Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΟΝΤΟΣ φ.1737
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
H Ιστορία ως διαμορφωτής τού Πολιτικού Όντος.
Άρθρο της Ιωάννας Κασίμη *
«Δεν δημιουργούμε Ιστορία. Η Ιστορία μάς δημιουργεί.»-Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Το σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» ήχησε στην Πελοπόννησο και όπου ζούσε Ελληνισμός πριν διακόσια χρόνια και η εφετινή επέτειος αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία ν’ ανατρέξουμε στα βιβλία τής Ιστορίας, για να θυμηθούμε ιστορικά γεγονότα, που οδήγησαν στην ίδρυση τού Νέου Ελληνικού Κράτους και για να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο μας, ως πολίτες αυτού και απόγονοι των επαναστατών.
Η Ιστορία προσδιορίζει τη ταυτότητά μας. Είναι άλλωστε και ο λόγος που όλα τα Κράτη ενθαρρύνουν κι περιλαμβάνουν τη διδαχή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματά τους. Η ιστορική αποθήκη παρέχει πλήθος πληροφοριών για το τρόπο με τον οποίο οικογένειες, κοινωνικές ομάδες, πολιτειακοί θεσμοί κι ολόκληρες Χώρες μορφοποιήθηκαν και πως εξελίχθηκαν διατηρώντας τη συνοχή τους.
Βεβαίως και τα Κράτη κάνουν χρήση τής Ιστορίας για να προσδώσουν εθνική ταυτότητα στους πολίτες τους, ενίοτε και κατάχρηση. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όποτε ανακύπτει ένα ιστορικό θέμα στην επικαιρότητα, γι’ αυτό δεν εκφέρουν γνώμη μόνο οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ιστορικοί –μην ξεχνάμε ότι η Ιστορία είναι κι αυτή μία από τις Επιστήμεςαλλά και μη-ιστορικοί, ενδεχομένως και παντελώς ανιστόρητοι. Η επίσημη Ιστορία ενός Κράτους δίνει έμφαση σε διακριθείσες προσωπικότητες τού παρελθόντος με σκοπό να ενισχύσουν τις εθνικές αξίες και ιδανικά και στην αφοσίωση στην εθνική οντότητα. Όπως έχει ειπωθεί: «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει και το παρόν», και η Ιστορία έχει να μας προσφέρει πλείστα όσα παραδείγματα ολοκληρωτικών και μη καθεστώτων, που μετά την κατάληψη της Εξουσίας επιδόθηκαν σε αγώνα αλλαγής τής Ιστορίας προκειμένου να νομιμοποιήσουν την Εξουσία τους και να μορφώσουν νέους, πειθήνιους πολίτες.
Η μελέτη τής Ιστορίας είναι ουσιώδης στη διαμόρφωση ενός υπεύθυνου πολίτη. Και γι’ αυτό τον λόγο η Ιστορία διδάσκεται στα σχολεία. Το Κράτος με την Ιστορία ελπίζει να προωθήσει τη δημιουργία εθνικής ταυτότητας και αφοσίωσης, γι’ αυτό και επιλέγει να τη διανθίσει με εξέχοντα ιστορικά γεγονότα, προσωπικά και εθνικά κατορθώματα πολεμικά και ηθικά. Όμως η Ιστορία όσον αφορά στη διαμόρφωση ενός υπεύθυνου πολίτη πηγαίνει πέρα από αυτόν τον κοντόφθαλμο στόχο και σε πολλά θέματα τον αντιπολιτεύεται. Παρέχει δεδομένα σχετικώς με την ανάδυση πολιτειακών και κοινωνικών Θεσμών, προβλημάτων, κρίσεων κι αξιών.
Μας τροφοδοτεί με μαρτυρίες για το πως αλληλεπιδρούσαν οι λαοί μεταξύ τους, παρέχει διεθνείς και παρεμφερείς προοπτικές για μια υπεύθυνη στάση πολίτη. Ακόμη περισσότερο η μελέτη τής Ιστορίας μάς βοηθά να κάνουμε κτήμα μας το πως οι πρόσφατες, οι τρέχουσες και οι επερχόμενες αλλαγές, που επηρεάζουν τις ζωές των πολιτών, προέκυψαν, προκύπτουν κι ενδεχομένως θα προκύψουν και ποιες ήταν και είναι οι αιτίες πίσω από αυτές. Ακόμη πιο σημαντική είναι η συνεισφορά τής Ιστορίας στο ότι ο πολίτης, που τη μελετά ενθαρρύνει εγκεφαλικές δραστηριότητες που είναι ζωτικές για τη δημόσια συμπεριφορά του είτε από θέση ισχύος, ως ηγέτης, είτε ως πληροφορημένος ψηφοφόρος, είτε ως διεκδικητής από τη συντεταγμένη Πολιτεία, είτε τέλος ως απλός παρατηρητής.
Μελετάμε την ιστορία τής Ελληνικής Επαναστάσεως και μεθάμε «με το αθάνατο κρασί τού ‘21», ταυτοχρόνως δε κρίνουμε και κρινόμεθα, παραμένουμε ή γινόμαστε ενεργοί και συνειδητοποιημένοι πολίτες και διαβλέπουμε το μέλλον, σύμφωνα με τον Γάλλο οικονομολόγο Jean-Baptiste Say (17671832) «Οι άνθρωποι όλων των εποχών μοιάζουν. Η ιστορία δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον.»
