Η μαγεία της ετυμολογίας Φ.1775

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 77

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης 

Καθηγητής Μουσικής

Τελικώς, η επικαιρότητα δεν σταματά να μας τροφοδοτεί με λέξεις. Όπως και στο προηγούμενο άρθρο μου, έτσι και σ’ αυτό οι προς ετυμολόγηση λέξεις έχουν αντληθεί από το …σεξουαλικό ρεπερτόριο.

Συνήθως, όταν θέλουμε να κακοχαρακτηρίσουμε έναν άνθρωπο χρησιμοποιούμε τις λέξεις αρχίδι , τομάρι …

Αρχίδι : Πρόκειται για υποκοριστικό της καθομιλουμένη για την λέξη όρχις ( ορχίδιον , αρχίδι , με ο>α ), που –πιστέψτε με- είναι συμπαθέστατο και εξόχως χρήσιμο …όργανο, αδίκως χρησιμοποιούμενο για «χώσιμο»! Και πού να δείτε και την θαυμαστή του ετυμολογία! Υπάρχουν δύο εκδοχές, τις οποίες και παραθέτω. Η πρώτη λέει πως προέρχεται εκ του όρχου , λέξη που δηλώνει σειρά από κλήματα ή καρποφόρα δέντρα. Πάντως στον στρατό θυμάμαι πως όρχο ονομάζαμε και τον χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων ή των αρμάτων. Πρόκειται για συνδυασμό δύο ρημάτων, του άρω ( α>ο ) και του έχω . Εκ του όρχου και του άδω (ειδικώς του αορ. ήσθ-ην , με θ>τ ) προήλθαν η ορχήστρα και η όρχησις ( ορχ-+ηστ ), χορευτές, δηλαδή, στην σειρά, που τραγουδούν αλλά και το ρήμα ορχέ-ομαι , που δηλώνει την κίνηση. Στην γυμναστική (γυμνοί) των νέων οι όρχεις τους φαίνονται σαν να χορεύουν. Αυτή είναι η πρώτη εκδοχή.

Η δεύτερη θέλει την λέξη να προέρχεται εκ δύο ρημάτων, αν υποδηλώνει πως οι όρχεις κρέμονται χαρακτηριστικώς. Του αείρω (ρίζα ερ>ορ , όπως α-ορ-τή ) και του άγω (εκ της ρίζας του παρατατικού ά-γε-σκον , με γ>χ ). Ό,τι κι αν επιλέξετε, φροντίστε μην ξεχάσετε την σπουδαιότητα που έχουν οι όρχεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, ως παραγωγοί και αποθήκες των σπερματοζωαρίων.

Το τομάρι προέρχεται εκ του ηχομιμητικού ρήματος τέμνω (τεμαχίζω δια πλήξεως) και το παράγωγο τομή , αφού έχει προηγηθεί το επίσης ηχομιμητικό ρήμα τύπτω (χτυπώ, πλήττω), με θέμα ταF (αναλόγως τον παραγόμενο ήχο έχουμε ταπ- , τοπ- , τυπ- , τακ- , τυφ- κλπ. Τον έκανε «τόπ-ι στο ξύλο» , λέμε). Το τομάρι είναι το κομμένο τμήμα, το δέρμα, που καλύπτει και συγκρατεί τους μυς ενός σώματος. Όταν αυτό εκδέρεται (γδέρνεται) και αφεθεί για χρόνο στον αέρα, τότε όζει, βρωμάει, ..ζέχνει και είναι και ευτελούς αξίας. Αυτός μάλλον είναι και ο λόγος που το χρησιμοποιούμε, για να τα «χώσουμε» σε κάποιον. Να του καταλογίσουμε το πόσο βρωμερός, αχρείος και άνευ αξίας είναι.

Μέγα θέμα των ημερών τα πάρτυ, με θύματα νεαρά κορίτσια και η ασέλγεια επ’ αυτών νεαρών και ευκατάστατων τομαριών. Η ασέλγεια είναι σύνθετη λέξη εκ του επιτατικού α και του θέλγω ( εθέλω>θέλω>σέλω ), που περιγράφει την μετά θρασύτητος επίμονη άσκηση βίας, λαγνείας, αισχρότητας.

Το πάρτυ (party) είναι αντιδάνειο εκ της αγγλικής, με ρίζα του το ελληνικό ρήμα πορσύνω ή πόρω (=προσφέρω), συνδυαζόμενο με το παρτιθέω (=παρατίθημι, μοιράζω). Στην λατινική, το δεύτερο ρήμα έγινε partior και η μερίδα pars . Στην γαλλική και την αγγλική, το τμήμα, το κομμάτι είναι part , στην ιταλική parte , στην ισπανική parte και porción και στην γερμανική Part . Το πολιτικό κόμμα στην γαλλική είναι parti , στην ιταλική partito , στην ισπανική partido , στην αγγλική party και στην γερμανική Partei . Δέστε κάτι ομοιότητες με την ουσία του ρήματος, το μοιράζω, και τα πολιτικά κόμματα! Τι να …μοιράζεται άραγε εκεί; Ίσως, ό,τι και στα parties ;

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας