Η ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ! φ.1701

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

Γράφει - Επιμελείται Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*

Η δεξιότητα και η παιδεία!

Σοβαροί προβληματισμοί για την αντίφαση της μεγαλειώδους προόδου του πολιτισμού σε σχέση με τη φθίνουσα ποιότητα της εκπαίδευσης...

Άρθρο της Κυπριανής Νικολοπούλου *

Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ φ.1701

Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ (η έρευνα αφορά στο έτος 2018, για το 2020 λόγω της πανδημίας δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα), η Ελλάδα, αλλά και άλλες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, σημείωσαν χαμηλές επιδόσεις. Ακόμα και χώρες που ήταν στις πρώτες θέσεις της PISA πριν από κάποια χρόνια, όπως η Φινλανδία, έχουν υποχωρήσει αρκετές θέσεις. Τα αποτελέσματα αυτά γεννούν σοβαρούς προβληματισμούς για την αντίφαση της μεγαλειώδους προόδου του πολιτισμού σε σχέση με τη φθίνουσα ποιότητα της εκπαίδευσης. Το επίπεδο των γνώσεων των μαθητών είναι πράγματι χαμηλό, θα πρέπει όμως να το εξετάσουμε ως εύρημα σε συνάρτηση με το γεγονός ότι ο στόχος των μετρήσεων της ΡΙSA και ακολούθως του ΟΟΣΑ, είναι περισσότερο ο βαθμός της ανάπτυξης των δεξιοτήτων παρά η ουσιαστική παιδεία που λαμβάνουν τα παιδιά κατά τη διάρκεια των σχολικών τους χρόνων. 

 Τα κυρίαρχα και διαχρονικά προβλήματα στη σύγχρονη εκπαίδευση είναι αφενός ότι συνίσταται σε ένα πρόγραμμα μαθημάτων όπου συσσωρεύονται γνώσεις χωρίς να προσφέρεται στον μαθητή το απαραίτητο μεθοδολογικό υπόβαθρο ανάλυσης και συσχέτισης των προσλαμβανόμενων γνώσεων, ιστορικών, επιστημονικών, πολιτιστικών, με αποτέλεσμα την ημιμάθεια και αφετέρου στην πολλαπλότητα των πηγών πληροφόρησης και στην ανικανότητα του εκπαιδευτικού συστήματος να διαχέει τις πληροφορίες αυτές με παιδαγωγικό και φιλοσοφικά τεκμηριωμένο τρόπο στο σχολείο και γενικότερα στην Εκπαίδευση. 

Η δεξιότητα, για να αναπτυχθεί ουσιαστικά, να ενταχθεί αρμονικά και να παγιωθεί ως ικανότητα, χρειάζεται να εκκολαφθεί σε έναν ευρύτερο τρόπο σκέψης. Για το λόγο αυτό δεν μπορεί η απόκτηση δεξιοτήτων να είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης. Η δεξιότητα έρχεται μετά. Αλλιώς χάνει τη δυναμική της. Η δεξιότητα αποτελεί μια απάντηση κατά βάση στο πώς γίνεται κάτι, δεν είναι απάντηση στο γιατί. Το γιατί όμως απαντιέται μέσα από τη συγκρότηση ενός λογικού τρόπου σκέψης, γνώση της σχέσης αιτίας - αποτελέσματος, φυσικά με διαβαθμίσεις ανάλογα με την ηλικία. Με τον σύγχρονο προσανατολισμό όμως η εκπαίδευση, αυτόν της ανάπτυξης δεξιοτήτων και όχι της ικανότητας το παιδί και ο νέος να κατακτήσει τη δεξιότητα μόνος του μέσα από την παραγωγική διαδικασία της επεξεργασίας της γνώσης, είναι αναμενόμενο να καταλήγουμε σε λειτουργικό αναλφαβητισμό. 