Το σύνθημα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» ήχησε στην Πελοπόννησο και όπου ζούσε Ελληνισμός πριν διακόσια χρόνια και η εφετινή επέτειος αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία ν’ ανατρέξουμε στα βιβλία τής Ιστορίας, για να θυμηθούμε ιστορικά γεγονότα, που οδήγησαν στην ίδρυση τού Νέου Ελληνικού Κράτους και για να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο μας, ως πολίτες αυτού και απόγονοι των επαναστατών.
Η Ιστορία προσδιορίζει τη ταυτότητά μας. Είναι άλλωστε και ο λόγος που όλα τα Κράτη ενθαρρύνουν κι περιλαμβάνουν τη διδαχή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματά τους. Η ιστορική αποθήκη παρέχει πλήθος πληροφοριών για το τρόπο με τον οποίο οικογένειες, κοινωνικές ομάδες, πολιτειακοί θεσμοί κι ολόκληρες Χώρες μορφοποιήθηκαν και πως εξελίχθηκαν διατηρώντας τη συνοχή τους.
Βεβαίως και τα Κράτη κάνουν χρήση τής Ιστορίας για να προσδώσουν εθνική ταυτότητα στους πολίτες τους, ενίοτε και κατάχρηση. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όποτε ανακύπτει ένα ιστορικό θέμα στην επικαιρότητα, γι’ αυτό δεν εκφέρουν γνώμη μόνο οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ιστορικοί –μην ξεχνάμε ότι η Ιστορία είναι κι αυτή μία από τις Επιστήμεςαλλά και μη-ιστορικοί, ενδεχομένως και παντελώς ανιστόρητοι. Η επίσημη Ιστορία ενός Κράτους δίνει έμφαση σε διακριθείσες προσωπικότητες τού παρελθόντος με σκοπό να ενισχύσουν τις εθνικές αξίες και ιδανικά και στην αφοσίωση στην εθνική οντότητα. Όπως έχει ειπωθεί: «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει και το παρόν», και η Ιστορία έχει να μας προσφέρει πλείστα όσα παραδείγματα ολοκληρωτικών και μη καθεστώτων, που μετά την κατάληψη της Εξουσίας επιδόθηκαν σε αγώνα αλλαγής τής Ιστορίας προκειμένου να νομιμοποιήσουν την Εξουσία τους και να μορφώσουν νέους, πειθήνιους πολίτες.
Η μελέτη τής Ιστορίας είναι ουσιώδης στη διαμόρφωση ενός υπεύθυνου πολίτη. Και γι’ αυτό τον λόγο η Ιστορία διδάσκεται στα σχολεία. Το Κράτος με την Ιστορία ελπίζει να προωθήσει τη δημιουργία εθνικής ταυτότητας και αφοσίωσης, γι’ αυτό και επιλέγει να τη διανθίσει με εξέχοντα ιστορικά γεγονότα, προσωπικά και εθνικά κατορθώματα πολεμικά και ηθικά. Όμως η Ιστορία όσον αφορά στη διαμόρφωση ενός υπεύθυνου πολίτη πηγαίνει πέρα από αυτόν τον κοντόφθαλμο στόχο και σε πολλά θέματα τον αντιπολιτεύεται. Παρέχει δεδομένα σχετικώς με την ανάδυση πολιτειακών και κοινωνικών Θεσμών, προβλημάτων, κρίσεων κι αξιών.
Μας τροφοδοτεί με μαρτυρίες για το πως αλληλεπιδρούσαν οι λαοί μεταξύ τους, παρέχει διεθνείς και παρεμφερείς προοπτικές για μια υπεύθυνη στάση πολίτη. Ακόμη περισσότερο η μελέτη τής Ιστορίας μάς βοηθά να κάνουμε κτήμα μας το πως οι πρόσφατες, οι τρέχουσες και οι επερχόμενες αλλαγές, που επηρεάζουν τις ζωές των πολιτών, προέκυψαν, προκύπτουν κι ενδεχομένως θα προκύψουν και ποιες ήταν και είναι οι αιτίες πίσω από αυτές. Ακόμη πιο σημαντική είναι η συνεισφορά τής Ιστορίας στο ότι ο πολίτης, που τη μελετά ενθαρρύνει εγκεφαλικές δραστηριότητες που είναι ζωτικές για τη δημόσια συμπεριφορά του είτε από θέση ισχύος, ως ηγέτης, είτε ως πληροφορημένος ψηφοφόρος, είτε ως διεκδικητής από τη συντεταγμένη Πολιτεία, είτε τέλος ως απλός παρατηρητής.
Μελετάμε την ιστορία τής Ελληνικής Επαναστάσεως και μεθάμε «με το αθάνατο κρασί τού ‘21», ταυτοχρόνως δε κρίνουμε και κρινόμεθα, παραμένουμε ή γινόμαστε ενεργοί και συνειδητοποιημένοι πολίτες και διαβλέπουμε το μέλλον, σύμφωνα με τον Γάλλο οικονομολόγο Jean-Baptiste Say (17671832) «Οι άνθρωποι όλων των εποχών μοιάζουν. Η ιστορία δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον.»
*Η κα Ιωάννα Κασίμη είναι Ειδικός Συνεργάτης Περιφερειάρχη Πελοποννήσου Π. Ε. Κορινθίας
Αφήστε ένα σχόλιο