Η ΟΔΗΣΣΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Φ.1791
Γράφει η Παυλίνα Μπεχράκη
ΠΟΛΗ ΑΡΧΑΙΑ Η ΟΔΗΣΣΟΣ
Πόλη αρχαία η Οδησσός όπως και τ’ονομά της!
Πάνω στη γόνιμη γη της,πρωτοβλάστησε ο σπόρος, από τους πρώτους ιστορικούς τους χρόνους, της Ελληνικής ψυχής,σκέψης,και ζωής.
Σβηστήκαν στον πηγαιμό τα χνάρια της, γίνηκε έρημη χώρα.
Πάνω στη γόνιμη γη της,πρωτοβλάστησε ο σπόρος, από τους πρώτους ιστορικούς τους χρόνους, της Ελληνικής ψυχής,σκέψης,και ζωής.
Σβηστήκαν στον πηγαιμό τα χνάρια της, γίνηκε έρημη χώρα.
Μά οι Ελληνες και πάλι την ανάστησαν,και οι Φιλικοί, στον ευλογημένο τόπο της,
οραματίστηκαν,τη λευτεριά του Έθνους, κι’οργάνωσαν και στήριξαν τη λύτρωσή του,
μέσα στα μαύρα χρόνια,της σκλαβιάς στον Τούρκο.
{Π.Μπ}
{Π.Μπ}
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ
ΣΤΟΝ Β’ Ρωσσοτουρκικό Πόλεμο,{1787-1792] καταλαμβάνεται από τους Ρώσσους,το παραθαλάσσιο οχυρό,των τούρκων, Χατζήμπεη,στη Μαύρη θάλασσα,και με τη Συνθήκη του Ίασίου,περιέρχεται οριστικά στη Ρωσία. Πέντε χρόνια αργότερα,το 1794,στη θέση του οχυρού,μπαίνει ο θεμέλιος λίθος,δύο ορθόδοξων Ναών,του Αγίου Νικολάου,και της Αγίας Αικατερίνης. Μέ τη θεμελίωσή τους,η Ταταρική ονομασία,<Χατζήμπεη> διαγράφεται, και προς τιμή της Ελληνικής Ανάμνησης,ονομάζεται <Οδησσός>
-Στις 19 Απριλίου του 1975 η Μεγάλη Αικατερίνη,με διάταγμα,παραχωρεί στην περιοχή της Όδησσού,εκτάσεις γης,στους Έλληνες,που είχαν καταφύγει στη νότια Ρωσία,μετά τα Ορλοφικά. Έτσι γεννήθηκε,η Ελληνική κοιτίδα,και μεταμορφώθηκε ταχύτατα,σε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Ελληνικής διασποράς. Οί Ομογενείς,ταυτίζονται με κάθε δραστηριότητα της Πόλης,ταυτίζονται όμως και με τον μαρασμό της, μέσα στην Οκτωβριανή επανάσταση, όπου το Τσαρικό σύμπαν εξαρθρώνεται,όπως γνωρίζουμε από τα διαβάσματά μας,και εξαρθώθηκε, 70 χρόνια αργότερα,και το αντίστοιχο Σοβιετικό. Υπάρχουν όμως,βαθιοί δεσμοί,διαχρονικά,μεταξύ Ελλάδας και Οδησσού. Σέ αυτή τη μικρή γραφή,φίλε αναγνώστη,θα θυμίσουμε μία γενική εικόνα.
- Όταν οι Έλληνες Πρόσφυγες,έφθασαν στην Οδησσό,θαύμασαν τον όμορφο τόπο,που ξεκινούσε από τη θάλασσα, συνέχιζε πάνω σε ύψωμα,και έμοιαζε με αμφιθέατρο,υπερυψωμένο από τη θάλασσα,πάνω ακριβώς από το λιμάνι.Σταδιακά η οικονομική ανάπτυξη της Πόλης,που το όφειλε κυρίως στους Έλληνες,τη μετάτρεψε σε ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου. Και το λέμε αυτό,γιατί η δραστηριότητα,από μέρους των Ελλήνων προσφύγων ξεκίνησε από την αρχή της εγκατάστασής τους εκεί. Οί Τραπεζικές εργασίες,και το εμπόριο των σιτηρών,αποτελούσαν τις κυρίως ενασχολήσεις των πρώτων Ελλήνων οι οποίοι βέβαια,κινούνταν στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους,λόγω έλειψης χρημάτων,στην αρχή,πού είναι απαραίτητα για το εμπόριο. Ώστόσο,η τροπή της Οδησσού,στο εμπόριο κυρίως και την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων, κυρίως των σιτηρών,αποτέλεσε δέλεαρ,για μεταναστεύσεις Ελλήνων,από Πελοπόννησο, νησιά του Αιγαίου,Μακεδονία,Ήπειρο,Μικρά Ασία,οι οποίοι μεγαλούργησαν,ευνοημένοι, από την έλειψη δυτικών ανταγωνιστών,και από την αδιαφορία των Ρώσων στον τομέα του εμπορίου.
