Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ /Φ.1813
Γράφει η Παυλίνα Μπεχράκη*
<Φαίνεται, πως η υπερβολική ελευθερία, μετατρέπεται, σε υπερβολική υποδούλωση> ΠΛΑΤΩΝ.
<Θα πρέπει να ελευθερωθούμε, από τις ασχολίες που μας υποδουλώνουν..
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
<Θα πρέπει να ελευθερωθούμε, από τις ασχολίες που μας υποδουλώνουν..
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
<Ό μόνος ελεύθερος άνθρωπός, είναι αυτός που ούτε ελπίζει ούτε φοβάται.> ΔΗΜΩΝΑΞ { 2ος π.Χ αιώνας Αρχαίος Κινικός Φιλόσοφος
<Δέν ελπίζω, δεν φοβάμαι τίποτα Είμαι ελεύθερος.> ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
<Το μυστικό της ελευθερίας της ύπαρξης είναι να μη φοβάσαι , να μη φοβάσαι τίποτα, ούτε τον θάνατο ..> ΒΟΥΔΑΣ
Τι θα πει λεύτερος.?Αυτός που δεν φοβάται τον θάνατο.> ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
<Η Ελευθερία δεν αξίζει τίποτα, αν δεν περιλαμβάνει, την ελευθερία να κάνεις λάθη.> ΓΚΑΝΤΙ
ΟΙ Υπέρτατες, Παγκόσμιες Αξίες, φίλε αναγνώστη, όπως αυτή της Ελευθερίας, που είναι το θέμα και το περιεχόμενο, της σημερινής μας γραφής, είναι γραμμένες στις σελίδες της Ανθρώπινης Ιστορίας, από τα αρχαία, χρόνια, με αποφθέγματα και ρήσεις, όχι μόνων Αρχαίων, Ελλήνων Σοφών, όπως ξέρουμε από τα διαβάσματά μας, αλλά και Νεόσοφων, όπως ενδεικτικά, τα προοιμιακά, του κειμένου, μας πληροφορούν. Όπως θα διαπιστώσατε, όλοι αυτοί οι Σοφοί θνητοί, ορίζοντας την έννοια της Ελευθερίας , μας λένε πάνω κάτω τα ίδια, έτσι που ταξιδεύοντας πάνω στη γή του χρόνου, και του χώρου της Γνώσης, διαποτίζονται, τόσο, και συγκλίνουν τόσο ,οι λογισμοί τους, που τελικά πιστεύουν ότι είναι δικοί τους, κατά δικοί τους, αυτοί οι σοφοί λογισμοί που τους συναντούμε συχνά πυκνά σε αρχαία κείμενα, και νέα. Εμείς με τη σειρά μας παίρνουμε αυτόν τον πλούτο, με τη μορφή επιγραμμάτων με σεβασμό, και πλουταίνουμε τη γραφή και τον λόγο μας.
.!Διαβάζοντας, τον περί Ελευθερίας λόγο μας, ,με το δίκιο σου θα πείς. <Μά αυτά όλα είναι γνωστά. >Και βέβαια έτσι είναι.
Τίποτα δεν υπάρχει, που να μη το ξέρει ο άνθρωπος. Αφού ζεί κάτω από τον ήλιο.
Όμως ό ρόλος του Λογοτέχνη είναι να θυμίζει, να, θαυμάζει, να διαδίδει, αυτές τις υπέρτατες Αξίες, και Ιδέες, προκειμένου να ζούμε με αυτές, κατά δύναμιν, για να δικαιούμαστε να είμαστε Άνθρωποι!
ΠΟΙΟΣ λοιπόν είναι ο ελεύθερος άνθρωπος? Ποιός αξίζει να λέγεται ελεύθερος.? Ή απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη.
