Η ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ φ.1748

Η Φιλοπατρία των Ελλήνων δια μέσου των Αιώνων

ΜΕΡΟΣ Γ΄

του Χρήστου Φαραντάτου*

Ο αγών του ’21 ήταν ένας θρίαμβος υψηλής δικαιοσύνης και αγάπης προς την ελευθερία της πατρίδος, ήταν κληροδότημα της αρχαίας Ελλάδος. Το συναίσθημα της φιλοπατρίας είναι το μόνον που δύναται να αξιώσει ομαδικές θυσίες, περιφρονώντας τον θάνατον.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (29 Μαΐου 1453) οι Έλληνες προσεπάθησαν πλειστάκις να ξεσηκωθούν κατά της τουρκικής τυραννίας, αλλά οι εξεγέρσεις αυτές ήταν ασυντόνιστες και όχι καθολικές.

Το 1463, δέκα μόλις χρόνια από της αποφράδος ημέρας της αλώσεως της Βασιλίδος των Πόλεων από τον Μωάμεθ τον Πορθητή (1430–1481), έδραξαν τα όπλα και ξεσηκώθηκαν η Λακεδαίμων και η Αρκαδία. Το 1470 η Χαλκίς. Το 1479–1481 επαναστατούν η Μάνη και η Χειμάρρα. Απελευθερώνεται η Χειμάρρα από τον Κροκόνδυλον Κλαδάν (1425–1490), αλλά ήταν βαρύς ο φόρος του αίματος.

Ήταν σχεδόν το τέλος του Α΄Ενετοτουρκικού (Ε/Τ) Πολέμου (1463– 1479), όπου πολλοί Έλληνες ετάχθησαν στο πλευρό των Ενετών. Ο Κλαδάς διεχώρισε την θέση του απογοητευμένος από τους Ενετούς και συνέχισε μόνος του τον αγώνα, όπου κατέλαβε τη Μάνη. Στην Βόρειο Ήπειρο, μετά την απελευθέρωση του Αυλώνος και της Χειμάρρας, συνελήφθη από τους Τούρκους και υπέστη μαρτυρικό θάνατον.

Το 1499 επαναστατεί η Πελοπόννησος, η οποία τελικώς εγκαταληφθείσα από τους Ενετούς,επλήρωσε το τόλμημά της με καταστροφές, δηώσεις και ομαδικές σφαγές. Ήταν η περίοδος του Β΄Ε/Τ πολέμου (1499–1503).

Το 1532, η Ανατολική Πελοπόννησος, επωφελουμένη της καταναυμαχή- σεως του υπό τον Χαϊρεδίν Βαρβαρόσσα (1546) τουρκικού στόλου από τον Ανδρέα Ντόρια (1468– 1560), τον περίφημο Γενουάτη ναύαρχο του Γερμανού αυτοκράτορος Καρόλου Ε΄(1500–1558), έδραξε τα όπλα. 3.000 Επτανήσιοι έσπευσαν να βοηθήσουν στον αγώνα.

Απελευθερώθησαν η Κορώνη, η Πάτρα, το Ρίον και Αντίρριον και επολιορκήθη η Ναύπακτος. Ο Ντόρια εγκατέλειψε τους επαναστάτες, παρά τις μεγάλες υποσχέσεις του, οι οποίοι υπέστησαν φοβερά αντίποινα.

Το 1571 μετά τη νικηφόρο ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου), στην οποία μετείχαν 6.000 Έλληνες ναυτικοί επί συνόλου 26.000, όπου κατεστράφη ο υπό τον Αλή Ζαδέ Μουεζίν τουρκικός στόλος από τον Δον Ζουάν τον Αυστριακόν, εκμεταλλευόμενοι 3.000 Έλληνες από το Γαλαξείδι, το Λιδωρίκι και τη Βιτρινίτσα, άρπαξαν τα όπλα και επολιόρκησαν τα Σάλωνα (Άμφισσα), ενώ συγχρόνως επαναστάτησαν η Μάνη, καθώς και τμήματα της Πελοποννήσου και της Μακεδονίας. Τα τουρκικά αντίποινα υπήρξαν φοβερά. Οι ξένοι, στη νίκη των οποίων συνέτειναν οι χιλιάδες των Ελλήνων ναυτικών, εγκατέλειψαν πάλι τους επαναστάτες και η επανάστασις κατεπνίγη στο αίμα. 30.000 κάτοικοι των εξεγερθεισών περιοχών εσφάγησαν και εξηνδραποδίσθησαν.

