Έλλη Σουγιουλτζόγλου - Σεραϊδάρη ή Νelly’s Φ.1782
| ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ |
Έλλη Σουγιουλτζόγλου - Σεραϊδάρη ή Νelly’s
Η τολμηρή για την εποχή της πρώτη Ελληνίδα φωτογράφος
που φωτογράφισε την Ελλάδα για τον ΕΟΤ!
Διαβάζοντας για τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού, ο οποίος ιδρύθηκε το 1929 ως η πρώτη επίσημη οργανωμένη προσπάθεια για τη διεθνή προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό, θαύμασα τις πρώτες αφίσες του -κύριο διαφημιστικό μέσο εκείνη τη εποχή. |
Γράφει - Επιμελείται Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη* |
Σχεδόν όλες οι αφίσες προέρχονταν από πίνακες ζωγραφικής μεγάλων εικαστικών ( Πολυχρονιάδης, Βιτσώρης, Παπαγεωργίου ), ενώ από το 1930 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '70 οι τουριστικές αφίσες της χώρας δημιουργούνταν από τους Μόραλη, Τέτση, Μυταρά, Φασιανό, Τσόκλη, Takis, Βασιλείου, Βακιρτζή, Βυζαντίου, Ορφανού, Βήττου, Περράκη, Κωστόπουλο, Λιάσκα , απεικονίζοντας μια Ελλάδα καλοκαίρι, μέσα στο φως, τη θάλασσα και τον αρχαίο πολιτισμό.
Από το 1959 μέχρι και το 1967, με τους Μιχάλη Κατζουράκη και Φρέντυ Κάραμποτ ως καλλιτεχνικούς συμβούλους και την καθοδήγησή τους, οι αφίσες του ΕΟΤ έφεραν πολλά βραβεία στο θεσμό σε διαγωνισμούς του εξωτερικού, ενώ από τη δεκαετία του '80 οι αφίσες άλλαξαν χαρακτήρα, με τις προκάτ φωτογραφίες τοπίων να κερδίζουν έδαφος χάνοντας σιγά σιγά τη μοναδικότητά τους (Πηγή: Ν. Κωστιάνη, 2016, https://www.huffingtonpost.gr).
Εντύπωση στην ιστορία του ΕΟΤ, όμως, προκαλεί η πρώτη χρονολογημένη αφίσα του, μια φωτογραφία της διάσημης-πρώτης Ελληνίδας φωτογράφου Nelly's (Έλλη Σουγιουλτζόγλου - Σεραϊδάρη), η οποία απεικονίζει τον Παρθενώνα από τα Προπύλαια, λουσμένο στον ήλιο.
Πρόκειται για μία πρωτοπόρο για την εποχή του Μεσοπολέμου φωτογράφο, που τόλμησε (1929) να φωτογραφίσει γυμνή στην Ακρόπολη τη Ρωσίδα χορεύτρια Μόνα Πάεβα, πρώτη μπαλαρίνα της Opera Comique, σοκάροντας το αθηναϊκό κοινό και αποκτώντας τη φήμη της πιο «προχωρημένης» φωτογράφου της εποχής.
Η Ελλη Σουγιουλτζόγλου, γνωστή με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Nelly΄s, γεννιέται το 1899 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, αλλά γρήγορα μετακομίζει στη Σμύρνη, όπου και περνάει τα μαθητικά της χρόνια. Όταν γίνεται 20 ετών πηγαίνει στη Δρέσδη της Γερμανίας με σκοπό να σπουδάσει ζωγραφική και μουσική. Όμως την κερδίζει η τέχνη της φωτογραφίας. Κοντά στον μεγάλο κλασικό φωτογράφο Hugo Erfurt και αργότερα, κοντά στον Franz Fiedler, μυείται στη νέα αντίληψη της φωτογραφίας και τον ευρωπαϊκό νεορομαντισμό.
Η Nelly’s από την εποχή ακόμη των σπουδών της και των γυμνών στο στούντιο του Fiedler στη Γερμανία, αφαιρεί τα στοιχεία του φόντου εστιάζοντας την προσοχή της στο θέμα, πράγμα που οδηγεί στην ανατροπή των ίδιων των αναφορών του προσανατολισμού. Η τελική εικόνα αποτελεί ένα μείγμα ρεαλιστικών και αφηρημένων τύπων.