Άς προσπαθήσουμε φίλε αναγνώστη, να πλησιάσουμε, αυτό το σπουδαίο θέμα, ξεκινώντας από τον κλασικό ορισμό. <Ελεύθερος άνθρωπος είναι αυτός, που έχει δική του θέληση. Ό άνθρωπος, που διαθέτει τον εαυτό του, ρυθμίζει τη ζωή του, παίρνει τις αποφάσεις του, σύμφωνα με τη δική του σκέψη, και επιθυμία, τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα του. Το ερώτημα που γεννάται είναι. <Πόσοι όμως, και ποιοί είναι με το νόημα αυτό πραγματικά ελεύθεροι?> Δέν εξαρτώνται δηλαδή από άλλους παράγοντες, της υπαρκτής ζωής τους? ΌΤΑΝ ο άνθρωπος,είναι ενταγμένος σε ομάδα, από τότε που βλέπει το φως, σιγά σιγά, μεγαλώνει, υψώνεται, και από νήπιο, γίνεται παιδάκι, έφηβος, ενήλικας, σύζυγος, επαγγελματίας, Πολίτης, με μιά λέξη, ζεί με κανόνες και θεσμούς, που περιορίζουν τη προσωπική του ελευθερία, μέσα σε ένα Δημοκρατικό καθεστώς μιλάμε, μπορεί να κάνει του κεφαλιού του? Το παιδί στο σχολείο, ο έφηβος στο Πανεπιστήμιο, ο επαγγελματίας στη δουλειά του, ό ή σύζυγος στο σπίτι και, ο Πολίτης στο κοινωνικό γίγνεσθαί? Καί αν αποτινάξει, αυτούς τους κανόνες, τι θα γίνει? Πως θα ζήσει? Θα είναι ελεύθερος ΄? Όπως βλέπουμε, από τις πρώτες ακόμα σκέψεις, το πρόβλημα περιπλέκεται, και οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται, για τη λύση του. Μια απόπειρα, να μπούνε τα πράγματα, στον δρόμο, της λογικής σκέψης, είναι να δεχτούμε χωρίς συζήτηση, ότι απόλυτη ελευθερία, δεν υπάρχει, ούτε και νοείται.Καί υπάρχουν και χειρότερα...Αυτή ακριβώς τη στιγμή, μου έρχεται στον νού, ο λόγος του Στρατηγού Γιάννη Μακρυγιάννη, του Αγωνιστή του 21, στα απομνημονεύματα του <Καί ελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους, και σκλαβωθήκαμε, εις ανθρώπους κακορίζικους ,όπου ήτανε, η ακαθαρσία της Ευρώπης.....
ΑΝΕΞΕΡΑΙΤΩΣ, όλοι οι άνθρωποι, είμαστε, ελεύθεροι μέσα στην ανελευθερία μας, και ανελεύθεροι, μέσα στην ελευθερία μας. Δυό μικρές λεξεις, το <δικαιούμαι> και το ,μπορώ> ίσως μας βοηθήσουν, να υποστηρίξουμε, αυτή την άποψη. Εδώ συγκρούονται, ή είναι σε διάσταση, το ίδιο κάνει, η Νομική, και η Κοινωνική Ελευθερία, όπου ενυπάρχει, και η προσωπική, και η ηθική.
Είμαστε Πολίτες, ενός Δημοκρατικού Τόπου όπως προείπαμε. Νομικά, είμαστε όμως, κοινωνικά ελεύθεροι, στις αποφάσεις, και τις πράξεις, έστω στο ελάχιστο, όπως θα θέλαμε? Ένας φτωχός ,μεροκαματιάρης Πολίτης, ή γενικά αυτός που λέμε απλός, είναι το ίδιο ελεύθερος, με τον δημόσιο άνδρα, ή τον πλούσιο? Ό,τι μπορεί και με τον νόμο, δεύτερος, το μπορεί ο πρώτος? Από την άλλη είναι ελεύθερος, και ως ποιό βαθμό ελεύθερος ο πλούσιος, που ζεί με τον φόβο, μη χάσει τα πάντα, και βρεθεί απ’τα ψηλά στα χαμηλά, που λέει η λαϊκή σοφία, η οποία μας λέει ακόμα, πως ο φτωχός μπορεί να είναι κανείς όντας πνιγμένος στα εκατομμύρια, εάν είναι αναγκασμένος να ξοδεύει, έστω και ένα ευρώ περισσότερο, άσε που κάποια κακή στιγμή, μείνε δυνατόν χωρίς να το καταλάβει, να βουτηχτεί στα χρέη, και να δυστυχήσει.....
