Header Ads

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ φ.1696

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η Μάχη της Κρήτης... (20-29 Μαΐου 1941)




του Χρήστου Φαραντάτου*


Πέρασαν ήδη 79 χρόνια από της ιστορικής μάχης της Κρήτης (20-29 Μάϊου 1941) εναντίον της χιτλερικής Γερμανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-45), της επικής εκείνης μάχης, που εδόξασε για μια ακόμα φορά τα ελληνικά όπλα τα ιερά, αλλά και την ακατάβλητη ψυχή του ηρωικού κρητικού λαού. Της μάχης, η οποία διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στη περαιτέρω εξέλιξη και πορεία του μεγάλου εκείνου πολέμου. 

Από της ενάρξεως του ελληνο-ιταλικού πολέμου (28 Οκτ. 1940), η Αγγλία είχεν αναλάβει την ευθύνη της ασφάλειας της Κρήτης, κατόπιν συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση, καθ’ όσον η Μεραρχία Κρητών (V Μεραρχία) είχε μεταφερθεί από τον Νοέμβριο 1940 στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου. Σχετικές προτάσεις στρατιωτικών παραγόντων ενισχύσεως της αμύνης της Μεγαλονήσου δια δυνάμεων και μέσων, ιδίως δε των στρατηγικής σημασίας περιοχών Ηρακλείου και Σούδας, δεν υλοποιήθησαν από το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, λόγω αδυναμίας. 

Στις 23 Απριλίου αφίχθησαν στη Σούδα ο Βασιλεύς της Ελλάδος Γεώργιος Β’ (1890-1947) και ο Πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός (1882-1956) μετά μελών της ελληνικής Κυβερνήσεως. Από δε της 25ης έως 30ης Απριλίου μεταφέρθησαν σταδιακώς εξ ηπειρωτικής Ελλάδος 25.000 άνδρες, άνευ βαρέος οπλισμού και οχημάτων. 

Επισημαίνεται εδώ η άφιξις στο Κολυμπάρι την 29η’ Απριλίου της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, κατόπιν πρωτοβουλίας των πρωτοετών ευελπίδων, οι οποίοι δεν συνεμορφώθησαν με διαταγή της Σχολής απολύσεως των, αλλά, δράξαντες την ένδοξον πολεμική σημαία της Σχολής, μετέβησαν εις τας επάλξεις, ύστερα από μύριους κινδύνους, θέσαντες εαυτούς εις την υπηρεσίαν « της φυλτάτης Πατρίδος. 

Ο Χίτλερ (1889-1945) είχε ασχοληθεί προσωπικώς με την Κρήτη πολύ πριν της επιθέσεως του κατά της Ελλάδος (6 Απριλίου 1941), διότι εγνώριζε τη στρατηγική σημασία της νήσου. 

Η στρατηγική αξία της Κρήτης είναι μέγιστη, διότι κατέχει το Κέντρο των αεροπορικών και θαλασσίων συγκοινωνιών της ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί ασφαλή κόμβο για τις θαλάσσιες μεταφορές από τους λιμένες του Ειρηνικού και του Ινδικού ωκεανού μέσω των διωρύγων Γιβραλτάρ και Σουέζ προς τις βρεττανικές βάσεις της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. 

Καταλαμβανόμενη η Κρήτη από τους Γερμανούς θα αποτελούσε ιδανική βάση εξορμήσεως προς Βορ. Αφρική και Μ. Ανατολή και μεγίστην απειλή για το συμμαχικό στόλο της Μεσογείου. Η διατήρηση τέλος, της νήσου υπό των Συμμάχων είχε τεράστια ηθική και πολιτική σημασία για την Ελλάδα, διότι εσήμαινε την συνέχεια υπάρξεως του ελευθέρου ελληνικού κράτους. 

