Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1755

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 60

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης 

Καθηγητής Μουσικής

60 και προχωράμε!!... Όσο η επικαιρότητα μας τρέφει, εμείς θα ανταποδίδουμε με ετυμολογικές γνώσεις. Πάμε, λοιπόν!

Είμαι ιδιαιτέρως ενοχλημένος, έως σημείου να θέλω να τους φάω το λαρύγγι, με κάτι μόνιμους, συστημικούς, τηλεοπτικούς κοπρίτες , που μας φοβερίζουν και μας απειλούν εκ του ασφαλούς (παίζουν μόνοι τους, χωρίς αντίλογο) πως θα πεθάνουμε, αν δεν κάνουμε εκείνο, θα υποστούμε τις συνέπειες, αν δεν κάνουμε τ’ άλλο, πάντοτε με περισπούδαστο ύφος 100 καρδιναλίων και βάλε, ως «ειδικοί», που «ξέρουν αυτοί». Για να μην το συνεχίσω, θα περιοριστώ στον πολύ ταιριαστό χαρακτηρισμό τους ως κοπρίτες και στην ετυμολογία της λέξεως.

Η ρίζα της είναι η σύνθετη λέξη, κόπρος , εκ του κόπτω+ρέω ( κόπ-τω + ρο-ή ) και σημαίνει το περίττωμα του ζώου (κακαράντζα), που «ρέει», εξάγεται κομμάτι-κομμάτι εκ του …πισινού του! Όπως καταλαβαίνετε, κοπρίτης είναι ο ανεπρόκοπος, ο άχρηστος, ως το περίττωμα του ζώου. Βεβαίως, εδώ που τα λέμε, πολλών ζώων η κακαράντζα όλο και κάπου χρησιμεύει (θαυμάσιο λίπασμα). Αυτοί πουθενά.

Πώς αλλοιώς όμως τους λένε τους κοπρίτες , που έχει σχέση με το περίττωμα και μάλιστα θα έλεγα πως είναι η ίδια η λέξη στην καθομιλουμένη; Μα, κουράδες (η κουράς-άδος ). Εδώ να δείτε πορεία και μετασχηματισμός λέξης! Η λέξη σκωρ σημαίνει ακριβώς το περίττωμα, την κοπριά. Στην γενική κάνει του σκατός ( σ-κατ-ός , εκ του κάτ-ω ). Στην λέξη σ-κωρ , αν μετατρέψεις το ω>ου (συνηθέστατη αλλαγή) προκύπτει η λέξη μας αλλά και η σκουριά .

Συνήθως όλοι αυτοί κάνουν τους παλληκαράδες, όταν μιλάνε και κινούνται εκ του ασφαλούς, μπαίνουν φουριόζοι σε μια συζήτηση και ό,τι είναι να πούνε το λένε φωνασκώντας με χειρονομίες. Από πού προέρχεται όμως το ιταλικό και ισπανικό αντιδάνειο φουριόζος ; Μα εκ της ελληνικής φυσικά και συγκεκριμένα από το ρήμα θουρώ (=εφορμώ. «Θούρος Άρης» , ορμητικός Άρης) και το επίθετο θουρός (ορμητικός). Με την συνήθη εναλλαγή θ>φ , οι Λατίνοι έφτιαξαν το ρήμα furo (=μαίνομαι). Οι Γάλλοι είπαν τον μαινόμενο, τον ορμητικό, furieux , οι Ιταλοί και οι Ισπανοί furioso και οι Άγγλοι furious . Oι Γερμανοί λένε την Μαινάδα Furie . Όπως αντιλαμβάνεστε, ένα σχετικό αντιδάνειο είναι και η λέξη φούρια ( furia , ιταλικά και ισπανικά), με την οποία εμφανίζονται συνήθως οι εν λόγω κόπροι.

Ήθελα να ’ξερα, αν αυτοί βρεθούν κατά λάθος σε ομήγυρη εξαγριωμένων μ’ αυτά που τους λένε ανθρώπων και δεν έχουν την ασφάλεια του γυαλιού, τι θα κάνουν; Θα συνεχίσουν να κουνάνε το δάχτυλο ή θα κάνουνε την κότα; Στοίχημα πως θα κάνουνε το δεύτερο. Το συμπαθές πτηνό όμως από πού ετυμολογείται; Κοττίς στην αρχαία ελληνική γλώσσα λέγονταν η κεφαλή και κόττα γενικώς χαρακτηρίζονταν το ένδυμα με καλύπτρα κεφαλής. Κόττος λεγόταν ο αλέκτωρ (κόκκορας) και κόσσυφος (κοτσύφι) επειδή είχαν λοφίο. Οι Φράγκοι είπαν το ένδυμα αυτό cottilón . Στην γαλλική cotte είναι το ένδυμα του χωρικού, η χλαίνη, το παλτό, cotta στην ιταλική, cota στην ισπανική, coat στην αγγλική και Kutte στην γερμανική.

Συμπέρασμα: Μη φοβάστε τις κότες. Κότες εγεννήθηκαν και κότες θα πεθάνουν…!!!

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας