Η μαγεία της ετυμολογίας (Φ.1835)
«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»
Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης
Καθηγητής Μουσικής
(3ο μέρος)
Εκ της αλός παράγωγα συνέχεια…
Η λέξη άλωσις σημαίνει κυριολεκτικώς πως κάτι το άρπαξε, το κατάπιε, το εξαφάνισε η αλς-θάλασσα. «Ἀλός ὦσις (=ώθηση), ὅθεν ἅλωσις», εξ ου και το παθητικό ρήμα αλίσκομαι (=κυριεύομαι, συλλαμβάνομαι, γίνομαι αντιληπτός), με ενεργητικό ρήμα το αιρέω-ώ. Θυμηθείτε το «η Πόλις εάλω», ότι δηλαδή η Πόλη έπεσε, κυριεύτηκε (3ο πρόσωπο οριστικής μέσου αορ. του αλίσκομαι).
Εκ της ίδιας ρίζας είναι και το έλος, το οποίο «συλλαμβάνει», καταπίνει αυτό που πέφτει εντός του.
Όμως η αλς-θάλασσα λειτουργεί και ως το μέσον για να αποκτήσει κάποιος πλούτο. Το ρήμα αλφαίνω (=αλς+φαίνω) ή αλφάνω σημαίνει ευρίσκω, αποκτώ με κόπο. Αλφή ή αλφά είναι το κέρδος, η κτήση, εξ ου και τα τιμ-αλφή. Αφνειός ονομάζεται ο πλούσιος, διότι «ἀπό νηός ἐκτήσατο τόν πλοῦτον», από τα καράβια απέκτησε τον πλούτο. Γράφει ο Όμηρος, στην Οδ. ρ 250, «ἐπὶ νηὸς … ἄξω τῆλ᾿ Ἰθάκης, ἵνα μοι βίοτον πολὺν ἄλφοι», επί πλοίου θα τον αγάγω μακρυά από την Ιθάκη, προκειμένου (η πώλησή του) να μου προσπορίσει πολύ βιός/πλούτο.
Κι ακούστε τώρα το εκπληκτικό: Το πιο πολύτιμο κέρδος (αλφή ή αλφά) για τον Έλληνα υπήρξε το αλφά-βητό του. Το δε πρώτο γράμμα το ονόμασε άλφα και είναι «τό φύσει ἐκ τῶν ἐνάρθρων προφερόμενο δι' ἁπλοῦ ἀνοίγματος τοῦ στόματος καί ἐκπνοῆς» κι όπως έχω σχολιάσει σε προηγούμενο φύλλο το άλφα είναι το πιο εύκολα προφερόμενο γράμμα και αρκεί ένα απλό άνοιγμα του στόματος. Μέχρι και οι μουγγοί, όταν προσπαθούν να μιλήσουν, εκφέρουν κάτι σαν πνιχτό κι ακαθόριστο, που μοιάζει όμως με «α». Είναι επίσης το πρώτο γράμμα που εκβάλει με άνεση το νεογέννητο παιδί, όταν κλαίει: Αααα…!
Το Ετυμολογικόν το Μέγα (ΕτΜ) γράφει σχετικώς: «Ἄλφα τό στοιχεῖον, παρά τό ἄλφω τό εὑρίσκω. Πρῶτον γάρ τῶν ἄλλων στοιχείων εὑρέθη». Αλλά και ο Ησύχιος: «Ἀλφή ἡ τιμή, ἄλφα τό στοιχεῖον». Άλφιτον είναι το άλευρον, το πολύτιμο για την ζωή αλεύρι. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί μια σύνθετη λέξη, ομιλώντας για παρθένες «ἀλφεσίβοιες», και πρόκειται για τις πολύ όμορφες κόρες που προσκομίζουν πολλά βόδια στον πατέρα τους, ως γαμήλια δώρα από τους μνηστήρες. Οι σημίτες παρεξήγησαν αυτήν την συνεκδοχή (άλφω+βους) και ονόμασαν το πρώτο γράμμα του …δικού τους αλφαβήτου, άλεφ (=βόδι), από τους οποίους, κατά τους περισπούδαστους και φοινικόπληκτους Έλληνες και ξένους «γλωσσολόγους», υποτίθεται πως οι Έλληνες δανείστηκαν το δικό τους πρώτο γράμμα. Όποιος σας το ξαναπεί και το υποστηρίξει αυτό, να του τρίψετε στην μούρη την πραγματική ετυμολογία και να του πείτε πως είναι εντελώς παράλογο να παραδεχτούμε πως το τελειότερο εργαλείο της γραφής δεν ανήκει στην τελειότερη γλώσσα αλλά αρχίζει από τα σημιτικά ...βόδια!
Ο Εμπεδοκλής (απόσπασμα 41) θεωρεί τον άλιον >ήλιον συναθροισμένο και συνενωμένο πυρ: «ό μέν (ήλιος) ἀλισθείς, μέγαν οὐρανόν ἀμφιπολεύει», δηλ. η φωτιά του ήλιου που συγκεντρώνεται διασχίζει/εκχύνεται στον μεγάλο ουράνιο χώρο. Ο Ευσέβιος γράφει: «ὁ δέ ἥλιος τοῦ πυρός ἀντανάκλασις, ὁμοία τῇ ἀφ' ὕδατος γενoμένῃ», δηλ. ο ήλιος είναι αντανάκλαση του πυρός, όμοια με αυτήν που αντανακλάται από το νερό. Το ΕτΜ δίνει και τις εξής εκδοχές: «παρά τό ἅλς ἁλός, ἅλιος καί ἥλιος. Ἀνιμᾶσθαι γάρ φασίν οἱ φυσικοί, τόν ἥλιον, τό ὕδωρ τῆς θαλάσσης. Ἐκ γάρ τῆς θαλάσσης ἀνιμάται τήν ὑγρότητα . . . ἤ παρά τό ἅλις, ἅλιος καί ἥλιος . . ἤ παρά τό ἄλες τό συνηθροισμένον πῦρ . . . ἀολίζω τό συναθροίζω, ὡς Ἐμπεδοκλῆς», δηλ. από το αλς-ός προέρχεται ο άλιος ή ήλιος. Διότι οι φυσικοί λένε πως ο ήλιος ανελκύει/τραβάει προς τα πάνω το νερό της θάλασσας. Από την θάλασσα τραβάει την υγρότητα… ή ο ήλιος προέρχεται εκ του άλις-άλιος ή εκ του άλες, που θα πει το συναθροισμένο πυρ … το αολίζω σημαίνει συναθροίζω, όπως υποστηρίζει ο Εμπεδοκλής.
Με λίγα λόγια υποστηρίζεται κάτι απίστευτο εκ πρώτης όψεως πως δηλαδή ο ήλιος ανεδύθη από την συσσώρευση και την κίνηση της θάλασσας.
Στο επόμενο και τελευταίο φύλλο, ως προς το συγκεκριμένο θέμα, θα γίνει μνεία περισσοτέρων αναφορών για τον ήλιο και θα δοθεί και η ετυμολογία της ρίζας που προσδιορίζει το υγρό στοιχείο.
Συνεχίζεται…
Αφήστε ένα σχόλιο