Στην περίοδο 1837-1860 οι Έλληνες έμποροι,πραγματοποίησαν το σαράντα τρία της εκατό, του συνόλου του εξωτερικού εμπορίου.Τήν εμπορική τους δράση,διευκόλυνε η ιδιοκτησία εμπορικών πλοίων.Οί σπουδαίοι αυτοί Έλληνες,αγόρασαν ιστιοφόρα,και έστελναν τα εμπορεύματά τους,προς τις αγορές κυρίως της Δύσης,ιδρύοντας συγχρόνως και ασφαλιστικές εταιρείες.
Το 1814 συνέστησαν,το <Σύστημα Γραικών Ασφαλιστών.>Ή περίοδος 1800-1870 χαρακτηρίζεται ως χρυσοφόρα,για τους Ελληνες Ομογενείς,έτσι που το Κεφάλαιό τους κυριάρχησε,και έκανε την Οδησσό,μιά Πόλη όπου ο Πλούτος έρρεε ασταμάτητα,ώς στα μέσα του 19ου αιώνα,και γίνηκε,μια απο της μεγαλύτερες Πόλεις,της Ρωσσικής Επικράτειας.και μεγιστη κοιτίδα του Ελληνισμού.
-Στό ωραιότερο σημείο της Πόλης,τη Λεωφόρο με τις αλέες που δεσπόζει πάνω από τη παραλιακή ζώνη,είχαν τις πολυτελείς επαύλεις τους επιφανείς Ελληνες Ομογενείς,που ανέπτυξαν Εθνική δράση,κυρίως,στη προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης. Μετά τη Παλιγγενεσία,αυτοί οι σπουδαίοι Έλληνες,πρόσφεραν το βιός τους,για να στηθεί στα πόδια του το νέο Ελληνικό Κράτος.,ιδρύοντας,σχολεία,νοσοκομεία, εκκλησίες,δημόσια κτήρια κ.λ.π.
- Ή Οδησσός,έγινε,το κέντρο της Φιλικής Εταιρείας .Το 1802,ο Αδαμάντιος Κοραής,εκφώνησε τα Χριστούγεννα σε μια μεγάλη συγκέντρωση Φιλελλήνων,Ελλήνων της διασποράς,Λογίων,Καλλιτεχνών,στό Παρίσι,΄που ήταν εγκατεστημένος, μια βαρυσήμαντη ομιλία,και ανέπτυξε τη θέση,για τη κατάσταση,του Πολιτισμού στην Ελλάδα. Ότι δηλαδή,οι Έλληνες χωρίς <εξωτερική βοήθεια>έχουν επιτύχει την εισαγωγή,<στη Ελλάδα των φώτων>διεργασία,χάρη στην οποία,θα προσεγγίσουν,με επιτυχία τη χειραφέτηση του Έθνους με επιδίωξη την ελευθερία του!Αξιοπρέπεια και περηφάνεια.διακρίνουν τον ωραίο λόγο του Σπουδαίου Ελληνα. Μια δεκαετία αργότερα,γύρω στο 1813-14 τρείς φίλοι,Ελληνες,οι Εμμανουήλ Ξάνθος,Αθ ανάσιοςΤσακάλωφ,και Νικόλαος Σκουφάς,ίδρυσαν στην Οδησσό,τη <Φιλική Εταιρεία>με το σκεπτικό,να είναι ο αγώνας για την απελευθέρωση,του Έθνους,ζήτημα Ελληνικό,και Ελληνικής ευθύνης,και όχι όπως συνέβαινε παλαιότερα,που θα γινόταν,στα πλαίσια της επεκτατικής απελευθερωτικής πολιτικής.,των Μεγάλων Δυνάμεων.{Ορλοφικά]
- Όταν οι Έλληνες Πρόσφυγες,έφθασαν στην Οδησσό,θαύμασαν τον όμορφο τόπο,που ξεκινούσε από τη θάλασσα, συνέχιζε πάνω σε ύψωμα,και έμοιαζε με αμφιθέατρο,υπερυψωμένο από τη θάλασσα,πάνω ακριβώς από το λιμάνι.Σταδιακά η οικονομική ανάπτυξη της Πόλης,που το όφειλε κυρίως στους Έλληνες,τη μετάτρεψε σε ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου. Και το λέμε αυτό,γιατί η δραστηριότητα,από μέρους των Ελλήνων προσφύγων ξεκίνησε από την αρχή της εγκατάστασής τους εκεί. Οί Τραπεζικές εργασίες,και το εμπόριο των σιτηρών,αποτελούσαν τις κυρίως ενασχολήσεις των πρώτων Ελλήνων οι οποίοι βέβαια,κινούνταν στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους,λόγω έλειψης χρημάτων,στην αρχή,πού είναι απαραίτητα για το εμπόριο. Ώστόσο,η τροπή της Οδησσού,στο εμπόριο κυρίως και την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων, κυρίως των σιτηρών,αποτέλεσε δέλεαρ,για μεταναστεύσεις Ελλήνων,από Πελοπόννησο, νησιά του Αιγαίου,Μακεδονία,Ήπειρο,Μικρά Ασία,οι οποίοι μεγαλούργησαν,ευνοημένοι, από την έλειψη δυτικών ανταγωνιστών,και από την αδιαφορία των Ρώσων στον τομέα του εμπορίου.
