ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΚΥΝΙΚΟΣ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) φ.1721

 

Ατάκες του Διογένη 

ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΚΥΝΙΚΟΣ 

(Μέρος 3ο)

Άρθρο του   Περικλή Καπνιστή*

Οσοι εκ των αναγνωστών της εφημερίδας διάβασαν το 1ο κείμενο σχετικά με τον Διογένη, που αναφερόταν στον διάλογο με τον Μ. Αλέξανδρο, θα θυμούνται ότι είχα υποσχεθεί δύο ακόμη, εκ των οποίων το τρίτο θ’ αναφέρεται λίγο αναλυτικότερα σε δύο άξια λόγου περιστατικά, ενδεικτικά κι αυτά της οξύνοιας και της λεκτικής ετυμολογίας του φιλοσόφου.

Περιστατικό 1ο : Ο Διογένης πριν οδηγήσει τον μεγάλο στρατηλάτη στη γνωστή δήλωσή του – που έκλεισε τον διάλογο- «αν δεν ήμουν ο Αλέξανδρος θα ‘θελα να ήμουν Διογένης», είχε αναλωθεί σε μια εμπεριστατωμένη ανάλυση ‘’ περί ωφελιμότητος ενός βασιλιά’’ που χαρακτηρίστηκε από κάποιους σαν διάλεξη πολιτικής κοινωνιολογίας, περίληψη της οποίας παραθέτω (όπως διεσώθη από τον Δίονα τον Πλουσαραίο). Ξεκινώντας από τη Σωκρατική περί γνώσεως αντίληψη, του λέει ότι δεν μπορεί να ασχοληθεί κάποιος επωφελώς με κάτι αν το αγνοεί. Νομίζεις του λέει πως « είναι ηνίοχος εκείνος που δεν μπορεί να κρατήσει τα ηνία, ή κυβερνήτης όποιος δεν ξέρει να κυβερνήσει»;

Ο Αλέξανδρος ανήσυχος για τον πιθανό υπαινιγμό, τον ρωτά ποιος διδάσκει την βασιλική τέχνη και πού μπορεί κάποιος να μεταβεί για να την μάθει. Ο Διογένης του αναλύει την «περί μόρφωσης άποψή του» που είναι δύο ειδών, η «θεία» που διαθέτει ό άνθρωπος από τη φύση και η «ανθρώπινη» που αποκτά από τον άνθρωπο. Του ομιλεί δηλαδή περί «έμφυτης» και «επίκτητης» μόρφωσης, προσθέτοντας ότι πρέπει να προστίθεται η ανθρώπινη στη θεία και ότι όποιος έχει την πρώτη, εύκολα αποκτά και την δεύτερη αν το επιδιώξει. Επίσης του υποδεικνύει ότι ο πιο πικρός και μεγάλος εχθρός του βασιλιά είναι να υποδουλωθεί στη δόξα, ενώ η βασιλεία μπορεί να έχει σημαντικά θετικό ρόλο υπό πρπϋποθέσεις.

Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του ο φιλόσοφος και γνωρίζοντας ότι ο Αλέξανδρος προσπαθούσε να ενώσει υπ΄ αυτόν όλους τους Ελληνες για την μεγάλη του εκστρατεία, του είπε: « Εάν κατακτήσεις όλη την Ευρώπη και δεν ωφελήσεις τον λαό, τότε δεν είσαι ωφέλιμος. Εάν κατακτήσεις όλη την Αφρική και όλη την Ασία και δεν ωφελήσεις τον λαό, πάλι δεν είσαι ωφέλιμος. Ακόμα κι αν περάσεις τις στήλες του Ηρακλέους και διανύσεις όλο τον ωκεανό και κατακτήσεις αυτή την ήπειρο που είναι μεγαλύτερη της Ασίας (πιθανολογείται ότι αναφέρεται στην Αμερική, αφού η Ατλαντίδα ήταν στο βυθό ) και δεν ωφελήσεις το λαό, πάλι δεν είσαι ωφέλιμος γιατί δεν ωφελείς το σύνολο».

Περιστατικό 2ο : Είναι γνωστό ότι στην Κόρινθο την εποχή του Διογένη, μεσουρανούσε η πιο φημισμένη εταίρα της αρχαίας Ελλάδος η Λαΐς, γνωστή όχι μόνο για την απαράμιλλη ομορφιά της αλλά και για την καλλιέργειά της, τις γνώσεις και τα πλούτη της. Ετσι συνέρρεαν στην Κόρινθο (όσοι μπορούσαν γιατί ως γνωστό ‘’ου παντός πλους ες Κόρινθον’’) οι επιφανέστεροι και πλουσιότεροι Ελληνες για να την ‘’γνωρίσουν’’.

Ο Διογένης είχε ακούσει ότι η Λαΐς είχε ζητήσει από τον Δημοσθένη 10.000 δρχ. για μια βραδιά μαζί της {10.000 δρχ. = 12 κιλά αργύρου ή 10.000 ευρώ σημερινά). Οταν λοιπόν κάποιος φίλος του τον ρώτησε πως και δεν εξέφρασε την επιθυμία να την επισκεφθεί ενώ ήταν τόσο κοντά, αυτός απήντησε: « ουκ ωνέομαι δεκακισχιλίοις μίαν μεταμέλειαν», δηλαδή δεν θα ξοδέψω 10.000 για κάτι που θα μετανοήσω. Η Λαΐς μαθαίνοντας το περιστατικό θεώρησε προσβλητική τη στάση του Διογένη για τη γοητεία της και αφού τον πλησίασε με τρόπο, του υποσχέθηκε μια δωρεάν νύχτα μαζί της. Αυτός δέχθηκε και εκείνη για να τον εκδικηθεί για το περιφρονητικό του σχόλιο γι αυτήν, του έστειλε στο σκοτεινό δωμάτιο την κακάσχημη υπηρέτριά της, πράγμα το οποίο φρόντισε την επομένη να μαθευτεί σε όλη την Κόρινθο. Ο Διογένης ακούγοντάς το, απτόητος ανταπέδωσε με την γνωστή σε όλους μέχρι σήμερα φράση του: «του λύχνου σβησθέντος πάσα γυνή Λαΐς» (σήμερα χρησιμοποιείται παραφρασμένη ……..πάσα γυνή ομοία).

Η Λαΐς εντυπωσιασμένη από την ετυμολογία του Διογένη (πάντα θαύμαζε και μελετούσε την φιλοσοφία), δείχνοντας την εύνοιά της τον προσκάλεσε να απολαμβάνει όποτε θέλει δωρεάν την ερωτική συντροφιά της.

*Ο κ. Περικλής καπνιστής είναι Εκπαιδευτικός από την Κόρινθο.

Σημείωση: Ελπίζω με τις 3 περί Διογένη παρεμβάσεις μου, να έγινα χρήσιμος για όσους βλέπουν το γλυπτό σύμπλεγμα Μ. Αλεξάνδρου και Διογένη στα «καλάμια» αλλά πολύ λίγα γνωρίζουν.