Η Ειρήνη Παππά, η παγκόσμια Ελληνίδα της Τέχνης έφυγε για το ταξίδι στην αιωνιότητα! /Φ.1807
| ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ |
Γράφει - Επιμελείται
Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*
Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*
Ο Δήμος Κορινθίων πρόλαβε να την τιμήσει εν ζωή στις 19 Ιουλίου 2022
εγκαινιάζοντας το Ανοιχτό Θέατρο «Ειρήνη Παπά» στη γενέτειρά της, το Χιλιομόδι.
Στις 19 Ιουλίου 2022, στο πλαίσιο των εγκαινίων του Ανοιχτού Θεάτρου «Ειρήνη Παπά» στον λόφο Νικηταρά, στο Χιλιομόδι Κορινθίας, παρακολουθήσαμε την «Ιφιγένεια», το κινηματογραφικό έργο του μεγάλου Έλληνα Σκηνοθέτη, Μιχάλη Κακογιάννη (βασισμένο στο έργο του Ευριπίδη), με τη μουσική σφραγίδα του Μίκη Θεοδωράκη, διεύθυνση φωτογραφίας υπό του Γιώργου Αρβανίτη και σκηνικά-κουστούμια Διονύση Φωτόπουλου (Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, 3 Βραβεία Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης).
Ποιος θα μπορούσε τότε να φαντασθεί ότι μετά από δύο μήνες περίπου οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του έργου, Κώστας Καζάκος και Ειρήνη Παπά, θα άφηναν τα επίγεια για το μεγάλο ταξίδι στην αιωνιότητα με διαφορά μόλις μίας ημέρας (13 & 14 Σεπτεμβρίου 2022 αντίστοιχα), ενώ θα ακολουθούσε και ο καθηγητής και π.διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής.
Οι απώλειες στον χώρο της Τέχνης και των Γραμμάτων των τελευταίων ετών είναι μεγάλες! Γιατί να μιλάμε, όμως, για απώλειες… Αυτοί οι σπουδαίοι καλλιτέχνες και επιστήμονες δεν πεθαίνουν ποτέ! Αφήνουν διαχρονικά ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στο πέρασμά τους από τη Μητέρα Γη και παρακαταθήκη στις νεότερες γενιές το έργο τους, τους εμβληματικούς τους ρόλους, τις ανακαλύψεις τους, κυρίως δε το ήθος τους, τον τρόπο του Εὖ Ζῆν και του Εὖ αγωνίζεσθαι…
Για την Ειρήνη Παπά, Παπά και όχι Παππά, όπως ήθελε να γράφεται το όνομά της, τη δική μας Χιλιομοδιότισσα Ειρήνη, την Bella Greca των Ιταλών που την λάτρεψαν, τα λόγια είναι λίγα... Η εικόνα της μιλούσε από μόνη! Αγέρωχη κορμοστασιά, ένα πρόσωπο όμορφο, καθάριο, που διεθνώς ταυτίστηκε με το ελληνικό κάλλος και λόγος ευθύς, ντόμπρος, χαρακτηριστικά που συνδυάστηκαν με τη γνώση, το ταλέντο, την εργατικότητα, το θάρρος και την ανέδειξαν ως την πλέον αναγνωρισμένη στο εξωτερικό Ελληνίδα ηθοποιό.
Υπήρξε μεγάλη Ηθοποιός παγκοσμίως! Ηθοποιός -τόνιζε στις συνεντεύξεις ότι διεκδικούσε να γίνει…- και τόλμησε να κάνει το όνειρο πραγματικότητα, χωρίς να «πουλήσει» τις αρχές και αξίες της!
Η Ειρήνη Παπά γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1929 (και όχι το 1926), όπως η ίδια βεβαίωσε σε συνέντευξή της και δείχνει το δημοτολόγιο στη γενέτειρά της, στο Χιλιομόδι Κορινθίας.
Γεννήθηκε ως Ειρήνη Λελέκου, σε οικογένεια δασκάλων, όπως ο παππούς της, οι γονείς της και η θεία της που την επηρέασαν στη μόρφωσή της.
Η μητέρα της Ελένη Λελέκου, από το γένος Πρεβεζάνου, ήταν δασκάλα, από την οποία είχε ακούσει πολλά παραμύθια και ιστορίες. Ο πατέρας της Σταύρος Λελέκος ήταν καθηγητής κλασικού δράματος, υπήρξε διευθυντής στο σχολείο του Σοφικού Κορινθίας και την έμαθε να διαβάζει αρχαίους Έλληνες. Ο προπάππος της Σταύρος Λελέκος, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, έγραψε το πρώτο συντακτικό της ελληνικής γλώσσας (1881), όπως και άλλα βιβλία για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Είχε τέσσερις αδελφές, δύο εκ των οποίων η Ευαγγελία Λελέκου-Μανθοπούλου (1925-), ιατρός ακτινολόγος, π.διευθύντρια του νοσοκομείου Άγιος Σάββας και η λογοτέχνιδα και ποιήτρια Δέσποινα Λελέκου-Τατάκη (1926- 2009). Ανιψιοί της είναι ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Μανούσος Μανουσάκης, γιος της αδελφής της Δέσποινας, και ο ηθοποιός Αίαντας Μανθόπουλος, γιος της αδελφής της Ευαγγελίας. Η Ειρήνη Παππά δεν απέκτησε δικά της παιδιά.
Το 1947 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παππά (1922-2018), με τον οποίο χώρισαν το 1951, αλλά διατήρησε το επίθετό του.
Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά τον θάνατο του Μάρλον Μπράντο, ότι υπήρξε μεταξύ τους μια μακρά και «μυστική αγάπη». Η ίδια είχε πει ότι ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της» και συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα.
Οι γονείς της είχαν αντιρρήσεις όταν στην εφηβεία της τους είπε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός.
Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1948, στην επιθεώρηση των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου Άνθρωποι… Άνθρωποι, στη Λυρική Σκηνή, με τους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής.
Στην αυτοβιογραφία του ο Αλέκος Σακελλάριος, γράφει ότι την πρωτοείδε στο Σύνταγμα. Λόγω της εμφάνισής της, της ένδυσης και του περπατήματος της του έμοιαζε σαν «ζωντανή Καρυάτιδα».
Την παρουσίασε στον Φίνο και έπαιξε στην πρώτη της ταινία το 1948, που ήταν οι Χαμένοι άγγελοι του Νίκου Τσιφόρου.
Το 1951 έγινε γνωστή διεθνώς με την κοινωνική δραματική ταινία Νεκρή Πολιτεία της Φίνος Φιλμ, στον Μυστρά, που προβλήθηκε, αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα, στο Φεστιβάλ των Καννών, του σκηνοθέτη Φρίξου Ηλιάδη και συμπρωταγωνιστή τον Γιώργο Φούντα.
Τρεις ταινίες, στις οποίες η Ειρήνη Παπά πρωταγωνίστησε, προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, με την γαλλόφωνη Ζ του Κώστα Γαβρά να το κατακτά, ενώ υποψήφιες υπήρξαν η Ηλέκτρα και η Ιφιγένεια.
Συμμετείχε σε πολλές χολιγουντιανές παραγωγές, ενώ πρωταγωνίστησε και στο θέατρο Μπρόντγουεϊ το 1967.
Τιμήθηκε με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο το 1995. Το 2008, η Ιταλία την τίμησε με το «Βραβείο Ρώμη» στο αρχαίο θέατρο της «Όστια Αντίκα». Η Πορτογαλία έδειξε την εκτίμησή της με την υποστήριξη στο θέατρο που ίδρυσε εκεί για να παίζονται αρχαίες τραγωδίες.
Το 2000 τιμήθηκε με τον τίτλο «Γυναίκα της Ευρώπης» και το 2009 με τον Χρυσό Λέοντα Μπιενάλε του Θεάτρου της Βενετίας, από τα χέρια του σκηνοθέτη Μαουρίτσιο Σκαπάρο.
Τα τελευταία χρόνια είχε τιμηθεί και με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Τορ Βεργκάτα της Ρώμης στην Ιταλία.
Συνολικά έλαβε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία, ενώ μεγάλη τιμή αποτέλεσε και το ότι ήταν ανάμεσα στους 260 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο που προσκάλεσε ο Πάπας Βενέδικτος στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού για να τους ζητήσει «να μεταδώσουν με την τέχνη τους το μήνυμα του Θεού και να μη φοβούνται ότι η πίστη θα μπορούσε να μειώσει τον οίστρο και τη δημιουργικότητά τους».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έπασχε από Αλτσχάιμερ, διαμένοντας στο σπίτι της στην Πλάκα.
Την Ειρήνη Παπά, τη γεμάτη Ελλάδα σπουδαία ηθοποιό, που σφράγισε τις ταινίες του Κακογιάννη, έγινε ξακουστή στο Hollywood και έπαιξε στο Broadway, την γνωστή ηθοποιό από ταινίες, όπως «Τα κανόνια του Ναβαρόνε», Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Αλέξης Ζορμπάς, Οδύσσεια, Ζ, Τρωάδες, Ιφιγένεια -Κλυταιμνήστρα, Μπουμπουλίνα, Οδύσσεια, Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι, κ.α., θα αποχαιρετίσουμε το Σάββατο 17/9 και ώρα 12:00, στον Αγ. Γεώργιο, στο Χιλιομόδι Κορινθίας!
Ο Δήμαρχος Κορινθίων, Βασίλης Νανόπουλος, και όλοι οι Κορίνθιοι δικαίως θα αισθανόμαστε υπερήφανοι που τιμήσαμε εν ζωή την σπουδαία συμπατριώτισσά μας ηθοποιό με την ανέγερση και λειτουργία Ανοιχτού Θεάτρου στο Χιλιομόδι, που φέρει το όνομά της «Ειρήνη Παπά»!
Αιωνία η μνήμη!
Ποιος θα μπορούσε τότε να φαντασθεί ότι μετά από δύο μήνες περίπου οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του έργου, Κώστας Καζάκος και Ειρήνη Παπά, θα άφηναν τα επίγεια για το μεγάλο ταξίδι στην αιωνιότητα με διαφορά μόλις μίας ημέρας (13 & 14 Σεπτεμβρίου 2022 αντίστοιχα), ενώ θα ακολουθούσε και ο καθηγητής και π.διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής.
Οι απώλειες στον χώρο της Τέχνης και των Γραμμάτων των τελευταίων ετών είναι μεγάλες! Γιατί να μιλάμε, όμως, για απώλειες… Αυτοί οι σπουδαίοι καλλιτέχνες και επιστήμονες δεν πεθαίνουν ποτέ! Αφήνουν διαχρονικά ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στο πέρασμά τους από τη Μητέρα Γη και παρακαταθήκη στις νεότερες γενιές το έργο τους, τους εμβληματικούς τους ρόλους, τις ανακαλύψεις τους, κυρίως δε το ήθος τους, τον τρόπο του Εὖ Ζῆν και του Εὖ αγωνίζεσθαι…
Για την Ειρήνη Παπά, Παπά και όχι Παππά, όπως ήθελε να γράφεται το όνομά της, τη δική μας Χιλιομοδιότισσα Ειρήνη, την Bella Greca των Ιταλών που την λάτρεψαν, τα λόγια είναι λίγα... Η εικόνα της μιλούσε από μόνη! Αγέρωχη κορμοστασιά, ένα πρόσωπο όμορφο, καθάριο, που διεθνώς ταυτίστηκε με το ελληνικό κάλλος και λόγος ευθύς, ντόμπρος, χαρακτηριστικά που συνδυάστηκαν με τη γνώση, το ταλέντο, την εργατικότητα, το θάρρος και την ανέδειξαν ως την πλέον αναγνωρισμένη στο εξωτερικό Ελληνίδα ηθοποιό.
Υπήρξε μεγάλη Ηθοποιός παγκοσμίως! Ηθοποιός -τόνιζε στις συνεντεύξεις ότι διεκδικούσε να γίνει…- και τόλμησε να κάνει το όνειρο πραγματικότητα, χωρίς να «πουλήσει» τις αρχές και αξίες της!
Η Ειρήνη Παπά γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1929 (και όχι το 1926), όπως η ίδια βεβαίωσε σε συνέντευξή της και δείχνει το δημοτολόγιο στη γενέτειρά της, στο Χιλιομόδι Κορινθίας.
Γεννήθηκε ως Ειρήνη Λελέκου, σε οικογένεια δασκάλων, όπως ο παππούς της, οι γονείς της και η θεία της που την επηρέασαν στη μόρφωσή της.
Η μητέρα της Ελένη Λελέκου, από το γένος Πρεβεζάνου, ήταν δασκάλα, από την οποία είχε ακούσει πολλά παραμύθια και ιστορίες. Ο πατέρας της Σταύρος Λελέκος ήταν καθηγητής κλασικού δράματος, υπήρξε διευθυντής στο σχολείο του Σοφικού Κορινθίας και την έμαθε να διαβάζει αρχαίους Έλληνες. Ο προπάππος της Σταύρος Λελέκος, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, έγραψε το πρώτο συντακτικό της ελληνικής γλώσσας (1881), όπως και άλλα βιβλία για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Είχε τέσσερις αδελφές, δύο εκ των οποίων η Ευαγγελία Λελέκου-Μανθοπούλου (1925-), ιατρός ακτινολόγος, π.διευθύντρια του νοσοκομείου Άγιος Σάββας και η λογοτέχνιδα και ποιήτρια Δέσποινα Λελέκου-Τατάκη (1926- 2009). Ανιψιοί της είναι ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Μανούσος Μανουσάκης, γιος της αδελφής της Δέσποινας, και ο ηθοποιός Αίαντας Μανθόπουλος, γιος της αδελφής της Ευαγγελίας. Η Ειρήνη Παππά δεν απέκτησε δικά της παιδιά.
Το 1947 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παππά (1922-2018), με τον οποίο χώρισαν το 1951, αλλά διατήρησε το επίθετό του.
Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά τον θάνατο του Μάρλον Μπράντο, ότι υπήρξε μεταξύ τους μια μακρά και «μυστική αγάπη». Η ίδια είχε πει ότι ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της» και συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα.
Οι γονείς της είχαν αντιρρήσεις όταν στην εφηβεία της τους είπε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός.
Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1948, στην επιθεώρηση των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου Άνθρωποι… Άνθρωποι, στη Λυρική Σκηνή, με τους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής.
Στην αυτοβιογραφία του ο Αλέκος Σακελλάριος, γράφει ότι την πρωτοείδε στο Σύνταγμα. Λόγω της εμφάνισής της, της ένδυσης και του περπατήματος της του έμοιαζε σαν «ζωντανή Καρυάτιδα».
Την παρουσίασε στον Φίνο και έπαιξε στην πρώτη της ταινία το 1948, που ήταν οι Χαμένοι άγγελοι του Νίκου Τσιφόρου.
Το 1951 έγινε γνωστή διεθνώς με την κοινωνική δραματική ταινία Νεκρή Πολιτεία της Φίνος Φιλμ, στον Μυστρά, που προβλήθηκε, αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα, στο Φεστιβάλ των Καννών, του σκηνοθέτη Φρίξου Ηλιάδη και συμπρωταγωνιστή τον Γιώργο Φούντα.
Τρεις ταινίες, στις οποίες η Ειρήνη Παπά πρωταγωνίστησε, προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, με την γαλλόφωνη Ζ του Κώστα Γαβρά να το κατακτά, ενώ υποψήφιες υπήρξαν η Ηλέκτρα και η Ιφιγένεια.
Συμμετείχε σε πολλές χολιγουντιανές παραγωγές, ενώ πρωταγωνίστησε και στο θέατρο Μπρόντγουεϊ το 1967.
Τιμήθηκε με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο το 1995. Το 2008, η Ιταλία την τίμησε με το «Βραβείο Ρώμη» στο αρχαίο θέατρο της «Όστια Αντίκα». Η Πορτογαλία έδειξε την εκτίμησή της με την υποστήριξη στο θέατρο που ίδρυσε εκεί για να παίζονται αρχαίες τραγωδίες.
Το 2000 τιμήθηκε με τον τίτλο «Γυναίκα της Ευρώπης» και το 2009 με τον Χρυσό Λέοντα Μπιενάλε του Θεάτρου της Βενετίας, από τα χέρια του σκηνοθέτη Μαουρίτσιο Σκαπάρο.
Τα τελευταία χρόνια είχε τιμηθεί και με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Τορ Βεργκάτα της Ρώμης στην Ιταλία.
Συνολικά έλαβε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία, ενώ μεγάλη τιμή αποτέλεσε και το ότι ήταν ανάμεσα στους 260 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο που προσκάλεσε ο Πάπας Βενέδικτος στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού για να τους ζητήσει «να μεταδώσουν με την τέχνη τους το μήνυμα του Θεού και να μη φοβούνται ότι η πίστη θα μπορούσε να μειώσει τον οίστρο και τη δημιουργικότητά τους».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έπασχε από Αλτσχάιμερ, διαμένοντας στο σπίτι της στην Πλάκα.
Την Ειρήνη Παπά, τη γεμάτη Ελλάδα σπουδαία ηθοποιό, που σφράγισε τις ταινίες του Κακογιάννη, έγινε ξακουστή στο Hollywood και έπαιξε στο Broadway, την γνωστή ηθοποιό από ταινίες, όπως «Τα κανόνια του Ναβαρόνε», Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Αλέξης Ζορμπάς, Οδύσσεια, Ζ, Τρωάδες, Ιφιγένεια -Κλυταιμνήστρα, Μπουμπουλίνα, Οδύσσεια, Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι, κ.α., θα αποχαιρετίσουμε το Σάββατο 17/9 και ώρα 12:00, στον Αγ. Γεώργιο, στο Χιλιομόδι Κορινθίας!
Ο Δήμαρχος Κορινθίων, Βασίλης Νανόπουλος, και όλοι οι Κορίνθιοι δικαίως θα αισθανόμαστε υπερήφανοι που τιμήσαμε εν ζωή την σπουδαία συμπατριώτισσά μας ηθοποιό με την ανέγερση και λειτουργία Ανοιχτού Θεάτρου στο Χιλιομόδι, που φέρει το όνομά της «Ειρήνη Παπά»!
Αιωνία η μνήμη!
* Η Εύη Κοκκίνου
είναι Δικηγόρος
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Msc Διοίκηση Τουρ/κών Επιχειρήσεων
Δ/νση: Απ. Παύλου 40-Κόρινθος 20131
Τηλ.: 2741084568 & 6944964225
email: ekokklaw@otenet.gr
Αφήστε ένα σχόλιο