Διασπορά του καρκινογόνου κρεόζωτου στην ατμόσφαιρα (Φ.1822)
ΙΑΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Γράφει ο Ιατρός Γκέλης Δημήτριος *
Η ατμόσφαιρα στην περιοχή της ανατολικής Κορίνθου πολλές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας μυρίζει κρεόζωτο. Μια μυρωδιά όμοια με αυτή της ναφθαλίνης. Κανείς δεν διαμαρτύρεται και δεν καταλαβαίνουν ότι εισπνέουν το τοξικό και καρκινογόνο κρεόζωτο, που χρησιμοποιείται ως προστατευτικό από το σάπισμα των στύλων ηλεκτροφωτισμού και των τηλεπικοινωνιών ή των ξύλινων στρωτήρων των σιδηροτροχιών των τραίνων.
Το κρεόζωτο είναι ένα απόσταγμα λιθανθρακόπισσας. Τα οργανικά συστατικά του κρεοζώτου περιλαμβάνουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs, 85%), φαινολικές ενώσεις (10%) και Ν-, S- και Οετεροκυκλικές αρωματικές ενώσεις (5%)[1]. Το κρεόζωτο ανήκει στα γνωστά καρκινογόνα και αιτία μυριάδων άλλων ασθενειών[1, 2].
Οι πολυπυρηνικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και το κρεόζωτο που κυριαρχούν στις «θέσεις κρεοζώτου», αποικοδομούνται εύκολα στο περιβάλλον και μεταβολίζονται στον οργανισμό. Μεταφέρονται στην ατμόσφαιρα, τόσο ως ατμοί για τις ενώσεις χαμηλότερου μοριακού βάρους, όσο και σε σωματίδια σκόνης για τις ενώσεις υψηλότερου μοριακού βάρους. Αν και αποικοδομούνται εύκολα, μπορούν ακόμα να ανιχνευθούν στο έδαφος και τη σκόνη του σπιτιού. Στους ανθρώπους, μπορούν να παρακολουθούνται με μέτρηση υδροξυλιωμένων μεταβολιτών στα ούρα[1, 2].
Σχετικά με τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου για τους καταναλωτές από το κρεόζωτο, τα επίπεδα του κρεόζωτου πρέπει να είναι λιγότερα από 50ppm benzo-[a]pyrene(βενζο-[a]πυρενίου και /ή από το ξύλο που έχει υποστεί επεξεργασία με κρεόζωτο[3].
Aπό τις 26 Ιουλίου του 2011 η CSTEE[3] στις Βρυξέλλες επέβαλε αυστηρότερους περιορισμούς στις βιοµηχανικές χρήσεις του κρεοζώτου, οι οποίοι άρχισαν να ισχύουν την 1η Μαΐου 2013, ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο οι βιοµηχανικές χρήσεις του κρεοζώτου. Το κρεόζωτο, που είναι καρκινογόνο, δεν θα µπορεί πλέον να διατεθεί στην αγορά της ΕΕ παρά µόνο εάν η εταιρεία που το διαθέτει λάβει σχετική άδεια. Η χρήση του κρεοζώτου από τους καταναλωτές έχει απαγορευτεί ήδη από το 2003. Η νέα απόφαση της Επιτροπής τροποποιεί την οδηγία περί βιοκτόνων και προκύπτει από εκτίµηση του κινδύνου που παρουσιάζει το κρεόζωτο για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Το κρεόζωτο είναι καρκινογόνο σε όλα τα επίπεδα συγκέντρωσης και το περιβάλλον απειλείται ιδιαίτερα όταν τα ξύλα που έχουν υποστεί κατεργασία µε κρεόζωτο έλθουν σε άµεση επαφή µε το έδαφος ή µε τα ύδατα [3].
Η βιοµηχανία πρέπει τώρα να εντείνει τις προσπάθειές της για να βρει βιώσιµες εναλλακτικές λύσεις που να επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον, διότι η τοξικότητα του κρεοζώτου συνιστούν µη αποδεκτό κίνδυνο για τις µελλοντικές γενιές [3].