Στο πλαίσιο αυτό και με οδηγό μια μάλλον στρεβλή ανάγνωση των αποτελεσμάτων και των υποδείξεων του ΟΟΣΑ, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 αναμορφώθηκε η ύλη της Γ' λυκείου προκειμένου να υπηρετήσει περισσότερο τον στόχο των εισαγωγικών εξετάσεων και να χάσει και τα τελευταία ψήγματα τάξης γενικής παιδείας, ακόμα δε πιο πριν με την δικαιολογία της οικονομικής κρίσης, το ανθρώπινο δυναμικό των σχολείων κατέληξε να είναι ιδιαίτερα γερασμένο και να αποτελείται όλο και λιγότερο από μόνιμους καθηγητές και δασκάλους και περισσότερο από αναπληρωτές (σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ το γεγονός αυτό αναδεικνύεται σε βασικό πρόβλημα για την ποιότητα της εκπαίδευσης στη χώρα μας). Στο πλαίσιο αυτό και με συνέπεια στην απογύμνωση της παιδευτικής διαδικασίας μέσα στα σχολεία, έρχονται και οι τελευταίες αλλαγές στο ωρολόγιο πρόγραμμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με την αφαίρεση των μαθημάτων των Καλλιτεχνικών, της «Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων», του «Ελληνικού και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού», αλλά και του μαθήματος των «Ερευνητικών Δημιουργικών Δραστηριοτήτων», ενώ στη Δευτέρα Λυκείου, καταργείται το μάθημα «Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία. 

Η τυχόν έλλειψη σοβαρότητας και σεβασμού με τον οποίο διδάσκονταν τα μαθήματα αυτά και το πόσο απαξιώθηκαν από τους ίδιους τους δασκάλους, τους μαθητές και τους γονείς, αποτελεί ένα τεράστιο θέμα το οποίο όμως δεν είναι αποκομμένο απ’ όσα ήδη αναφέρθηκαν για τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης, και κατ’ επέκταση της διαμορφούμενης στάσης των γονέων και των παιδιών, ουδόλως όμως μπορεί να αποτελέσει λόγο για την κατάργησή τους. 

 Αν υπήρχε ουσιαστικός και σοβαρός διάλογος, διαρκής και ανεξάρτητος των πολιτικών εμμονών της κάθε κυβερνητικής συγκυρίας, είναι βέβαιο ότι μαθήματα που άπτονται του πολιτισμού θα ενδυναμώνονταν και θα αποτελούσαν ακρογωνιαίο λίθο των προγραμμάτων της εκπαίδευσης. Τα μαθήματα των καλλιτεχνικών, της μουσικής, του Ελληνικού και Ευρωπαϊκού πολιτισμού, οφείλουν να έχουν κεντρική θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα ήδη από το νηπιαγωγείο έως και την αποφοίτηση από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προκειμένου να αναδυθεί στο παιδί η δική του προσωπική ελεύθερη σχέση με τη γνώση και τον πολιτισμό, να αποκτήσει κριτική και ευφάνταστη σκέψη , ευαισθησία και οξύνοια απέναντι στις προσλαμβανόμενες γνώσεις και παραστάσεις από το σχολείο και την κοινωνία. Πέραν δε αυτού, μαθήματα καλλιτεχνικών και πολιτισμού διαπλάθουν ολοκληρωμένους και αυτάρκεις πολίτες, πολίτες με δυσανεξία στην αδικία, στην καταστροφή, στην ευκολία και την ασχήμια, πολίτες που αντιστέκονται στη λήθη και τη μισαλλοδοξία και αγκαλιάζουν τη διαφορετικότητα, αγωνίζονται για την ελευθερία, τον σεβασμό στο ωραίο, στο αληθινό και καλλιεργούν στα παιδιά την επιθυμία για την ουσιαστική αριστεία. Αραγε αυτός δεν είναι ο σκοπός του σχολείου; Αν τα παιδιά κατακτήσουν αυτά, θα έρθουν και οι πολυπόθητες δεξιότητες, εύκολα. 

 *Η Κυπριανή Νικολοπούλου είναι Πρόεδρος Πρωτοδικών Διοικητικών Δικαστηρίων.

*Η Εύη Κοκκίνου – Κελλάρη είναι Δικηγόρος Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια 

Υπεύθυνη Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (DPO) 

Δ/νση Γραφείου: Απ. Παύλου 40 – Κόρινθος 

Τηλ. 2741084568 6944964225