Το ίδιο έτος η Κύπρος πολεμά ηρωικώς στις επάλξεις των φρουρίων της.

Τελικώς, καταβάλλονται και οι ηρωικοί υπερασπιστές της σφάζονται και εξανδραποδίζονται. Αλλά η Κύπρος γίνεται ο μεγάλος πρόδρομος της ασυλλήπτου παραδόσεως των ολοκαυτωμάτων της ελληνικής ιστορίας, σε μία αποθέωση δόξης και τιμής.

Το 1585ο αρματολός Γρίβας Θεόδωρος (1797– 1862) εξοντώνει τους Τούρκους της Βονίτσης και του Ξηρομέρου. Το 1603 επαναστατούν οι Ηπειρώτες, ενώ το 1600 ο μητροπολίτης Τρίκκης Διονύσιος (1541–1611), ο επονομαζόμενος φιλόσοφος, εκήρυξε επανάσταση κατά του σουλτάνου Μεχμέτ του Γ΄(1566–1603), όπου το Πατριαρχείο τον καθαίρεσε. Μεταβάς στην Ευρώπη, ήλθε σε επαφή με τον δούκα του Νεβέρ Κάρολο Γονζάγος (1609– 1631), που θεωρούσε τον εαυτό του απόγονο και κληρονόμο των Παλαιολόγων, αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και επανακάμψας στα Ιωάννινα, τον Σεπτέμβριο του 1611 προέβη σε επαναστατικές ενέργειες. Αποτυχών οικτρώς συνελήφθη από τους Τούρκους και ο γενναίος ιεράρχης εγδάρη ζωντανός.

Ακολουθούν οι 25χρονοι αγώνες των Κρητών, που στο τέλος υπέκυψαν υποστάντες αφάνταστα και ανεκδιήγητα μαρτύρια. Ολόκληρος η Κρήτη έκειτο πτώμα, τα δε τέκνα της απεδεκατίσθησαν, όπως μαρτυρεί και το δημοτικό τραγούδι της εποχής: «αν μαζωχτούν οι Κρητικοί, ούλοι δεν είναι κρίνω, δέκα χιλιάδες ζωντανοί …».

Το 1667 επαναστατεί πάλιν η Πελοπόννησος και η επανάστασις επεκτείνεται στη Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο. Οι Ενετοί βοηθούν διά τους σκοπούς τους τον αγώνα.

Ο στόλος του Ενετού ναυάρχου Φραγκίσκου Μοροζίνη (1618–1694), είχε μεγάλες επιτυχίες εναντίον των Τούρκων στις νήσους Λήμνο, Σαμοθράκη, Τένεδον, Νάξον, αλλά και στις Μικρασιατικές ακτές (Μίλητος) και εν συνεχεία στη Πελοπόννησο (Μυστράς – Κόρινθος). Κατά την πολιορκίαν των Αθηνών συνετελέσθη το μεγαλύτερο ανοσιούργημα των αιώνων, ο βομβαρδισμός και η καταστροφή του έως τότε ακεραίου διατηρουμένου Παρθενώνος (16 Σεπτεμβρίου 1667) από τον Φρ. Μοροζίνη. Η Επανάστασις αυτή κράτησε 12 χρόνια, επιτυχούσα στην Πελοπόννησο, αλλά για ν’ αλλάξουν οι Πελοποννήσιοι δεσπότη, αντί των Τούρκων τους Ενετούς.

Το 1692 επαναστατεί πάλιν η Κρήτη, με αποτέλεσμα να πνιγεί ξανά η μεγαλόνησος στο αίμα, διότι εγκαταλείφθη ο αγώνας των Κρητών από τους Ενετούς στο έλεος του Θεού, παρ’ όλο που είχαν υποσχεθεί αρωγή και βοήθεια.

Το 1715 οι Τούρκοι ανακαταλαμβάνουν την Πελοπόννησον, της οποίας οι καταστροφές και οι σφαγές ήταν πρωτοφανείς.

Το 1716 η ωραία κόρη του Ιονίου, η Κέρκυρα, αντιτάσσει ηρωική και τελεσφόρον άμυνα κατά των Τούρκων, με αποτέλεσμα να σωθεί οριστικώς η νήσος των Φαιάκων από την συμφορά του τουρκικού ζυγού.

(συνεχίζεται) 

* Ο κ. Χρίστος Φαραντάτος, είναι Υποστράτηγος ε.α. διαμένων στην Αθήνα.