Στην περίοδο 1837-1860 οι Έλληνες έμποροι,πραγματοποίησαν το σαράντα τρία της εκατό, του συνόλου του εξωτερικού εμπορίου.Τήν εμπορική τους δράση,διευκόλυνε η ιδιοκτησία εμπορικών πλοίων.Οί σπουδαίοι αυτοί Έλληνες,αγόρασαν ιστιοφόρα,και έστελναν τα εμπορεύματά τους,προς τις αγορές κυρίως της Δύσης,ιδρύοντας συγχρόνως και ασφαλιστικές εταιρείες.
Το 1814 συνέστησαν,το <Σύστημα Γραικών Ασφαλιστών.>Ή περίοδος 1800-1870 χαρακτηρίζεται ως χρυσοφόρα,για τους Ελληνες Ομογενείς,έτσι που το Κεφάλαιό τους κυριάρχησε,και έκανε την Οδησσό,μιά Πόλη όπου ο Πλούτος έρρεε ασταμάτητα,ώς στα μέσα του 19ου αιώνα,και γίνηκε,μια απο της μεγαλύτερες Πόλεις,της Ρωσσικής Επικράτειας.και μεγιστη κοιτίδα του Ελληνισμού.
-Στό ωραιότερο σημείο της Πόλης,τη Λεωφόρο με τις αλέες που δεσπόζει πάνω από τη παραλιακή ζώνη,είχαν τις πολυτελείς επαύλεις τους επιφανείς Ελληνες Ομογενείς,που ανέπτυξαν Εθνική δράση,κυρίως,στη προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης. Μετά τη Παλιγγενεσία,αυτοί οι σπουδαίοι Έλληνες,πρόσφεραν το βιός τους,για να στηθεί στα πόδια του το νέο Ελληνικό Κράτος.,ιδρύοντας,σχολεία,νοσοκομεία, εκκλησίες,δημόσια κτήρια κ.λ.π.
- Ή Οδησσός,έγινε,το κέντρο της Φιλικής Εταιρείας .Το 1802,ο Αδαμάντιος Κοραής,εκφώνησε τα Χριστούγεννα σε μια μεγάλη συγκέντρωση Φιλελλήνων,Ελλήνων της διασποράς,Λογίων,Καλλιτεχνών,στό Παρίσι,΄που ήταν εγκατεστημένος, μια βαρυσήμαντη ομιλία,και ανέπτυξε τη θέση,για τη κατάσταση,του Πολιτισμού στην Ελλάδα. Ότι δηλαδή,οι Έλληνες χωρίς <εξωτερική βοήθεια>έχουν επιτύχει την εισαγωγή,<στη Ελλάδα των φώτων>διεργασία,χάρη στην οποία,θα προσεγγίσουν,με επιτυχία τη χειραφέτηση του Έθνους με επιδίωξη την ελευθερία του!Αξιοπρέπεια και περηφάνεια.διακρίνουν τον ωραίο λόγο του Σπουδαίου Ελληνα. Μια δεκαετία αργότερα,γύρω στο 1813-14 τρείς φίλοι,Ελληνες,οι Εμμανουήλ Ξάνθος,Αθ ανάσιοςΤσακάλωφ,και Νικόλαος Σκουφάς,ίδρυσαν στην Οδησσό,τη <Φιλική Εταιρεία>με το σκεπτικό,να είναι ο αγώνας για την απελευθέρωση,του Έθνους,ζήτημα Ελληνικό,και Ελληνικής ευθύνης,και όχι όπως συνέβαινε παλαιότερα,που θα γινόταν,στα πλαίσια της επεκτατικής απελευθερωτικής πολιτικής.,των Μεγάλων Δυνάμεων.{Ορλοφικά]
