στη γρίπη θνησιμότητα» ήταν 9,8 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης: 6,8–12,8), που αντιστοιχεί σε 1071 θανάτους (με 95% Διάστημα Εμπιστοσύνης 733– 1380 θανάτους).
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη οι οποίοι νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ ή κατέληξαν δεν είχαν κάνει φέτος το αντιγριπικό εμβόλιο παρ’ ότι ανήκαν σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για την οποία συστήνεται ο εμβολιασμός. Τούτο καταδεικνύει τη σημασία του αντιγριπικού εμβολιασμού, που αποτελεί το καλύτερο διαθέσιμο μέσο προστασίας από τη γρίπη. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, φέτος στον Ελληνικό πληθυσμό η αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου στην πρόληψη της νοσηλείας με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη εκτιμήθηκε ότι ήταν 42% (συνολικά για όλους τους τύπους γρίπης και όλες τις ηλικίες), δηλαδή το εμβόλιο μείωσε τον κίνδυνο νοσηλείας λόγω γρίπης σχεδόν κατά το ήμισυ.
Τα στελέχη γρίπης A(H1N1)pdm09 που απομονώθηκαν στα Εθνικά Εργαστήρια Αναφοράς προσομοίαζαν γενετικά και αντιγονικά στο στέλεχος του αντιγριπικού εμβολίου. Αντίθετα, τα στελέχη Α(Η3Ν2) παρουσίασαν γενετικές μεταβολές σε σχέση με το στέλεχος του αντιγριπικού εμβολίου. Μεταξύ των επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία και τα κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, το ποσοστό όσων έκαναν το αντιγριπικό εμβόλιο παρέμεινε και φέτος σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα, αν και αυξημένο σε σύγκριση τόσο με την περσινή χρονιά όσο και με προηγούμενα έτη.
Γενικές πληροφορίες
Κάθε χειμώνα στην Ελλάδα, όπως σε όλες τις χώρες, παρατηρείται έξαρση στη δραστηριότητα του ιού της γρίπης. Η αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας που προκαλεί η εποχική γρίπη ποικίλει από χρονιά σε χρονιά, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ιού που κυκλοφορεί και με το βαθμό ανοσίας που έχουν σ’ αυτόν οι διάφορες ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού. Ο ιός της γρίπης συνεχώς μεταλλάσσεται γενετικά και αντιγονικά από χρονιά σε χρονιά. Αν οι αλλαγές αυτές είναι πολύ μεγάλες, και δεν υπάρχει ανοσία στον πληθυσμό, το νέο αυτό στέλεχος του ιού της γρίπης μπορεί να προκαλέσει πανδημία. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων νοσεί ταυτόχρονα, πολλοί εκ των οποίων βαριά, μια κατάσταση που δημιουργεί έντονα προβλήματα στο σύστημα υγείας και παρακωλύει την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα.
Με σκοπό να υπάρχει η τρέχουσα εικόνα για την δραστηριότητα της γρίπης στον ελληνικό πληθυσμό, καθώς και για να υπάρχει ετοιμότητα σε περίπτωση μιας πανδημίας, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) λειτουργεί συστήματα επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα με το άλλο, καθώς η γρίπη επηρεάζει τον πληθυσμό με διαφορετικούς τρόπους. Οι περισσότεροι άνθρωποι που “κολλούν” τη γρίπη δεν εμφανίζουν συμπτώματα, ενώ άλλοι αρρωσταίνουν ελαφρά και μένουν σπίτι ή συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Από αυτούς που νοσούν, ένα μέρος αναζητά ιατρική βοήθεια, και ενδεχομένως εισάγεται στο νοσοκομείο για νοσηλεία. Από αυτούς τους νοσηλευόμενους ασθενείς κάποιοι είναι τόσο βαριά ώστε καταλήγουν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ενώ κάποιοι θα πεθάνουν σαν αποτέλεσμα της γρίπης, συνήθως σε συνδυασμό και με άλλες προϋπάρχουσες καταστάσεις που επιβαρύνουν την υγεία τους. Τα διάφορα συστήματα επιτήρησης της γρίπης στοχεύουν σε διαφορετικά επίπεδα αυτής της “επιδημιολογικής πυραμίδας
Αφήστε ένα σχόλιο