Μετά την καταστροφή της Σμύρνης η οικογένειά της αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, γεγονός που την ωθεί σε αναζήτηση κερδοφόρου επαγγέλματος. Έτσι το 1924 επιστρέφει στην Αθήνα και ανοίγει το πρώτο της επαγγελματικό στούντιο στην οδό Ερμού. Αρχίζει να αναλαμβάνει έργα κατά παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού και εξειδικεύεται στα πορτρέτα προσφύγων, αλλά και διάσημων ανθρώπων της εποχής, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Θεωρείται η πιο ακριβοπληρωμένη φωτογράφος της Αθήνας. Η κλασική της παιδεία και η λατρεία της για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό συμβάλλουν ώστε η φωτογραφική της εργασία στην Ακρόπολη να γίνει καθοριστική για την ίδια, αλλά και γενικότερα για την ιστορία της φωτογραφίας και της αρχιτεκτονικής .
Οι φωτογραφίες της (1929) στον Παρθενώνα με γυμνή την πρίμα μπαλαρίνα της Opera Comique Μόνα Πάεβα δημοσιεύονται στο γαλλικό περιοδικό Illustration de Paris και σοκάρουν την Αθήνα του μεσοπολέμου. Δέχεται ισχυρή κριτική, κατηγορείται για βεβήλωση ιερού χώρου, όμως οι καλλιτέχνες της εποχής είναι με το μέρος της και τη στηρίζουν.
Πολλές φωτογραφίες έχουν σαν θέμα τους την Κρήτη και τους Κρητικούς, ενώ σημαντική είναι η φωτογράφιση της συζύγου του Σικελιανού Εύας Πάλμερ, καθώς και η φωτογράφιση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Βερολίνο . Το 1929 παντρεύεται με τον πιανίστα, Άγγελο Σεραϊδάρη. Το 1939, στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού την εμπιστεύεται και της ζητάει να σχεδιάσει την αφίσα για την προβολή της Ελλάδας στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού της Νέας Υόρκης. Εκείνη την περίοδο κομμάτι του ελληνισμού της καταλογίζει ναζιστικές αποχρώσεις στη ιδεολογία και δράση της (το Τρίτο Ράιχ και ο “Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός” του Μεταξά) και της ασκεί αυστηρή κριτική.
Η κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τη βρίσκει να μετακομίζει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου παραμένει για είκοσι επτά χρόνια. Η αλλαγή δεν την εμποδίζει να συνεχίσει το έργο της. Ανοίγει στούντιο και κάνει εκθέσεις.
Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αγοράζει μεγάλη γκάμα από τη φωτογραφική της συλλογή. Λαμβάνει τιμητικές διακρίσεις και φωτογραφίες της δημοσιεύονται σε μεγάλα περιοδικά. Τον Δεκέμβριο του 1940 μια φωτογραφία της θα κάνει τον γύρο του κόσμου στο εξώφυλλο του περιοδικού Life. Φωτογραφίζει διάσημους καλλιτέχνες, πολιτικούς, βασιλείς.
Το 1966 επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα και αποσύρεται από το επάγγελμα. Μετακομίζει με το σύζυγό της στη Νέα Σμύρνη και εκεί δημιουργούν στο σπίτι τους φωτογραφικό μουσείο με τα έργα της. Το 1975 το όνομα της ξαναέρχεται στο προσκήνιο και ο τύπος συχνά την τιμά με εκθέσεις και αφιερώματα (Πηγή: https://www.thessalonikiartsandculture.gr).
Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα , με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου της το δώρισε η ίδια στο Μουσείο Μπενάκη .
Έφυγε από τη ζωή το 1998. Μία Ελληνίδα που τίμησε την τέχνη της και την πατρίδα της!
* Η Εύη Κοκκίνου
είναι Δικηγόρος
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Msc Διοίκηση Τουρ/κών Επιχειρήσεων
Δ/νση: Απ. Παύλου 40-Κόρινθος 20131
Τηλ.: 2741084568 & 6944964225
email: ekokklaw@otenet.gr
Αφήστε ένα σχόλιο