-Έτσι οι Φιλικοί,και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης,φρόντισαν έγκαιρα,να οριοθετήσουν,και να καθορίσουν,από την αρχή,τη σχέση του Έθνους με τους Ξένους,στη διάρκεια του Αγώνα,που αργότερα,στη πορεία,όπως γνωρίζουμε από τα διαβάσματά μας, δυστυχώς,διαψεύστηκαν,και μέχρι σήμερα,η εξάρτηση είναι εδώ....Προκειμένου λοιπόν,να πραγματοποιηθεί με επιτυχία ο στόχος,της απελευθέρωσης,της γενέθλιας γης,και μαζί η διαφύλαξη της Εθνικής αξιοπιστίας και περηφάνειας,εμπορικοί Οίκοι,που ήσαν στα χέρια Ελλήνων της διασποράς,με εκδόσεις της αρχαίας Ελληνικής, Γραμματίας,επαιδευτικά ιδρύματα,με εκδηλώσεις,θεατρικές παραστάσεις,προετοίμασαν με τον καλύτερο τρόπο την ιδέα της ανεξαρτησίας. Και την Οδησσό,οι εκεί επιφανείς Ομογενείς,τήν κατέστησαν όπως ήταν αναμενόμενο,ιδιαίτερα σημαντικό κέντρο,του Ελληνισμού όπου οργανώθηκε η Έπαναστατική Φιλική Εταιρεία !Σέ αυτό βοήθησε ο Πλούτος,των Ομογενών,αλλά και η γεωγραφική θέση,που έδινε στους ιδρυτές και τα μέλη της Εταιρείας,που πλήθυναν,αστραπιαία,τη δυνατότητα,άμεσης επικοινωνίας με τις άλλες Ελληνικές παροικίες, της Ρωσιας,Ουκρανίας,Αυστρίας,και της Δυτικής Εύρώπης,με τον κόσμο της Ελληνικής διασποράς.Έναν θαυμαστό κόσμο,που βρίσκεται σε εγρήγορση,οικονομική,πνευματική, και πολιτική.
-Βέβαια τα πρώτα χρόνια της <Φιλικής Εταιρείας> ήταν δύσκολα,αλλά δεν αποθαρρύνθηκαν οι ιδρυτές της και τα μέλη της,εντός και εκτός των τειχών.Έν τούτοις η αποτυχία του Αλέξανδρου Υψηλάντη στον Προύθο που ήταν και αρχηγός της το 1820,προς στιγμή ανέστηλε την ορμή της, αλλά ο αγώνας συνεχίστηκε,και τέλειωσε σε έδαφος Ελληνικό,με την απελευθέρωση της φίλτατης Πατρίδας.
-Στα χρόνια της πρώτης περιόδου της Σοβιετικής Ένωσης,οι Έλληνες συνέχισαν,την ενεργή παρουσία τους σε όλους τους τομείς της οικονομικής ,κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής.
{Ελληνική Παιδεία,θεατρικές ομάδες,εκδοτικοί Οίκοι,Ελληνική Γραμματία,και αυτόνομος Ελληνικός λόγος,είχε μιά ξεχωριστή παρουσία ο Ελληνισμός .Όμως με την επικράτηση των μπολσεβίκων,σε όλο τον χώρο της πρώην Τσαρικής Αυτοκρατορίας,ήταν καταστροφική από οικονομικής,και όχι μόνο πλευράς,για τα Ελληνικά συμφέροντα. Οί περιουσίες των Ελλήνων χάθηκαν,στη περιοχή της Οδησσού,και ουδέποτε διεκδικήθηκαν από τις Ελληνικές Κυβερνήσεις, σε αντίθεση,με τη πολιτική των άλλων Δυτικών,Κυβερνήσεων,που κατάφεραν τα μέγιστα.
Χιλιάδες Έλληνες εκτελέστηκαν,ή εξορίστηκαν σε στρατόπεδα της Σιβηρίας.Από τις φυλακές μόνο της Οδησσού,είχαν αποσταλεί 1500 Έλληνες. Όπως ήταν φυσικό,οί Έλληνες από τότε,δεν μπόρεσαν να ανακτήσουν ποτέ τη παλαιά δύναμή τους.
