Συνεπιμέλεια τέκνων από τους δύο γονείς, Νέες νομοθετικές διατάξεις και Διαμεσολάβηση!

Συνεπιμέλεια τέκνων από τους δύο γονείς,
Νέες νομοθετικές διατάξεις και Διαμεσολάβηση!

Στις 21 Μαΐου 2021 ψηφίστηκε ο Νόμος 4800/2021, ένας από τους πιο πολυσυζητημένους νόμους των τελευταίων ετών, με τον οποίο θεσπίσθηκε η υποχρεωτική συνεπιμέλεια των τέκνων στην ελληνική έννομη τάξη.

Η επιτακτική ανάγκη αναθεωρήσεως των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα (Α.Κ.), είχε από καιρό επισημανθεί από νομικούς κύκλους και από μεγάλο μέρος γονέων, που στερούνταν την επιμέλεια του τέκνου τους-κυρίως πατεράδες, καθώς στη δικαστηριακή πρακτική, σε δίκες επιμέλειας τέκνων, η επιμέλεια κατά κανόνα ανετίθετο στις μητέρες.

Στο αναθεωρημένο άρθρο 1510 Α.Κ. ορίζεται ότι «Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου» . Αυτό σημαίνει «ισότιμη άσκηση» της γονικής μέριμνας που βασίζεται στην μεταξύ τους σύμπραξη και συνεργασία , με αποτέλεσμα να δύνανται να συμμετέχουν από κοινού στην λήψη αποφάσεων για την ανατροφή του τέκνου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπησή του, με απώτερο σκοπό το βέλτιστο συμφέρον του.

Αναφορικά με το δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, δικαίωμα το οποίο ρυθμίζεται είτε με έγγραφη συμφωνία των γονέων είτε από το δικαστήριο, ο νόμος προβλέπει ότι η επικοινωνία τους θα είναι όσο το δυνατόν ευρύτερη και τεκμαίρεται στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου , ενώ μπορεί να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους , ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίον δεν διαμένει το τέκνο, κριθεί ακατάλληλος να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας. Επίσης, προβλέπεται και η δυνατότητα μεταρρύθμισης της επικοινωνίας, την οποία μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο ο άλλος γονέας ή κάθε ένας από τους γονείς, αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο, σε περίπτωση που συντρέχει κακή ή καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας.

Στον Νόμο, επίσης, προβλέπονται ενδεικτικώς περιπτώσεις «κακής άσκησης της γονικής μέριμνας», όπως η υπαίτια παραβίαση της δικαστικής απόφασης, η διάρρηξη των σχέσεων του τέκνου με τον γονέα και την οικογένειά του κ.α..Το δικαστήριο εφόσον διαπιστώσει ότι συντρέχει μία από τις παραπάνω περιπτώσεις, δύναται να αφαιρέσει από τον υπαίτιο γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επιμέλεια, ολικά ή μερικά, και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο γονέα, καθώς επίσης να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο προς διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου.

Όσον αφορά τα τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους, προβλέπεται ότι η γονική μέριμνα ανήκει στη μητέρα, ενώ εάν αναγνωριστεί εκούσια ή δικαστικά με αγωγή που άσκησε ο πατέρας, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, την οποία ασκεί από κοινού με τη μητέρα.

Αδιαμφισβήτητα, κριτήριο για την από κοινού -από τους δύο γονείς- άσκηση της επιμέλειας είναι το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, με απώτερο στόχο τη σωματική, πνευματική και συναισθηματική πρόοδο, ασφάλεια, ευεξία και ισορροπία, καθώς και την με υπευθυνότητα και κοινωνική συνείδηση ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Το Δικαστήριο οφείλει να προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στο περιβάλλον του παιδιού και πώς αυτό διαμορφώνεται με βάση τις ικανότητες που έχει κάθε γονέας, ο οποίος με την σειρά του οφείλει να στηρίζει το τέκνο όχι μόνον υλικά, αλλά πρωτίστως συναισθηματικά μέσω της στοργής, της αφοσίωσης, του πραγματικού ενδιαφέροντος για τις ανάγκες του και την εξασφάλιση όλων των εφοδίων που θα αποτελέσουν τη βάση για την πνευματική, συναισθηματική και ψυχοσωματική ανάπτυξή του.

Βασική προϋπόθεση για να διαμορφωθεί το κατάλληλο περιβάλλον βεβαίως είναι οι γονείς να είναι συνειδητοποιημένοι, συναισθηματικά, ψυχολογικά και πνευματικά ισορροπημένοι και ώριμοι, με σκοπό την προαγωγή του συμφέροντος του τέκνου και όχι με αυτοαναφορικά κριτήρια και χάριν ικανοποιήσεως ιδίου ατομικού συμφέροντος αυτών.

Επιβάλλεται δε, οι γονείς να απευθυνθούν σε ειδικούς επιστήμονες, ήτοι σε παιδοψυχολόγους-κοινωνικούς λειτουργούς , οι οποίοι με τις επιστημονικές, γνώσεις και τις πολύτιμες συμβουλές τους θα παρέχουν τα κατάλληλα εφόδια σε όλους τους εμπλεκομένους (γονείς, παιδιά, παππούδες, κ.α.), προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της προσαρμογής στα νέα δεδομένα που επιφέρει ο χωρισμός των γονέων-το διαζύγιο, αλλά και τις εν γένει δυσκολίες της ζωής (ενδεικτικά: σχολικό εκφοβισμό, μαθησιακές δυσκολίες, θάνατο οικείου προσώπου κλπ).

ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Με τις νέες ρυθμίσεις επιχειρείται η υλοποίηση της ισότιμης άσκησης της γονικής μέριμνας, ήτοι η γονική ισότητα , μία στις τρεις δε δικαστικές αποφάσεις έχουν εκδοθεί προς αυτήν την κατεύθυνση, κάνοντας δεκτό το αίτημα ολικής ή μερικής συνεπιμέλειας από τους πατέρες, όπως και η υπ’ αριθμ. 895/2021 του Μον. Πρωτοδικείου Πάτρας (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), με την οποία ανατέθηκε προσωρινά η συνεπιμέλεια ανηλίκων τέκνων στους γονείς τους με διαμονή των τέκνων ανά μια εβδομάδα (εναλλάξ) στην οικία κάθε γονέα.

Σκοπός των νέων διατάξεων είναι ο περιορισμός των αναπόφευκτα δυσμενών επιπτώσεων που επιφέρει ένας χωρισμός στην ψυχολογία και την προσωπικότητα των τέκνων, με την ελπίδα να υπάρξει απόλυτη αναλογία πατρικής και μητρικής συμπεριφοράς και κλίμα γαλήνης και ηρεμίας εντός του οποίου το παιδί θα εξελίξει υγιώς και ισορροπημένα την προσωπικότητά του.

Μένει, βεβαίως, να αποδειχθεί εάν είναι αρκετές οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την εν τοις πράγμασι επίτευξη αυτού του ιδανικού αποτελέσματος…, όταν μάλιστα δεν έχουν ενεργοποιηθεί ακόμη οι οικείες κοινωνικές υπηρεσίες – αρμόδιες να αξιολογούν τις ιδιαίτερες συνθήκες διαβίωσης γονέων/τέκνων , την τυχόν ύπαρξη ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης παντός είδους, καταλληλότητα περιβάλλοντος διαβίωσης, κλπ.

ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ

Υπάρχει εξωδικαστικός τρόπος επίλυσης των οικογενειακών διαφορών και δη της ρύθμισης της επιμέλειας τέκνων/επικοινωνίας γονέων με τέκνα;

Με σκοπό την εξομάλυνση των τεταμένων σχέσεων μεταξύ των γονέων σε διάσταση ή ύστερα από το διαζύγιο, την αποφυγή των σκηνών σφοδρής αντιπαράθεσης και διαπληκτισμών που εκτυλίσσονται εντός των δικαστηρίων στην μάχη για τη «διεκδίκηση» των τέκνων τους και ιδίως το συμφέρον των τέκνων, η Πολιτεία, υπήγαγε τις οικογενειακές διαφορές, όπως η άσκηση της επιμέλειας των τέκνων και του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα με τα τέκνα, στη διαδικασία της ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ.

Βάσει του Ν. 4640/2019, οι διαφορές αυτές μπορούν να ρυθμισθούν μακριά από τις ψυχρές αίθουσες των Δικαστηρίων , αποφεύγοντας την ψυχική ταλαιπωρία της προσωπικής έκθεσης και της κοινοποίησης των οικογενειακών ευαίσθητων θεμάτων σε άσχετους τρίτους παρευρισκόμενους, αλλά και τις χρονικές καθυστερήσεις και δικαστικά έξοδα , με τη συνδρομή εντός τρίτου, αμερόληπτου, εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου διαμεσολαβητή της κοινής αποδοχής των μερών (γονέων / κηδεμόνων), σε χρόνο και τόπο της επιλογής τους, παρουσία προσώπων που συμφωνούνται ως αναγκαία (π.χ. ψυχολόγου/ παππούδων, κ.α.), με στόχο την επίτευξη της καλύτερης για όλους τους εμπλεκομένους και ιδίως για τα τέκνα, βιωσιμότερης και πραγματικά υλοποιήσιμης συμφωνίας , η οποία θα μπορεί να εκτελεσθεί αναγκαστικά σε περίπτωση παραβίασής της από κάποιο από τα μέρη ( η συμφωνία-το πρακτικό διαμεσολάβησης αποτελεί εκτελεστό τίτλο ).

Τα μέρη μπορούν να ξεκινήσουν τη διαδικασία της εκούσιας διαμεσολάβησης, χωρίς να δεσμεύονται να την συνεχίσουν και καταλήξουν σε συμφωνία. Μπορούν να διακόψουν οποτεδήποτε και να απευθυνθούν στα αρμόδια Δικαστήρια για την επίλυση της διαφοράς τους.

Προκειμένου να ασκηθεί σχετική αγωγή ενώπιον του Δικαστηρίου, προαπαιτείται επί ποινή απαραδέκτου η σχετική ενημέρωση των μερών (διαδίκων) από Διαμεσολαβητή για τη δυνατότητα επίλυσης της οικογενειακής διαφοράς με Διαμεσολάβηση (Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία Διαμεσολάβησης – ΥΑΣ Διαμεσολάβησης, άρθρ. 6).

Ένα είναι το βέβαιο! Οι γονείς οφείλουν και μετά το διαζύγιο/χωρισμό τους να πράττουν το καλύτερο για τα τέκνα τους. Πλέον έχουν την επιλογή, εντός ή εκτός Δικαστηρίων…

Παρασκευή (Εύη) Κοκκίνου

Δικηγόρος
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Οικεγενειακή διαμεσολαβήτρια