Πώς μπορεί το κρεόζωτο να εισέλθει και να βγει από το aνθρώπινο σώμα;
Το κρεόζωτο και τα προϊόντα λιθανθρακόπισσας μπορούν να εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα μέσω των πνευμόνων, του στομάχου, των εντέρων και του δέρματος. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες που να περιγράφουν πόσο γρήγορα ή πόσο κρεόζωτο ή τα συστατικά του μπορεί να εισέλθουν στο σώμα μετά από μία ή πολλές εκθέσεις. Η ποσότητα που εισέρχεται στο σώμα εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο έρχεται σε επαφή το ανθρώπινο σώμα (μέσω αέρα, τροφής, νερού, δέρματος), πόση ποσότητα του μείγματος υπάρχει και πόσο καιρό εκτίθεται κανείς. Πολλά από τα μέρη του μείγματος κρεοζώτου λιθανθρακόπισσας (για παράδειγμα, PAH) απορροφώνται γρήγορα μέσω των πνευμόνων, του στομάχου και των εντέρων. Παρατεταμένη έκθεση μέσω του δέρματος, χωρίς πλύσιμο, μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του κρεοζώτου ή των προϊόντων λιθανθρακόπισσας που περνούν στην κυκλοφορία του αίματος. Μεμονωμένα συστατικά κρεοζώτου λιθανθρακόπισσας, λιθανθρακόπισσας, πίσσας λιθανθρακόπισσας και πτητικών ουσιών πίσσας λιθανθρακόπισσας μπορούν να αποθηκευτούν στο σωματικό λίπος. Στο σώμα, ορισμένα συστατικά λιθανθρακόπισσας μπορεί να μεταβολίζονται. Για παράδειγμα, το πυρένιο μπορεί να μεταβολιστεί σε 1-υδροξυπυρένιο. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το κρεόζωτο μπορεί να διασχίσει τον πλακούντα στον ιστό του αναπτυσσόμενου εμβρύου. Επειδή τα προϊόντα λιθανθρακόπισσας μπορεί να αποθηκεύονται στο σωματικό λίπος, μπορεί να βρεθούν στο μητρικό γάλα. Το κρεόζωτο αποβάλλεται κυρίως στα κόπρανα. Μικρότερη ποσότητα αποβάλλεται στα ούρα [4].
Η χρόνια εισπνοή κρεοζώτου συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα και εκτός από την καρκινογονικότητα έχει ενοχοποιηθεί και για την πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας [5]. Γι’ αυτό η χρήση του κρεοζώτου, ως συντηρητικού του ξύλου περιορίζεται σε πολλές χώρες λόγω ανησυχιών για μόλυνση του περιβάλλοντος για την αύξηση της νοσηρότητας και της καρκινογένεσης[3].
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.NEW JERSEY DEPARTMENT OF HEALTH AND SENIOR SERVICES Right to Know Program PO Box 368, Trenton, NJ 08625-0368 (609) 984-2202 (https://nj.gov/health/eoh/ rtkweb/documents/fs/0517.pdf)
Το κρεόζωτο είναι ένα απόσταγμα λιθανθρακόπισσας. Τα οργανικά συστατικά του κρεοζώτου περιλαμβάνουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs, 85%), φαινολικές ενώσεις (10%) και Ν-, S- και Οετεροκυκλικές αρωματικές ενώσεις (5%)[1]. Το κρεόζωτο ανήκει στα γνωστά καρκινογόνα και αιτία μυριάδων άλλων ασθενειών[1, 2].
Οι πολυπυρηνικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και το κρεόζωτο που κυριαρχούν στις «θέσεις κρεοζώτου», αποικοδομούνται εύκολα στο περιβάλλον και μεταβολίζονται στον οργανισμό. Μεταφέρονται στην ατμόσφαιρα, τόσο ως ατμοί για τις ενώσεις χαμηλότερου μοριακού βάρους, όσο και σε σωματίδια σκόνης για τις ενώσεις υψηλότερου μοριακού βάρους. Αν και αποικοδομούνται εύκολα, μπορούν ακόμα να ανιχνευθούν στο έδαφος και τη σκόνη του σπιτιού. Στους ανθρώπους, μπορούν να παρακολουθούνται με μέτρηση υδροξυλιωμένων μεταβολιτών στα ούρα[1, 2].
Σχετικά με τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου για τους καταναλωτές από το κρεόζωτο, τα επίπεδα του κρεόζωτου πρέπει να είναι λιγότερα από 50ppm benzo-[a]pyrene(βενζο-[a]πυρενίου και /ή από το ξύλο που έχει υποστεί επεξεργασία με κρεόζωτο[3].
Aπό τις 26 Ιουλίου του 2011 η CSTEE[3] στις Βρυξέλλες επέβαλε αυστηρότερους περιορισμούς στις βιοµηχανικές χρήσεις του κρεοζώτου, οι οποίοι άρχισαν να ισχύουν την 1η Μαΐου 2013, ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο οι βιοµηχανικές χρήσεις του κρεοζώτου. Το κρεόζωτο, που είναι καρκινογόνο, δεν θα µπορεί πλέον να διατεθεί στην αγορά της ΕΕ παρά µόνο εάν η εταιρεία που το διαθέτει λάβει σχετική άδεια. Η χρήση του κρεοζώτου από τους καταναλωτές έχει απαγορευτεί ήδη από το 2003. Η νέα απόφαση της Επιτροπής τροποποιεί την οδηγία περί βιοκτόνων και προκύπτει από εκτίµηση του κινδύνου που παρουσιάζει το κρεόζωτο για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Το κρεόζωτο είναι καρκινογόνο σε όλα τα επίπεδα συγκέντρωσης και το περιβάλλον απειλείται ιδιαίτερα όταν τα ξύλα που έχουν υποστεί κατεργασία µε κρεόζωτο έλθουν σε άµεση επαφή µε το έδαφος ή µε τα ύδατα [3].
