Να τα πούμε; Τα Κάλαντα, ένα αγαπημένο ή ξεχασμένο έθιμο των Χριστουγέννων; Φ.1771

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

Να τα πούμε;

Γράφει - Επιμελείται
Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*

Τα Κάλαντα, ένα αγαπημένο ή ξεχασμένο έθιμο των Χριστουγέννων;

Πόσο έντονες οι αναμνήσεις από τα κάλαντα που ψάλλαμε την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, όταν ήμασταν παιδιά!

Συνήθως με την εξαδέλφη μου, που ήταν στην ίδια σχεδόν ηλικία με μένα , γυρίζαμε στα σπίτια όλης της γειτονιάς, συγγενών και φίλων και ύστερα κατηφορίζαμε από τον δρόμο της Αγίας Άννης για το κέντρο της πόλης και στο τέλος –αν είχαμε κουράγιο- φτάναμε και στον Συνοικισμό …. Μεγάλη υπόθεση δε για μας να πάμε και στο Κέντρο… Φάνταζε τότε κατόρθωμα !

Ανυπομονούσαμε για την Παραμονή των Χριστουγέννων! Θέλαμε να ζήσουμε το έθιμο με τα τριγωνάκια μας, αλλά και όταν μεγαλώσαμε λίγο και «ντρεπόμασταν» να κρατάμε τρίγωνα, δεν μας πτοούσε η ηλικία…

Εμείς θέλαμε «Να τα πούμε»!!!

Δεν ξέρω αν κίνητρό μας τότε ήταν περισσότερο η ιδέα να μαζέψουμε κάποια χρήματα, για να αγοράσουμε τα δώρα των Χριστουγέννων για την οικογένειά μας και μας -διότι γι’αυτό τα προορίζαμε- ή η ιδέα του να επισκεφτούμε φίλους, γνωστούς ή/και άγνωστους στα σπίτια τους, να ανταλλάξουμε ευχές για Υγεία, Τύχη, Ευτυχία, Ευημερία, να μοιρασθούμε χαρά και αγάπη, να νιώσουμε την ελευθερία να γυρνάμε στην πόλη μόνες μας, να γελάσουμε μεταξύ μας για το ύψος του ποσού που μας έδιναν, άλλοι πολλά κι άλλοι λίγες δραχμές ή και κουραμπιέδες… Διότι υπήρχαν και αυτοί, οι δακτυλοδεικτούμενοι, που στα παιδικά μας μάτια έμοιαζαν «καρμίρηδες»… Το παιδικό μυαλό μας με τον εορταστικό ενθουσιασμό των Χριστουγέννων δεν σκεφτόταν ούτε την φτώχεια, ούτε τη δυσκολία και τα βάσανα που μπορεί να ζούσαν οι άνθρωποι αυτοί.

Ύστερα από χρόνια πια, κάθε Παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς ξυπνώ με την ίδια ανυπομονησία. Θα έρθουν παιδιά να μας πουν τα κάλαντα; Δυστυχώς, όμως, κάθε χρόνο έρχονται και λιγότερα, με αποκορύφωμα πέρυσι που δεν ήρθε κανένα παιδί να χτυπήσει την πόρτα του σπιτιού μας.

Πόση στενοχώρια νιώθω γι’αυτό!

Κάθε φορά αναρωτιέμαι για τις αιτίες. Φθίνουν τα έθιμα; Αλλάζουν; Αντικαθίστανται με άλλα; Εμείς αλλάζουμε και απομονωνόμαστε χρόνο με τον χρόνο περισσότερο;

Φταίει η οικονομική κρίση που οδήγησε τις οικογένειες σε εσωστρέφεια και απομόνωση;

Φταίει το γεγονός ότι έχουν κατακλυστεί ακόμη και τα χωριά με αλλοδαπούς σε συνδυασμό με τον ξενοφοβία των ντόπιων;

Φταίει η εγκληματικότητα που σφραγίζει ερμητικά τα σπίτια για λόγους ασφαλείας, με επιστέγασμα τον μεγάλο νάνο-εχθρό της τελευταίας 2ετίας, τον κορονοϊό;

Φταίει το γεγονός ότι τα παιδιά έχουν χορτάσει από τα υλικά αγαθά και τις πολλές παραστάσεις της καθημερινότητάς τους (σχολείο, εξωσχολικές δραστηριότητες, ενασχόληση με τα τάμπλετ και το διαδίκτυο), που δεν τους κεντρίζει πλέον το ενδιαφέρον αυτό το τόσο ιδιαίτερο έθιμο αγάπης και χαράς;

Αδιαφορούν; Βαριούνται; Θέλουν να ξεκουρασθούν;

Το θεωρούν ντροπή να βγουν στον κόσμο και να ψάλλουν τα κάλαντα ή φοβούνται μήπως φέρουν σε δύσκολη θέση τον νοικοκύρη;

Είναι γεγονός ότι τα παιδιά δεν βρίσκουν νόημα στο έθιμο, που τώρα πια το αντιλαμβάνομαι κι εγώ αλλιώς… Ναι, τώρα πια έχοντας κι εγώ μεγαλώσει και έχοντας γονείς υπερήλικες, νιώθω ότι τα κάλαντα από τις παιδικές φωνούλες δίνουν χαρά και γεμίζουν με αγαλλίαση και ελπίδα κυρίως τους μεγάλους!

