Για τις υψηλότερες τιμές ενέργειας στην Ελλάδα φταίει και η Ελλάδα Φ.1783

  

Γράφει ο Βλάσης Οικονόμου*

Εν μέσω της κρίσης στην Ουκρανία, το θέμα της ενέργειας έγινε πια για τα καλά η πυρηνική βόμβα της χώρας. Το θέμα όμως είναι ότι δεν πρέπει να φορτώνουμε τα πάντα στον πόλεμο, γιατί η ενεργειακή κρίση προϋπήρχε και τα λάθη της χώρας με την πολιτική του ήξεις αφίξεις χωρίς τελικά έμπιστο σχεδιασμό είναι εξίσου σημαντικά.

Α) Η Ελλάδα επέλεξε πολύ ορθά, στην προσπάθειά της να συμβάλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, να προχωρήσει σε μια γρήγορη απολιγνιτποίηση της ηλεκτροπαραγωγής. Παρόλα αυτά δόθηκε σε πέντε λιγνιτικούς σταθμούς και σε έναν σταθμό πετρελαίου δικαίωμα παρέκκλισης από τα ευρωπαϊκά όρια εκπομπής ατμοσφαιρικών ρύπων, και ακόμα και τώρα το κόστος ηλεκτροπαραγωγής αυξάνεται (ακόμα και με λιγνίτες).

Β) Η απολιγνιτοποίηση δυστυχώς δεν συνοδεύτηκε από απανθρακοποίηση της ενέργειας. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση έχει μέχρι τώρα επιλέξει την αντικατάσταση λιγνίτη με πανάκριβο φυσικό αέριο, τόσο στην ηλεκτροπαραγωγή όσο και στη θέρμανση. Όσο και να θέλει η κυβέρνηση να μιλάει για πρόσκαιρο φαινόμενο, προφανώς είχε άγνοια των σεναρίων της Ευρωπαϊκής επιτροπής όσο και της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας που δείχνουν αύξηση των τιμών σταθερά έως το 2050 (ίσως με μικρότερες πληθωριστικές πιέσεις). Η παλινωδεία φυσικά της χώρας φαίνεται ότι δεν έχει σταθερή και μακροχρόνια ενεργειακή πολιτική πια, καθώς αναζητά πηγές ορυκτού αερίου από παντού (εμμένοντας στις εισαγωγές καυσίμου με αυξημένο κόστος για την οικονομία) πια, ενώ μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκε και ότι πρωθείται συμφωνία με την Βουλγαρία για εισαγωγή ηλεκτρισμού από πυρηνικό σταθμό. Φυσικά, τίποτα από αυτά δεν είχε συμφωνηθεί στο υφιστάμενο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Και οι δύο λοιπόν οπτικές αφορούν καθαρά εξάρτηση της χώρας από ξένους πόρους.

Γ) Η Διαχείρηση της ζήτησης και η αντίστοιχη μείωσή της μέσω δράσεων ενεργειακής εξοικονόμησης έχει μείνει αρκετά πίσω. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε το 2021 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μη εφαρμογή της Οδηγίας για την Ενεργειακή Αποδοτικόττηα του 2018 ενώ σε λίγους μήνες ξεκινάει και νέα Οδηγία με νέους υψηλότερους στόχους. Ενδεικτικό είναι ότι η χώρα αργεί υπερβολικά στα προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης (πχ ακόμα και το τελευταίο Εξοικονομώ από το Μάρτη ξεκινησε Χριστούγεννα) ενώ αλλα προγράμματα που προαναγγέλονται χωρίς τελικά να υλοποιούνται (πχ οι φοροαπαλλαγές για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που τελικά έμεινε μόνο στην εργασία και όχι στα υλικά κοκ).

Δ) Οι Επιδοτήσεις λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου, που ως ώρας έχουν δαπανηθεί 2 δις Ε για ενίσχυση των ευάλωτων νοικοκυριών χωρίς ουσιαστικά να λύνουν το πρόβλημα. Αντίθετα, από την αρχή της κρίσης (Αύγουστος 2021) η χώρα είχε αρκετό χρονικό περιθώριο για να υλοποιήσει στοχευμένα μέτρα διαρθρωτικών σύντομων λύσεων ενεργειακών παρεμβάσεων στα ευάλωτα νοικοκυριά.

Ε) Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που είναι κομβικές για την ενεργειακή μετάβαση και συμβάλουν αισθητά στη μείωση του ενεργειακού κόστους θα πρέπει να προωθούνται συνεχώς χωρίς τις παλινωδίες του ΕΛΑΠΕ. Βέβαια, επειδή ακριβώς η χώρα είναι ευάλωτη στην ενεργειακή ένδεια, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε φωτοβολταϊκά στέγης (και αντίστοιχα μικρότερα έργα) με λογική net-metering για να μειώνουν άμεσα το ενεργειακό κόστος. Αντίστοιχα και μεγαλύτερα έργα μέσω ενεργειακών κοινοτήτων από φορείς ΟΤΑ ή περιφέρειες θα πρέπει να επιδιώκονται πάλι στη λογική του να καλύπτεται το κόστος των δημοσίων αναγκών και ευάλωτων πολιτών.

Οι προοπτικές να γίνουν δομικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης και άσκησης πολιτικής υπάρχουν ακόμα. Τα σοβαρά λάθη πολιτικών επιλογών πρέπει να διορθωθούν άμεσα και να αποκτηθεί σταθερό μακροχρόνιο πλαίσιο. Το να προσποιείται η ηγεσία ότι δεν περίμενε μακροχρόνιες υψηλές τιμές ενέργειας και πιάστηκε στον ύπνο προκαλεί ερωτηματικά. Χρειάζεται αλλαγή πλεύσης τώρα με νέες πολιτικές κατευθύνσεις και ανθρώπους για να μειωθούν οι επιπτώσεις στο μικρότερο δυνατό βαθμό. Η σοβαρή πράσινη πολιτική προς την κλιματική ουδετερότητα απαιτεί σοβαρό σχεδιασμό και όχι ευκαιριακές λύσεις.

* Βλάσης Οικονόμου – Institute for European Energy and Climate Policy