Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1763

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 65

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης 

Καθηγητής Μουσικής

Όπως καταλαβαίνετε, αγαπητοί μου αναγνώστες, η «επικαιρότητα» δεν θα λήξει συντόμως ούτε «κανονικότητα» θα έρθει ποτέ, όσο θα υπάρχουν ελεεινοί και τρισάθλιοι εκβιασμοί από μέρους των κυβερνώντων (όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο), που απειλούν κι αυτή την επιβίωση του ανθρώπου, τι πιο θεμελιώδες, δηλαδή, και αναφαίρετο δικαίωμά του. Κι όσο η κοινωνία θα είναι τεχνηέντως διηρημένη (προαιώνιος στόχος τους το «διαίρει και βασίλευε» ) και δεν θα αντιλαμβάνεται την παγίδα στην οποία την έχουν ρίξει, δεν θα λειτουργήσει ποτέ ως κοινωνία, ως κοινή, δηλαδή, δράση απέναντι σε κοινό εχθρό.

Στον δικό μας ελληνικό μικρόκοσμο βασιλεύουν οι αΐδρωτοι και αμετροεπείς γόνοι των οικογενειών πολιτικάντηδων, σπουδαγμένοι στα πανάκριβα κολλέγια του εξωτερικού, που μπερδεύουν την χλωρίδα με την πανίδα, το φυλλοβόλο με το αειθαλές. Να, λοιπόν, οι σημερινές μας λέξεις. Χλωρίς-πανίς και φυλλοβόλο-αειθαλές . Με την λέξη χλωρίς εννοούμε το φυτικό βασίλειο, δέντρα, λουλούδια κλπ. Η λέξη παράγεται από το ρήμα χραίνω (κι αυτό εκ του χειρ - χειρός ), που σημαίνει εγγίζω ελαφρώς, αλείφω, χρείω, με παράγωγες λέξεις τις χρως και χρόα (=χρώμα). Αν στην λέξη χρως προτάξουμε το επιφώνημα της κλητικής, «ω» , που στην περίπτωσή μας έχει την σημασία του φόβου, του πόνου, της έκπληξης, παίρνουμε την λέξη ω-χρός , που σημαίνει τον χλωμό εκ φόβου, τον λευκοκίτρινο, τον παρασινοκίτρινο, τον ασπροπράσινο. Αν τώρα στην λέξη ωχρός αλλάξουμε το ρ>λ, δι’ αναγραμματισμού παίρνουμε την λέξη μας, την χλωρίδα , που έχει όλα τα χρώματα της φύσης, που περιγράψαμε πιο πάνω. Με την λέξη πανίς εννοούμε «το σύνολον των ζωικών ειδών γεωγραφικής τινος περιοχής ή χώρας ή γεωλογικού τινος αιώνος ή περιόδου» , κατά το Λεξικό του Δημητράκου . Ετυμολογείται εκ του Πανός , του τραγόμορφου θεού με πολλά χαρακτηριστικά και μύθους να τον συνοδεύουν, το πρότυπο της φυσικής ενέργειας, που προστατεύει τις αρχαιότερες τέχνες της εξασφάλισης της τροφής, δηλαδή, την κτηνοτροφία, την θήρα και την αλιεία. Η λέξη Παν όμως έχει πολλές ετυμολογικές εκδοχές, που για λόγους χώρου δεν παρατίθενται.

Το φυλλοβόλο δέντρο είναι αυτό που ρίχνει τα φύλλα του κατά το φθινόπωρο και τον χειμώνα και ετυμολογείται εκ του φύλλον+βάλλω (=εκτοξεύω, ρίπτω, πέφτω, ωθώ, τοποθετώ). Άρα, είναι το δέντρο το οποίο ρίπτει τα φύλλα του.

Το αειθαλές είναι το δέντρο που τα φύλλα του δεν πέφτουν ποτέ και ετυμολογείται εκ του αεί (=πάντα) + θάλλω (=τρέφω, κάνω κάτι να αυξήσει, μεγαλώνω, βόσκω, παράγω, είμαι πλήρης). Παράγωγο του θάλλω είναι το θάλος . Το θάλος όμως προέρχεται εκ του τρέφω και προσέξτε μεταπλάσεις απίστευτες, ίδιον της πλαστικότητας και της προσαρμοστικότητας της ελληνικής γλώσσας. Το θέμα αντλείται από την ρίζα του παρακειμένου τέ-θρα-μμαι , του ρήματος τρέφομαι . Θρα>θαρ>θαλ (ρ>λ) , διότι οι έννοιες του θάλος ταυτίζονται με αυτές του τρέφω .

Και θα κλείσω με ένα πολύ όμορφο σχόλιο, που διάβασα, στην ανακοίνωση του γόνου, πως « τα …αειθαλή πλατάνια αποτελούν μέρος της αστικής πανίδας της Αττικής» : «Τα πλατάνια δεν είναι πανίδα, χλωρίδα είναι. Πανίδα είναι τα ζώα που έγραψαν αυτό το κείμενο», χαχαχα!!!

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας