Ο Όμηρος, η Κόρινθος, κι εμείς φ.1764

ΤΟΜΗ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ 

Ο Όμηρος, η Κόρινθος, κι εμείς

  

Ρωτώντας, χρόνια τώρα, γνωστούς και φίλους στη γενέτειρά μου, σχετικά με τα Ομηρικά Έπη, έχω σχηματίσει αυτή την εικόνα: θεωρούνται άκρως εξεζητημένο ειδικό θέμα Φιλολογίας. Όχι επίκαιρο, οπωσδήποτε. Αν οι πληροφορίες μου ευσταθούν, είναι λίγοι αυτοί που μελετούν ακόμη το Εθνικό μας Έπος.

Ακόμη περισσότερο, η Κορινθιακή παρουσία στον Τρωικό Πόλεμο, θεωρείται κάπως «δεύτερη». Και είμαι τόσο ερασιτέχνης Ομηριστής, ώστε δεν είμαι πρόχειρος ούτε καν περί του πόσα Κορινθιακά καράβια εκστράτευσαν, όπως και ποιός ήταν ο αρχηγός τους. Πάντως κάποιος του επιπέδου των πρωταγωνιστών, δεν ήταν -θα τον ήξερα.

Αυτός ο ερασιτεχνισμός, με έκανε και προτίμησα πρώτα να διαβάσω ουκ ολίγες φορές τα Έπη, αλλά και να ψάξω για λεπτομέρειες στο πρωτότυπο, πριν μελετήσω Δ.Ν. Μαρωνίτη και Ι.Φ. Κακριδή. Αυτό, όμως, μου έδωσε τη δυνατότητα να διαμορφώσω απροκατάληπτες προσεγγίσεις. Ανεξάρτητες. Δημιουργικά ανατρεπτικές..

Το φαινόμενο είχαν προεξοφλήσει, τρόπον τινά, οι Αμερικανοί καθηγητές κλασσικών σπουδών V.D.Hanson και J.Heath. στο εξαίρετο βιβλίο τους «Ποιός σκότωσε τον Όμηρο;» (Κάκτος 1999). Διετύπωναν την «ελπίδα ότι κάποιος που δεν είναι κλασικιστής μπορεί να έλθει και να σώσει τον κλάδο».

Ακόμη σημαντικότερη, η απώτερη πρόβλεψή τους: «Οι Σκοτεινοί Αιώνες των Ελληνικών, έστω μετά από δεκαετίες παλινδρομήσεων, θα δώσουν τη θέση τους στην εποχή των παιδιών μας σε ένα νέο Όμηρο. Από εκείνο το χάος θα αναδυθεί ένας νέος Έλληνας, ένας Όμηρος που δεν θα αποτελεί μέρος μυκηναϊκού ανακτόρου, αλλά θα είναι προσιτός στον καθένα και ιδιοκτησίαό λων, πιο κοντά στο πνεύμα της ελληνικής πόλεως. Θα βλαστήσουν νέα φύλλα σε μια διαφορετική άνοιξη, γιατί οι ρίζες των Ελλήνων είναι βαθιές και δεν μπορούν να μολυνθούν τόσο εύκολα.» Τόνιζαν, μάλιστα, ότι «το να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε σαν Έλληνες θα μπορούσε να θέσει τέρμα σε μεγάλο μέρος της σημερινής μας παραφροσύνης».

Ανάλογοι προβληματισμοί, οδήγησαν κι εμένα στον Όμηρο, με ενδιάμεσο το μνημειώδες έργο του αείμνηστου συμπολίτη μας στοχαστή Άγγελου Φουριώτη «Κόρινθος: Από το Μύθο στην Ιστορία».

Στον Φουριώτη, εν ολίγοις, βρήκα την Κορινθιακή προσέγγιση της αρχαίας μας Ιστορίας. Και αυτό που κατάλαβα, το απέδωσα στο εξώφυλλο του πρώτου μου βιβλίου «Ο παππούς του Τηλέμαχου» (αυτοέκδοση 2010), ποζάροντας με μαγιώ, και κρατώντας το μνημειώδες έργο ανάποδα. Τουτέστιν: να διαβάσουμε τα βιβλία μας αλλιώτικα.

Δύο χρόνια μετά, ο αείμνηστος Νίκος Καλογερόπουλος, ο -κατ’ εμέ- θεωρητικός της Ελληνικής Αναγεννήσεως, που μόλις είχαμε αρχίσει να μιλάμε στον ενικό, μου έκανε την τιμή να προλογίσει το δεύτερο βιβλίο μου. Και αμέσως μετά, διαβάζοντας το πρώτο βιβλίο του «ΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΕΣ», ανεκάλυπτα έκπληκτος ότι το προλόγιζε ο Φουριώτης.

Ο Νίκος, δεν είχε ασχοληθεί ιδιαιτέρως με τον Όμηρο στα βιβλία του. Θα βρει κανείς λίγες αλλά καίριες αναφορές σε βασικές θέσεις του Ιδρυτή του Πολιτισμού μας. Έλαμψε το πρόσωπό του, όμως, όταν τον διαβεβαίωσα ότι η Θεωρία της Ολοκληρώσεως, το έργο ζωής του, είχε ένα μεγάλο «οπαδό»: τον Όμηρο.

Τουτέστιν: Η Θ.τ.Ο. διδάσκει τον άνθρωπο όχι ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ, αλλά ΤΙ ΚΑΝΕΙ. Και αυτό ακριβώς κάνει και ο Όμηρος -απλώς δεν το λέει. Πρόκειται, ασφαλώς, για «κλειδί» στην κατανόηση του εθνικού μας έπους.

Ως μαθητής του Nicolas Kaloy στη Γνωσιολογία, Δρος ακριβώς σε αυτόν τον κλάδο της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της δεύτερης πατρίδας του Γενεύης, διετύπωσα τη Θεωρία της Ομηρικής Παρακαταθήκης.

Του την ανέπτυξα το Νοέμβρη του ‘14, την επαίνεσε ενθουσιωδώς, και αμέσως μετά τη δημοσιοποίησα μέσω διαδικτύου.

Πίστευα και πιστεύω, εν ολίγοις, ότι τα Ομηρικά Έπη είναι η παρακαταθήκη του Ομήρου, ακριβώς για την έσχατη κρίση του Έθνους μας. Δηλαδή: ανεκτίμητης αξίας εγχειρίδιό μας, για τώρα ακριβώς. Εγχειρίδιο αυτογνωσίας και αγώνα.

Το Σεπτέμβριο του ‘15, φεύγοντας όπως κάθε χρόνο για Γενεύη, είχε συμφωνήσει να συνεργασθούμε στη συγγραφή του «ΟΔΟΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ».

Θα ήταν επόπτης, καθώς άλλωστε του ήταν οικείο το ομηρικό πρωτότυπο.

Λίγες εβδομάδες μετά, όμως, εισαγόταν στο Νοσοκομείο . Και σε ανοικτή γραμμή μέσω Skype, για κάπου ένα μήνα, θα μου έδινε και κάποιες τελευταίες οδηγίες. Εκεί πρόφερε ανεκτίμητης αξίας κουβέντες: «Τί φιλόσοφος θα ήμουνα, αν φοβόμουνα το θάνατο;» και «Πρέπει να ξέρεις να κλείνεις το βιβλίο».

Στο ολοσέλιδο αποχαιρετιστήριο άρθρο, φυσικά στη ΦΩΝΗ μας, δήλωνα κατ’ ουσίαν την παραλαβή σκυτάλης.

Ακολούθησα την πρώτηπρώτη συμβουλή του «Sapere aude» -τόλμα να σκέπτεσαι.

Και τώρα, έξι σχεδόν χρόνια μετά, είναι η ώρα να ακολουθήσω και την τελευταία του: να κλείσω το βιβλίο της αναζήτησης, και να ανοίξω νέους ορίζοντες στον Ομηρισμό. Ορίζοντες γήινους, σύγχρονους, πρωτοπόρους, φιλόδοξους.

Πρώτη μου επιλογή, αναντίρρητα, η γενέτειρά μου Κόρινθος. Άλλωστε, τώρα πιά, την «βλέπω» ανάγλυφη στην περίφημη ασπίδα του Αχιλλέα. Στη Σ ραψωδία της Ιλιάδας, η Κόρινθος «φωτογραφίζεται» -ισχυρίζομαι- ως η «μία πολιτεία», η ευδαίμων. Στηρίζω τον ισχυρισμό σε πλέγμα καίριων χωρίων.

Στην ίδια κατ’ ουσίαν θέση, είχε καταλήξει ανεξάρτητα η ευθυκρισία του Άγγελου Φουριώτη. Είχε περιγράψει την αφνειό πόλη μας ως την πόλη που «χάρηκε όσο καμία άλλη τη ζωή».

Η «άλλη πολιτεία» στην ασπίδα, αντιθέτως, έχει βαθύ και εμμένοντα διχασμό. Τί πιό επίκαιρο;

Οι σύγχρονοι Κορίνθιοι, λοιπόν, έχουμε να σκεφθούμε τί θα κάνουμε με όλη αυτή τη βαριά κληρονομιά. Υπ’ όψιν και μία ακόμη στιβαρή θέση του Άγγελου Φουριώτη. Κάνει λόγο για τη «σοφία του τόπου». Είμαστε, συνεπώς, οι φυσικοί κληρονόμοι.

Πιστεύω ακράδαντα, ότι υπάρχουν αρκετοί αναγνώστες της εφημερίδας του καλού μου φίλου και ομοτράπεζου Βαγγέλη Κόκκινου, που δεν χρειάζονται αναλύσεις, για να εκτιμήσουν τη ΔΥΝΗΤΙΚΗ σημασία του θέματος -όχι μόνον για την πόλη μας. Αναμένω δηλώσεις ενδιαφέροντος, αλλά και θα ψάξω με εφόδιο και την παρούσα δημοσίευση.

Το σίγουρο πάντως από πλευράς μου, είναι ότι είμαι έτοιμος για ένα δημιουργικό κίνημα Κορινθιακού Ομηρισμού.

16 Οκτωβρίου 2021 

* Ο κ. Κώστας Τζαναβάρας ειναι σύμβουλος μηχανικός - συγγραφέας