Δεν τα γράφουμε αυτά φίλε αναγνώστη, για να σε παρηγορήσουμε ή να παρηγορούμε. Απλά θυμηθήκαμε τον Επίκουρο, τον Στωικό Φιλόσοφο, που μας λέει, ότι <όχι αυτός ,αλλά ο Κύριος του, είναι δούλος, γιατί έχει τόσες ανάγκες, για να τις ικανοποιήσει, ενώ αυτός, έχει απαλλαγεί άπ αυτές,και δεν χρειάζεται περισσότερα, απ’όσα του αρκούν, για να ζήσει ελεύθερος και ευτυχισμένος.> ΜΗΠΩΣ λοιπόν, πάνω από τη Πολιτική, και τη Νομική, ελευθερία, είναι η ελευθερία της ψυχής? Οι αρχαίοι Σοφοί, και όλοι οι Έλληνες, πραγματικά ελεύθερο, θεωρούσαν τον αυτάρκη, άνθρωπο, και συμβούλευαν, τον απλό, και λιτό βίο, που δεν μας επιβάλλει πιεστικές απαιτήσεις, και εξαρτήσεις.
Σέ αυτό ακριβώς το σημείο, πρέπει να αναζητήσουμε, την ηθική ελευθερία, που είναι η υψηλότερη, μορφή της Αρετής, ευγενίζει, τον άνθρωπο, και τον κάνει ικανό, και άξιο, για τους άλλους τύπους ελευθερίας. Καί μιλάμε, για τη γνώση,την ευθύνη, και την ανδρεία,που είναι οι αρετές, του Ελεύθερου ανθρώπου. Αντίθετα, η αμάθεια, η ανευθυνότητα, και η αναδρεία, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του δούλου.
-ΕΙΝΑΙ αυτονόητο,σχεδόν ,ότι ο αμαθής,είναι δέκτης εύκολων,και κακών συνηθειών, και δύσκολα μπορεί να απαλλαγεί από αυτές,γιατί η κρίση του δεν τον βοηθάει,γίνεται εύκολο θύμα της άγνοιάς του, και κρέμεται από τους άλλους. Γ΄αυτό οί Αρχαίοι Σοφοί,είχαν την ΕπιστήμηΓνώση,κατ’εμάς,σαν το ύψιστο αγαθό, και πίστευαν,ότι τον <Γνωστικό> άνθρωπο, δεν μπορεί να τον παραπλανήσει κανείς. Επίσης Ελευθερία και Ευθύνη, είναι έννοιες αδελφές,δεμένες γερά.
Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι και υπεύθυνος. Όπως επίσης, ελεύθερος, είναι και ο ανδρείος.
Χωρίς ανδρεία, με το νόημα που δίνει ο Σωκράτης, των Πλατωνικών διαλόγων,είναι όχι εκείνος που δεν λογαριάζει τον κίνδυνο, επειδή τον αγνοεί,αλλ΄αυτός που τον ξέρει,και ρίχνεται στον κίνδυνο, όταν έχει να υπερασπιστεί, τα ιδανικά, που είναι ανώτερα από την ίδια την ζωή ! Πατρίδα Οικογένεια,κ,λ.π Και τελειώνοντας πρέπει να πούμε, πως είναι έμφυτος σε κάθε άνθρωπο, ο Πόθος της ελευθερίας!
*Η Παυλίνα Μπεχράκη είναι Εικαστικός, Συγγραφέας Ποιήτρια από τη Κόρινθο.
.!Διαβάζοντας, τον περί Ελευθερίας λόγο μας, ,με το δίκιο σου θα πείς. <Μά αυτά όλα είναι γνωστά. >Και βέβαια έτσι είναι.
Τίποτα δεν υπάρχει, που να μη το ξέρει ο άνθρωπος. Αφού ζεί κάτω από τον ήλιο.
Όμως ό ρόλος του Λογοτέχνη είναι να θυμίζει, να, θαυμάζει, να διαδίδει, αυτές τις υπέρτατες Αξίες, και Ιδέες, προκειμένου να ζούμε με αυτές, κατά δύναμιν, για να δικαιούμαστε να είμαστε Άνθρωποι!