Οι Γερμανοί μετά την ολοκλήρωση της καταλήψεως της ηπειρωτικής Ελλάδος (30 Απριλίου) έθεσαν αμέσως σε εφαρμογή πολεμικό σχέδιο κεραυνοβόλου καταλήψεως της Κρήτης, υπό την συνθηματική ονομασία «ΕΡΜΗΣ», ώστε απερίσπαστοι πλέον να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις τους προς Μάλτα και Κύπρο, ιδιαιτέρως δε να εφαρμόσουν το επιθετικό τους σχέδιο προς Σοβιετική Ρωσσία, το γνωστό μας σχέδιο «Βαρβαρόσσας». Η ανωτάτη διοίκηση της όλης επιχειρήσεως ανετέθη στον στρατάρχη της πολεμικής αεροπορίας Χέρμαν Γκαίρινγκ (1893- 1946), ο οποίος διέθεσε συνολικώς δια την επιχείρηση 22.750 άνδρες, 1370 αεροσκάφη και 70 σκάφη αποβατικών δυνάμεων και εφοδίων. Συμμετείχαν επίσης και ναυτικές μονάδες της ΝΑ Ευρώπης. 

Από πλευράς φίλιων δυνάμεων, η ευθύνη της αμύνης της νήσου ανετέθη στον Νεοζηλανδό Υποστράτηγο Μέρναντ Φρέυμπεργκ (1889-1963), οποίος διέθετε μια πανσπερμία οπλιτών, περίπου 32.000 (Βρεττανών, Νεοζηλανδών και Αυστραλών) με ελλιπή οπλισμό και ελάχιστα αντιαεροπορικά πυροβόλα. Η δύναμη των Ελλήνων, οργανωμένων ή ημιοργανωμένων μονάδων υπολογίζεται σε 11.500 άνδρες, με ποικιλία ατομικού οπλισμού και άνευ βαρέος τοιούτου. Στους υπερασπιστές της νήσου πρέπει να εντάξουμε και τους γενναίους κατοίκους της, οι οποίοι με κυνηγετικά όπλα, αξίνες, πτύα, σκαπάνες και δρέπανα συμπλήρωναν την δύναμη αμύνης της Μεγαλονήσου. Στην ελληνική δύναμη πλην της αναφερθείσης Σχ. Ευελπίδων συμμετείχε και λόχος εθελοντών Κυπρίων ο οποίος ετοποθετήθη στη περιοχή περί το αεροδρόμιο του Μάλεμε. 

Τέσσερις ήταν οι κύριοι τομείς αμύνης: ο τομεύς Μάλεμε Αγυιάς, όπου η κυρία προσπάθεια με εφεδρεία του Στρατηγείου μία Ταξιαρχία Νεοζηλανδών, ο τομεύς Χανίων - Σούδας, ο Ρεθύμνου- Γεωργιουπόλεως και ο Τομεύς Ηρακλείου. 

Το σχέδιον επιχειρήσεων «ΕΡΜΗΣ» προέβλεπε στην αρχή την απόκτηση και διατήρηση αεροπορικής υπεροχής και κατάληψη δια καθέτων από αέρος επιθέσεων δι’ αλεξιπτωτιστών και ανεμοπλάνων των αεροδρομίων της Κρήτης, με κύρια προσπάθεια στο Μάλεμε. Στη συνέχεια, ενίσχυση των δυνάμεων δια μονάδων και μέσων υποστηρίξεως, αποβιβαζομένων υπό πλωτών μέσων στις παρακείμενες με τους αντικειμενικούς σκοπούς ακτές, καθωρίσθησαν δε τρεις επιθετικές ομάδες, η δυτική προς κατάληψη του Μάλεμε, η Κεντρική με αντικειμενικούς στόχους τα Χανιά, τη Σούδα και το Ρέθυμνο, με το αεροδρόμιον της Πηγής και η ανατολική με στόχο το Ηράκλειο και το αεροδρόμιον Ρούσσων. 

Το σχέδιον ενεργείας των ελληνο-βρεττανικών δυνάμεων προέβλεπε την εξασφάλιση των προαναφερθέντων τομέων αμύνης, με βάρος τα αεροδρόμια δι’ αντεπιθέσεων και εξουδετερώσεως των Γερμανών αλεξιπτωτιστών κατά την πτώση τους ή κατά την προσγείωση τους. Πεισματώδεις και αιματηρές μάχες άρχισαν από της 20ης Μάϊου και συνεχίσθησαν νυχθημερόν επί ΙΟήμερον. Οι αλεξιπτωτιστές απέδεκατίζοντο κυριολεκτικώς. Τελικά οι Γερμανοί επεκράτησαν καταλαβόντες το απόγευμα της 22 Μαΐου το Μάλεμε, στις 27 Μαΐου τα Χανιά και το λιμάνι της Σούδας, ενώ στις 29 Μαΐου προήλαυναν ενισχυθέντες προς Ρέθυμνο και Ηράκλειο. Σημειωτέον, ότι κατά την 22 Μαΐου εξαπελύθη και σφοδρή επίθεση κατά του αγγλικού ναυτικού, βυθισθέντων πολλών πλοίων. 