Πορεύτηκαν μόνοι ,και ανυπεράσπιστοι από τη μάνα Πατρίδα,όπως άλλωστε συνηθίζει,διαχρονικά και μέχρι σήμερα.Τις περισσότερες φορές είναι απλός θεατής,των δρώμενων,του εκτός των τειχών Ελληνισμού. Στίς μέρες μας,ο Ελληνισμός της Ουκρανίας όχι μόνο της Οδησσού δοκιμάζεται για άλλη μιά φορά,και απειλείται με εξαφάνιση.Ή Ελλάδα ,αυτή τη φορά ενεργεί κατά δύναμιν,σωστά κατ πως πρέπει΄,νοιάζεται κατά δύναμιν.Τελειώνοντας αυτό το ιστορικό οδοιπορικό στην Οδησσό των Ελλήνων, ας ευχηθούμε φίλε αναγνώστη,ο Θεός να βάλει το χέρι του ,και να ξημερώσει μια άλλη μέρα,δίχως την απειλή του φόβου!,που ταλανίζει τούτυ την ώρα την Ανθρωπότητα,και δεν έχει σταματημό.
* Η κα Παυλίνα Μπεχράκη, είναι εικαστικός από την Κόρινθο.
-Βέβαια τα πρώτα χρόνια της <Φιλικής Εταιρείας> ήταν δύσκολα,αλλά δεν αποθαρρύνθηκαν οι ιδρυτές της και τα μέλη της,εντός και εκτός των τειχών.Έν τούτοις η αποτυχία του Αλέξανδρου Υψηλάντη στον Προύθο που ήταν και αρχηγός της το 1820,προς στιγμή ανέστηλε την ορμή της, αλλά ο αγώνας συνεχίστηκε,και τέλειωσε σε έδαφος Ελληνικό,με την απελευθέρωση της φίλτατης Πατρίδας.
-Στα χρόνια της πρώτης περιόδου της Σοβιετικής Ένωσης,οι Έλληνες συνέχισαν,την ενεργή παρουσία τους σε όλους τους τομείς της οικονομικής ,κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής.
{Ελληνική Παιδεία,θεατρικές ομάδες,εκδοτικοί Οίκοι,Ελληνική Γραμματία,και αυτόνομος Ελληνικός λόγος,είχε μιά ξεχωριστή παρουσία ο Ελληνισμός .Όμως με την επικράτηση των μπολσεβίκων,σε όλο τον χώρο της πρώην Τσαρικής Αυτοκρατορίας,ήταν καταστροφική από οικονομικής,και όχι μόνο πλευράς,για τα Ελληνικά συμφέροντα. Οί περιουσίες των Ελλήνων χάθηκαν,στη περιοχή της Οδησσού,και ουδέποτε διεκδικήθηκαν από τις Ελληνικές Κυβερνήσεις, σε αντίθεση,με τη πολιτική των άλλων Δυτικών,Κυβερνήσεων,που κατάφεραν τα μέγιστα.
Χιλιάδες Έλληνες εκτελέστηκαν,ή εξορίστηκαν σε στρατόπεδα της Σιβηρίας.Από τις φυλακές μόνο της Οδησσού,είχαν αποσταλεί 1500 Έλληνες. Όπως ήταν φυσικό,οί Έλληνες από τότε,δεν μπόρεσαν να ανακτήσουν ποτέ τη παλαιά δύναμή τους.
Πορεύτηκαν μόνοι ,και ανυπεράσπιστοι από τη μάνα Πατρίδα,όπως άλλωστε συνηθίζει,διαχρονικά και μέχρι σήμερα.Τις περισσότερες φορές είναι απλός θεατής,των δρώμενων,του εκτός των τειχών Ελληνισμού. Στίς μέρες μας,ο Ελληνισμός της Ουκρανίας όχι μόνο της Οδησσού δοκιμάζεται για άλλη μιά φορά,και απειλείται με εξαφάνιση.Ή Ελλάδα ,αυτή τη φορά ενεργεί κατά δύναμιν,σωστά κατ πως πρέπει΄,νοιάζεται κατά δύναμιν.Τελειώνοντας αυτό το ιστορικό οδοιπορικό στην Οδησσό των Ελλήνων, ας ευχηθούμε φίλε αναγνώστη,ο Θεός να βάλει το χέρι του ,και να ξημερώσει μια άλλη μέρα,δίχως την απειλή του φόβου!,που ταλανίζει τούτυ την ώρα την Ανθρωπότητα,και δεν έχει σταματημό.
* Η κα Παυλίνα Μπεχράκη, είναι εικαστικός από την Κόρινθο.
Αφήστε ένα σχόλιο