Σκιές στον οδοφωτισμό Φ.1780

Σκιές στον οδοφωτισμό

  

Γράφει ο Βλάσης Οικονόμου*

Δεδομένης της υπέρμετρης αύξησης του ενεργειακού κόστους (που είναι σταθερά ψηλότερο από τις περισσότερες χώρες λόγω της αυξημένης χρήσης ορυκτού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή) και δεδομένου ότι όλα τα σενάρια αυξημένων τιμών θα μας ακολουθούν για πολλά χρόνια, είναι πολύ σημαντικό να μειώσουμε την ενεργειακή μας χρήση. Στο πλαίσιο αυτό, οι Δήμοι προχωρούν σε αντικατάσταση οδοφωτισμού με οικονομικά αποδοτικότερους λαμπτήρες.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συμβάσεων με βάση και την Ευρωπαϊκή εμπειρία (στο Ευρωπαϊκό μας έργο Prospect https://www.h2020prospect.eu/ περισσότεροι από 250 δήμοι ως ώρας μαθαίνουν και πειραματίζονται με καινοτόμες χρηματοδοτήσεις) για την αντικατάσταση οδοφωτισμού. Ο απώτερος στόχος είναι να μην επιβαρυνθεί ο πολίτης, αλλά αντίθετα, να μειωθούν τα δημοτικά τέλη όπως υπαγορεύουν και οι Ευρωπαϊκοί στόχοι. Ο πρώτος τρόπος είναι να πληρωθεί εξολοκλήρου το κόστος από τον Δήμο, εφόσον υπάρχουν αποθεματικά, και το αντίστοιχο ποσό εξοικονόμησης ενέργειας να αφαιρείται μέρος του από τα δημοτικά τέλη. Ο δεύτερος, και αρκετά συχνός στην Ελλάδα έιναι να λάβει ο Δήμος χαμηλότοκο δανειο από το Ταμείο Παρακαθηκών και Δανείων και να προχωρήσει στη σύναψη σύμβασης (με απόσβεση περίπου στην 5ετία). Ο τρίτος, αρκετά διαδεδομένος στην Ευρώπη, είναι να επιμεριστεί ένα κομμάτι του κόστους με ίδια κεφάλαια ο Δήμος και το υπόλοιπο ο ιδιώτης που αναλαμβάνει και την εγκατάσταση και αποπληρώνεται από το ποσοστό συμμετοχής στην εξοικονόμηση. Ο τελευταίος, που είναι ο χειρότερος όσον αφορά την ανταποδοτικότητα, είναι ο Δήμος να μην συμμετάσχει στο κόστος αλλά ο ιδιώτης να αναλάβει εξολοκλήρου την εγκατάσταση και να αποπληρώνεται από την εξοικονόμηση ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή, ο Δήμος θα έχει πραγματικό όφελος μετά τη λήξη της σύμβασης (περιόδου αποπληρωμής) οπότε και θα μπορεί τότε να μειώσει τα δημοτικά τέλη. Ο Δήμος Κορινθίων (όπως και άλλοι Δήμοι) επέλεξαν τον τελευταίο τρόπο, όπου δε θα επιβαρυνθεί από τον προϋπολογισμό, αλλά θα χάσει την ανταποδοτικότητα. Στην περίοδο όμως που διανύουμε με το αυξημένο κοινωνικό κόστος λόγω της ενεργειακής κρίσης, σίγουρα θα είχε περισσότερο νόημα η μείωση δημοτικών τελών άμεσα, άρα και η Τρίτη επιλογή με συμμετοχή του Δήμου στο κόστος.

Το πρόβλημα, εκτός της οικονομικής υπόστασης, είναι ότι η περίοδος αποπληρωμής του ιδιώτη είναι μεγαλύτερη από την πραγματική (με βάση και τις αυξημένες τιμές) και αντίστοιχα έχει φανεί και σε αρκετές περιπτώσεις σε Δήμους ότι η τρέχουσα κατανάλωση παρουσιάζεται μεγαλύτερη από την πραγματικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η εξοικονόμηση να παρουσιάζεται μεγαλύτερη κατά 1020% πολλές φορές, άρα και τα έσοδα των αναδόχων μεγαλύτερα. Το δεύτερο θέμα που έχει φανεί σε αντίστοιχες τέτοιες συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης είναι η ποιότητα των φωτιστικών, καθώς οι προδιαγραφές τους, γιατί εμφανίζονται στην Ελληνική αγορά LED φωτιστικά χαμηλής ποιότητας (άρα και χαμηλότερης απόδοσης – υπάρχουν ήδη αρκετά άρθρα στην ειδησιογραφία περί αυτού του θέματος).

Σε κάθε περίπτωση, οι νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα στο πλαίσιο του κοινοτικού πακέτου για κλιματική ουδετερότητα, θέτουν αυστηρές προδιαγραφές για τέτοιες δράσεις. Τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι Δήμοι θα πρέπει να παρουσιάζουν απολογιστικές μελέτες με στοιχεία ποιότητας της εξοικονομούμενης ενέργειας οπότε σε περιπτώσεις παραβάσεων θα υπάρχουν και πρόστιμα.

Είναι σημαντικό η κάθε ενεργειακή απόφαση που λαμβάνεται να έχει γνώμονα και την μείωση του κοστους του συνόλου, γιαυτό και οι συμβάσεις που θα πρέπει να προτιμόνται είναι με συμμετοχή των Δήμων. Με το σωστό παράδειγμα των ΟΤΑ θα μπορέσουν και οι πολίτες να γίνουν συμμέτοχοι και να δούμε παραδείγματα στην Πελοπόννησο ενεργών ενεργειακών κοινοτήτων με πολλαπλά οφέλη. Ίσως ήρθε και ο καιρός να δούμε πράσινες φωνές στους Δήμους της Περιφέρειας, κατά τα πρότυπα και άλλων χωρών, οι οποίες θα μεταφέρουν τις βέλτιστες πρακτικές και θα ενεργοποιήσουν πολίτες.

Βλάσης Οικονόμου – Institute for European Energy and Climate Policy