Την 1η Ιουνίου ολοκληρώθηκε η ήδη αρξαμενη από διημέρου αποχώρησι|των βρεττανικών δυνάμεων. Την νύχτα της 22/23 Μαΐου κατόπιν προτροπής του Βρεττανικού Στρατηγείου, απεχώρησαν εις Αλεξάνδρεια με αγγλικόν αντιτορπιλλικόν έκτου όρμου Αγία Ρούμελη ο Βασιλεύς και ο Πρωθυπουργός της χώρας. 

Η μάχη της Κρήτης απεδείχθη μία Πύρρειος νίκη για του Γερμανούς, γι’ αυτό και δεν επανελήφθη παρόμοια ενέργεια κατά την διάρκεια του πολέμου. Οι απώλειες δι’ αμφότερους τους αντιπάλους ήσαν πολύ σοβαρές. Εκ των Ελλήνων νεκροί 336 (εξων 44 αξιωματικοί και Ευέλπιδες), χωρίς να έχουν υπολογισθή οι απώλειες πολλών στρατιωτών, Κρητών μαχητών, τραυματιών και αιχμαλώτων. Από τους συμμάχους νεκροί 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835. Επίσης, εβυθίσθησαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλλικά και απωλεσθησαν άνω των 200 αξιωματικών και ναυτών. Εκ των Γερμανών, νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.995 και πλέον των 2.600 τραυματιών. Οι απώλειες των επυλέκτων αλεξιπτωτιστών ανήλθαν σε 8.000, κατεστράφησαν δε ολοσχερώς 220 αεροσκάφη, ενώ περί τα 150 υπέστησαν σοβαρές ζημιές. 

Συμπερασματικώς, επισημαίνονται τα εξής: 

1. Εξαίρεται η μαχητικότης των αμυνομένων δυνάμεων και ιδιαιτέρως του γενναίου κρητικού λαού, αλλά δέον να αναγνωρισθώ και η αποφασιστικότητα των γενναίων Γερμανών για την εκτέλεση της δύσκολης αποστολής τους. 

2. Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε καθοριστική κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,, διότι καθυστέρησε επί έξι εβδομάδες την υλοποίηση του σχεδίου του Γ’ Ράιχ επιθέσεως κατά της Σιοβιετικής Ενώσεως (σχεδία/ «Μπαρμπαρόσσα») με αποτέλεσμα οι Γερμανοί να αντιμετωπίσουν τον «στρατηγό χειμώνα» κατά την προέλαση τους εντός της αχανούς Σοβιετίας, όπως ακριβώς είχε συμβεί και με τον Μ. Ναπολέοντα (1779-1821) κατά την εκστρατεία του 1812. Δικαίως, λοιπόν, η Μόσχα εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της προς την Ελλάδα, δια του ραδιοφωνικού της σταθμού. («Ως Ρώσσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε!») 

Εματαιωσε την εφαρμογή σχεδίου καταλήψεως του Γιβραλτάρ, της Μάλτας και της Κύπρου μετά τη συντριβή του άνθους των αλεξιπτωτιστών που διέθετε η Γερμανία. Ο ίδιος ο Χίτλερ έδωσεν εντολή να διαλυθεί το Σώμα των Αλεξιπτωτιστών μετά την τραγωδία της μάχης της Κρήτης. 

Τέλος, η μάχη της Κρήτης, αποτελεί κλασσική περίπτωση παλλαϊκής αμύνης, όπου ο γενναίος Κρητικός λαός ηγνόησε την τρομερή ισχύν του αντιπάλου και επολέμησε με πενιχρά αυτοσχέδια μέσα χάριν της ελευθερίας του. 

* Ο κ. Χρίστος Φαραντάτος, είναι Υποστράτηγος ε.α. διαμένων στην Αθήνα.

Δεν υπάρχουν σχόλια