Αυτό ίσως είναι και το νόημα του ελληνικού εθίμου. Να δώσεις και να πάρεις ευχές και Χαρά…

Οι μικροί επισκέπτες ανοίγουν τις κλειστές πόρτες των σπιτιών, προσφέρουν χαμόγελα χαράς στους μεγαλύτερους, μοιράζονται με τις οικογένειες και τα παιδάκια τους όμορφες αναμνήσεις, ανοίγουν τις καρδιές τους, για να υποδεχθούν τον μικρό Χριστό και βιώσουν το θαύμα της Χριστιανοσύνης όλοι μαζί!

Φταίμε, επομένως, εμείς, που δεν έχουμε μεταλαμπαδέψει στα παιδιά μας την πραγματική αγάπη για αυτό το έθιμο και το βαθύτερο νόημά του;

Ανατρέχοντας και πάλι στις ρίζες του εθίμου , διάβασα ότι τα κάλαντα πήραν το όνομά τους από τις καλένδες του Ιανουαρίου. Οι καλένδες «calenda» ήταν οι πρώτες ημέρες των Ρωμαϊκών μηνών και συγγενείς και φίλοι αντάλλασσαν επισκέψεις και δώρα, που ήταν μέλι, ξερά σύκα, χουρμάδες, χυλό και μικρά νομίσματα.

Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Έχουν βρεθεί αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).

Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του θεού Διόνυσου. ΄Αλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές. Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων.

Με τα κάλαντα, στην αρχή εξαγγέλλεται και περιγράφεται το θρησκευτικό γεγονός της Γέννησης του Θεανθρώπου και μετά ακολουθούν τα εγκώμια για τα διάφορα πρόσωπα της οικογένειας ανάλογα με τα χαρίσματά τους, την ηλικία τους, το επάγγελμά τους ή την κοινωνική τους θέση.

Τι λέτε, λοιπόν, θέλετε «Να τα πούμε;» φέτος όλοι μαζί;

Την Κυριακή, 19 Δεκεμβρίου και ώρα 17:00΄ η δραστήρια ομάδα του «Experience Perachora» λέει τα κάλαντα μαζί με την χορωδία του Συλλόγου Γυναικών Αγίων Θεοδώρων "ΗΧΟΧΡΩΜΑ» και περιμένει τους φίλους με Κεράσματα και Ζεστό Κρασί απέναντι από το Πέτρινο .

Επίσης, την Κυριακή, 19 Δεκεμβρίου και από ώρα 16:00΄ έως 17:00΄, στην Κόρινθο, το Opus Femina και η παιδική χορωδία του ΚΕΠΑΠ του Δήμου Κορινθίων θα περιδιαβεί στους εμπορικούς δρόμους της πόλης ψάλλοντας τα κάλαντα στους περαστικούς…ενώ

Την Πέμπτη, στις 23 Δεκεμβρίου στις 9 το βράδυ , στην Κόρινθο, το Opus Femina και η παιδική χορωδία του ΚΕΠΑΠ του Δήμου Κορινθίων θα πραγματοποιήσει μία μεγάλη διαδρομή σκορπίζοντας νότες παντού ξεκινώντας από τον Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Συνοικισμό με προορισμό το κέντρο της πόλης.

Ευτυχώς κάποιοι ενεργούν με φαντασία, μεράκι και αγάπη θυμίζοντας σε όλους μας το πνεύμα των Χριστουγέννων!

Ας ενωθούμε μαζί τους!

Χριστούγεννα Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου

για βγάτε ιδέστε μάθετε το που ο Χριστός γεννιέται.

Γεννιέται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα

το μέλι τρων οι άρχοντες το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοχόρταρο το λούζουντ’ οι κυράδες.

Κυρά ψηλή κυρά λιγνή κυρά γαϊτανοφρύδα

κυρά μ' όντας στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου.

Βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη

και τον καθάριο αυγέρινο τον βάνεις δαχτυλίδι.

Εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μη ραΐσει

και ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει.

Δώστε μας και τον κόκορα δώστε μας και την κότα

δώστε μας και πέντε - έξι αυγά να πάμε σ’ άλλη πόρτα.

* Η Εύη Κοκκίνου-Κελλάρη είναι

Δικηγόρος

Διαμεσολαβήτρια

Msc στη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων

Απ. Παύλου 40 Κόρινθος