Η βιοµηχανία πρέπει τώρα να εντείνει τις προσπάθειές της για να βρει βιώσιµες εναλλακτικές λύσεις που να επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον, διότι η τοξικότητα του κρεοζώτου συνιστούν µη αποδεκτό κίνδυνο για τις µελλοντικές γενιές [3].
Πώς μπορεί το κρεόζωτο να εισέλθει και να βγει από το aνθρώπινο σώμα;
Το κρεόζωτο και τα προϊόντα λιθανθρακόπισσας μπορούν να εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα μέσω των πνευμόνων, του στομάχου, των εντέρων και του δέρματος. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες που να περιγράφουν πόσο γρήγορα ή πόσο κρεόζωτο ή τα συστατικά του μπορεί να εισέλθουν στο σώμα μετά από μία ή πολλές εκθέσεις. Η ποσότητα που εισέρχεται στο σώμα εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο έρχεται σε επαφή το ανθρώπινο σώμα (μέσω αέρα, τροφής, νερού, δέρματος), πόση ποσότητα του μείγματος υπάρχει και πόσο καιρό εκτίθεται κανείς. Πολλά από τα μέρη του μείγματος κρεοζώτου λιθανθρακόπισσας (για παράδειγμα, PAH) απορροφώνται γρήγορα μέσω των πνευμόνων, του στομάχου και των εντέρων. Παρατεταμένη έκθεση μέσω του δέρματος, χωρίς πλύσιμο, μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του κρεοζώτου ή των προϊόντων λιθανθρακόπισσας που περνούν στην κυκλοφορία του αίματος. Μεμονωμένα συστατικά κρεοζώτου λιθανθρακόπισσας, λιθανθρακόπισσας, πίσσας λιθανθρακόπισσας και πτητικών ουσιών πίσσας λιθανθρακόπισσας μπορούν να αποθηκευτούν στο σωματικό λίπος. Στο σώμα, ορισμένα συστατικά λιθανθρακόπισσας μπορεί να μεταβολίζονται. Για παράδειγμα, το πυρένιο μπορεί να μεταβολιστεί σε 1-υδροξυπυρένιο. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το κρεόζωτο μπορεί να διασχίσει τον πλακούντα στον ιστό του αναπτυσσόμενου εμβρύου. Επειδή τα προϊόντα λιθανθρακόπισσας μπορεί να αποθηκεύονται στο σωματικό λίπος, μπορεί να βρεθούν στο μητρικό γάλα. Το κρεόζωτο αποβάλλεται κυρίως στα κόπρανα. Μικρότερη ποσότητα αποβάλλεται στα ούρα [4].
Η χρόνια εισπνοή κρεοζώτου συνοδεύεται από σημαντική νοσηρότητα και εκτός από την καρκινογονικότητα έχει ενοχοποιηθεί και για την πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας [5]. Γι’ αυτό η χρήση του κρεοζώτου, ως συντηρητικού του ξύλου περιορίζεται σε πολλές χώρες λόγω ανησυχιών για μόλυνση του περιβάλλοντος για την αύξηση της νοσηρότητας και της καρκινογένεσης[3].
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.NEW JERSEY DEPARTMENT OF HEALTH AND SENIOR SERVICES Right to Know Program PO Box 368, Trenton, NJ 08625-0368 (609) 984-2202 (https://nj.gov/health/eoh/ rtkweb/documents/fs/0517.pdf)
2.Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR).
2002. Toxicological profile for Creosote. Atlanta, GA: U.S.
Department of Health and Human Services, Public Health Service.[ https://wwwn.cdc.gov/ TSP/ToxProfiles/ToxProfiles.aspx?id=66&tid=18]
2002. Toxicological profile for Creosote. Atlanta, GA: U.S.
Department of Health and Human Services, Public Health Service.[ https://wwwn.cdc.gov/ TSP/ToxProfiles/ToxProfiles.aspx?id=66&tid=18]
3.ΓΝΩΜΗ (ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ) ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ CREOSOTE.
8η συνεδρίαση της ολομέλειας της CSTEE, Βρυξέλλες,
8η συνεδρίαση της ολομέλειας της CSTEE, Βρυξέλλες,
4 Μαρτίου 1999 4. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR).
2002. Toxicological profile for Creosote. Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service 5.Hiemstra TF, Bellamy CO, Hughes JH. Coal tar creosote abuse by vapour inhalation presenting with renal impairment and neurotoxicity: a case report. J Med Case Rep. 2007 Sep 24;1:102.
* Δρ. Δημήτριος Ν. Γκέλης Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
2002. Toxicological profile for Creosote. Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service 5.Hiemstra TF, Bellamy CO, Hughes JH. Coal tar creosote abuse by vapour inhalation presenting with renal impairment and neurotoxicity: a case report. J Med Case Rep. 2007 Sep 24;1:102.
* Δρ. Δημήτριος Ν. Γκέλης Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Αφήστε ένα σχόλιο