ΠΟΙΟΣ λοιπόν είναι ο ελεύθερος άνθρωπος? Ποιός αξίζει να λέγεται ελεύθερος.? Ή απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη.
Άς προσπαθήσουμε φίλε αναγνώστη, να πλησιάσουμε, αυτό το σπουδαίο θέμα, ξεκινώντας από τον κλασικό ορισμό. <Ελεύθερος άνθρωπος είναι αυτός, που έχει δική του θέληση. Ό άνθρωπος, που διαθέτει τον εαυτό του, ρυθμίζει τη ζωή του, παίρνει τις αποφάσεις του, σύμφωνα με τη δική του σκέψη, και επιθυμία, τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα του. Το ερώτημα που γεννάται είναι. <Πόσοι όμως, και ποιοί είναι με το νόημα αυτό πραγματικά ελεύθεροι?> Δέν εξαρτώνται δηλαδή από άλλους παράγοντες, της υπαρκτής ζωής τους? ΌΤΑΝ ο άνθρωπος,είναι ενταγμένος σε ομάδα, από τότε που βλέπει το φως, σιγά σιγά, μεγαλώνει, υψώνεται, και από νήπιο, γίνεται παιδάκι, έφηβος, ενήλικας, σύζυγος, επαγγελματίας, Πολίτης, με μιά λέξη, ζεί με κανόνες και θεσμούς, που περιορίζουν τη προσωπική του ελευθερία, μέσα σε ένα Δημοκρατικό καθεστώς μιλάμε, μπορεί να κάνει του κεφαλιού του? Το παιδί στο σχολείο, ο έφηβος στο Πανεπιστήμιο, ο επαγγελματίας στη δουλειά του, ό ή σύζυγος στο σπίτι και, ο Πολίτης στο κοινωνικό γίγνεσθαί? Καί αν αποτινάξει, αυτούς τους κανόνες, τι θα γίνει? Πως θα ζήσει? Θα είναι ελεύθερος ΄? Όπως βλέπουμε, από τις πρώτες ακόμα σκέψεις, το πρόβλημα περιπλέκεται, και οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται, για τη λύση του. Μια απόπειρα, να μπούνε τα πράγματα, στον δρόμο, της λογικής σκέψης, είναι να δεχτούμε χωρίς συζήτηση, ότι απόλυτη ελευθερία, δεν υπάρχει, ούτε και νοείται.Καί υπάρχουν και χειρότερα...Αυτή ακριβώς τη στιγμή, μου έρχεται στον νού, ο λόγος του Στρατηγού Γιάννη Μακρυγιάννη, του Αγωνιστή του 21, στα απομνημονεύματα του <Καί ελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους, και σκλαβωθήκαμε, εις ανθρώπους κακορίζικους ,όπου ήτανε, η ακαθαρσία της Ευρώπης.....
ΑΝΕΞΕΡΑΙΤΩΣ, όλοι οι άνθρωποι, είμαστε, ελεύθεροι μέσα στην ανελευθερία μας, και ανελεύθεροι, μέσα στην ελευθερία μας. Δυό μικρές λεξεις, το <δικαιούμαι> και το ,μπορώ> ίσως μας βοηθήσουν, να υποστηρίξουμε, αυτή την άποψη. Εδώ συγκρούονται, ή είναι σε διάσταση, το ίδιο κάνει, η Νομική, και η Κοινωνική Ελευθερία, όπου ενυπάρχει, και η προσωπική, και η ηθική.
Είμαστε Πολίτες, ενός Δημοκρατικού Τόπου όπως προείπαμε. Νομικά, είμαστε όμως, κοινωνικά ελεύθεροι, στις αποφάσεις, και τις πράξεις, έστω στο ελάχιστο, όπως θα θέλαμε? Ένας φτωχός ,μεροκαματιάρης Πολίτης, ή γενικά αυτός που λέμε απλός, είναι το ίδιο ελεύθερος, με τον δημόσιο άνδρα, ή τον πλούσιο? Ό,τι μπορεί και με τον νόμο, δεύτερος, το μπορεί ο πρώτος? Από την άλλη είναι ελεύθερος, και ως ποιό βαθμό ελεύθερος ο πλούσιος, που ζεί με τον φόβο, μη χάσει τα πάντα, και βρεθεί απ’τα ψηλά στα χαμηλά, που λέει η λαϊκή σοφία, η οποία μας λέει ακόμα, πως ο φτωχός μπορεί να είναι κανείς όντας πνιγμένος στα εκατομμύρια, εάν είναι αναγκασμένος να ξοδεύει, έστω και ένα ευρώ περισσότερο, άσε που κάποια κακή στιγμή, μείνε δυνατόν χωρίς να το καταλάβει, να βουτηχτεί στα χρέη, και να δυστυχήσει.....
Δεν τα γράφουμε αυτά φίλε αναγνώστη, για να σε παρηγορήσουμε ή να παρηγορούμε. Απλά θυμηθήκαμε τον Επίκουρο, τον Στωικό Φιλόσοφο, που μας λέει, ότι <όχι αυτός ,αλλά ο Κύριος του, είναι δούλος, γιατί έχει τόσες ανάγκες, για να τις ικανοποιήσει, ενώ αυτός, έχει απαλλαγεί άπ αυτές,και δεν χρειάζεται περισσότερα, απ’όσα του αρκούν, για να ζήσει ελεύθερος και ευτυχισμένος.> ΜΗΠΩΣ λοιπόν, πάνω από τη Πολιτική, και τη Νομική, ελευθερία, είναι η ελευθερία της ψυχής? Οι αρχαίοι Σοφοί, και όλοι οι Έλληνες, πραγματικά ελεύθερο, θεωρούσαν τον αυτάρκη, άνθρωπο, και συμβούλευαν, τον απλό, και λιτό βίο, που δεν μας επιβάλλει πιεστικές απαιτήσεις, και εξαρτήσεις.
Σέ αυτό ακριβώς το σημείο, πρέπει να αναζητήσουμε, την ηθική ελευθερία, που είναι η υψηλότερη, μορφή της Αρετής, ευγενίζει, τον άνθρωπο, και τον κάνει ικανό, και άξιο, για τους άλλους τύπους ελευθερίας. Καί μιλάμε, για τη γνώση,την ευθύνη, και την ανδρεία,που είναι οι αρετές, του Ελεύθερου ανθρώπου. Αντίθετα, η αμάθεια, η ανευθυνότητα, και η αναδρεία, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του δούλου.
-ΕΙΝΑΙ αυτονόητο,σχεδόν ,ότι ο αμαθής,είναι δέκτης εύκολων,και κακών συνηθειών, και δύσκολα μπορεί να απαλλαγεί από αυτές,γιατί η κρίση του δεν τον βοηθάει,γίνεται εύκολο θύμα της άγνοιάς του, και κρέμεται από τους άλλους. Γ΄αυτό οί Αρχαίοι Σοφοί,είχαν την ΕπιστήμηΓνώση,κατ’εμάς,σαν το ύψιστο αγαθό, και πίστευαν,ότι τον <Γνωστικό> άνθρωπο, δεν μπορεί να τον παραπλανήσει κανείς. Επίσης Ελευθερία και Ευθύνη, είναι έννοιες αδελφές,δεμένες γερά.
Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι και υπεύθυνος. Όπως επίσης, ελεύθερος, είναι και ο ανδρείος.
Χωρίς ανδρεία, με το νόημα που δίνει ο Σωκράτης, των Πλατωνικών διαλόγων,είναι όχι εκείνος που δεν λογαριάζει τον κίνδυνο, επειδή τον αγνοεί,αλλ΄αυτός που τον ξέρει,και ρίχνεται στον κίνδυνο, όταν έχει να υπερασπιστεί, τα ιδανικά, που είναι ανώτερα από την ίδια την ζωή ! Πατρίδα Οικογένεια,κ,λ.π Και τελειώνοντας πρέπει να πούμε, πως είναι έμφυτος σε κάθε άνθρωπο, ο Πόθος της ελευθερίας!
*Η Παυλίνα Μπεχράκη είναι Εικαστικός, Συγγραφέας Ποιήτρια από τη Κόρινθο.
Αφήστε ένα σχόλιο