Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1754

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 59

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης 

Καθηγητής Μουσικής

Τόσα επίκαιρα επεισόδια πέρασαν (58 μέχρι τώρα) και δεν σας έχω πει πόσο όμορφος και διαφορετικός νοιώθω μετά την νόσησή μου. Νοιώθω σκέτος ..Άδωνις!! Η ιστορία του όμορφου νέου της ελληνικής μυθολογίας μάλλον δεν σας είναι ιδιαιτέρως γνωστή. Σας την παραθέτω εν τάχει. Ερωτική παραπλάνηση, δάκτυλος της Θεάς του έρωτα, Αφροδίτης, κατέληξε να γεννηθεί-δημιουργηθεί ο Άδωνις και να ξεκινήσει μια θεϊκή «διαμάχη» μεταξύ της θεάς του Έρωτα και της θεάς του Θανάτου, Περσεφόνης, για το ποια θα είχε τον ωραίο νέο, η οποία τελικώς ρυθμίστηκε από τον Δία. Μετά από χρόνια, ο ωραίος νέος σκοτώθηκε κατά την διάρκεια ενός κυνηγιού από έναν κάπρο. Η Αφροδίτη θρήνησε πικρά τον αγαπημένο της. Από το αίμα του Αδώνιδος, που χύθηκε στο χώμα, φύτρωσαν για πρώτη φορά τα κόκκινα τριαντάφυλλα, ενώ από τα δάκρυα της θεάς φύτρωσαν οι ανεμώνες. Η Αφροδίτη παρακάλεσε την Περσεφόνη να αφήνει τον Άδωνη να ανεβαίνει στην γη. Η Περσεφόνη δέχθηκε, και ο Άδωνις ανεβαίνει στην γη και μένει έξι μήνες με την Αφροδίτη, ενώ τους υπόλοιπους έξι μήνες μένει με την Περσεφόνη. Το όνομα Άδωνις ετυμολογείται εκ του άδω (=τραγουδώ) και πρόκειται ουσιαστικώς περί θρήνου για τον θάνατό του. Τώρα, αν σας έρχεται στο μυαλό η εικόνα ενός υστερικού σούργελου, εσείς φταίτε. Ούτε ο κανονικός ο Άδωνις ούτε η ομορφιά η …δική μου! Μακάρι να επέμβουν οι θεές και να τον κρατήσουν μαζί τους, να χαρούν αυτές την …ομορφιά του, να γλυτώσουμε κι εμείς απ’ αυτόν!!

Αλλά μιας και πιάσαμε τις θεές, ας δούμε ποια η ετυμολογία της ομορφότερης αυτών, της Αφροδίτης . Σύμφωνα με την Θεογονία του Ησιόδου, γεννήθηκε όταν ο Κρόνος απέκοψε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του, Ουρανού, και τα πέταξε στην θάλασσα. Από τον αφρό που δημιούργησαν τα γεννητικά του όργανα πέφτοντας στην θάλασσα, μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο, προήλθε η θεά, εξ' ου και το όνομά της. Αφρός (από+ροή) + δίδωμι ( δίδυμα λέγονται οι όρχεις).

Η Περσεφόνη ήταν κόρη της θεάς Δήμητρας και του αδελφού της, Δία. Ο Άδης (αναφερόμενος και ως Πλούτωνας) την ερωτεύτηκε και την άρπαξε για να την πάρει μαζί του. Ο Ομηρικός Ύμνος στην Δήμητρα περιγράφει πώς συνέβη η αρπαγή, όταν η Κόρη μάζευε άνθη σε ένα λειβάδι με συντροφιά παρθένων, των Ωκεανιδών νυμφών, της Αθηνάς και της Άρτεμης. Και ενώ μάζευε ένα νάρκισσο, άνοιξε η γη, ξεπήδησε ο Άδης με το άρμα του και την άρπαξε. Οι κραυγές για βοήθεια δεν ακούστηκαν από κανένα, εκτός από την Εκάτη και τον Ήλιο. Ο Δίας ήταν μακριά για να επέμβει. Η ετυμολογία της λέξεως έχει προέλθει από σύντμηση της λέξεως Φερσεφασσαφόνη ( φέρω + φάσσα ή φάττα , ένα είδος μεγάλου άγριου περιστεριού, που το θυσίαζαν στην Περσεφόνη + φόνος ): Φερσέφασσα>Φερρέφασσα>Περσέφασσα>Φερσεφόνη>Περσεφόνη .

Τελευταίο άφησα τον Άδη , τον γλυκό αυτόν θεούλη, που μας κουβαλάει όλους στο βασίλειό του, σαν ’ποθάνουμε. Η ετυμολογία του προέρχεται εκ του στερητικού α και του θέματος του απαρεμφάτου αορίστου του ρήματος ορώ ( ιδείν ). Α+ιδείν>αϊδείν>Αΐδης>Άδης και σημαίνει αυτόν που καθιστά κάτι αόρατο, αυτόν που καταστρέφει, τον σκοτεινό, τον άγνωστο, τον αμαυρό.

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας