Το παιδομάζωμα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (Φ. 1838)

1821-2021: Το παιδομάζωμα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Τετάρτη 3 Μαρτίου 2021

Το παιδομάζωμα ήταν η στρατολόγηση, την περίοδο της τουρκοκρατίας, νεαρών αγοριών από χριστιανικές οικογένειες τα οποία εξισλαμίζονταν και...

Η χρονιά μνήμης που διανύουμε, για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, είναι μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε και να αναδείξουμε απλές αλλά μεγάλες αλήθειες, που όμως συχνά λησμονούμε.
Η Τουρκοκρατία δεν είναι απλά μια περίοδος τετρακοσίων χρόνων σκλαβιάς. Είναι μια περίοδος της ιστορίας μας, που κρύβει μέσα της πολλά και μεγάλα γεγονότα. Γεγονότα της ζωής των προγονών μας που θυσιάστηκαν, κατά το λόγο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδας την ελευθερία».

Ήταν πολλά τα δεινά και οι κακουχίες των Ρωμιών εκείνα τα χρόνια της σκλαβιάς. Ήταν ο εξισλαμισμός, οι αβάσταχτοι φόροι, τα σκλαβοπάζαρα, τα φρικτά μαρτύρια που ανέδειξαν πλήθος νέων Αγίων Νεομαρτύρων, τα τουλάχιστον 130 επαναστατικά κινήματα που πνίγηκαν στο αίμα και το παιδομάζωμα, ίσως η μεγαλύτερη πληγή για τον ελληνισμό στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Και όλα αυτά κάτω από ένα τυραννικό καθεστώς που κυβερνούσε όπως ήθελε.

Το «Παιδομάζωμα», που αναφέρεται και ως «φόρος αίματος» σε αντιπαραβολή με τον κεφαλικό φόρο, ήταν η στρατολόγηση, την περίοδο της τουρκοκρατίας, νεαρών αγοριών από χριστιανικές οικογένειες του οθωμανικού κράτους, τα οποία εξισλαμίζονταν, μορφώνονταν και εκπαιδεύονταν για την επάνδρωση των σωμάτων των γενιτσάρων ή των εσωτερικών υπηρεσιών των σουλτανικών ανακτόρων.

Ήταν κάτι που μόνο ένας νοσηρός εγκέφαλος θα μπορούσε να το συλλάβει. Κάτι παρόμοιο και σε αυτή την έκταση, δεν έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία. Ο στόχος του ήταν διπλός. Αφενός, η αποδυνάμωση του σκλαβωμένου - ηττημένου και αφετέρου, η ενδυνάμωση του τυράννου - νικητή. Τυχόν προσπάθεια των γονέων να αποτρέψουν την αρπαγή του παιδιού τους τιμωρούνταν με θάνατο.

Τα παιδιά που στρατολογούνταν ήταν χριστιανόπαιδες ηλικίας 8-20 ετών. Στην αρχή το παιδομάζωμα διεξαγόταν κάθε 5 χρόνια, αργότερα κάθε 4 ή και λιγότερα ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε σουλτάνου. Θεωρητικά εξαιρούντο τα ορφανά παιδιά, οι έγγαμοι και οι μοναχογιοί. Οι εξαιρέσεις όμως υπήρχαν, συνήθως, για να καταπατούνται και οι υπεύθυνοι για την συλλογή των παιδιών Τούρκοι αξιωματούχοι σπάνια τις σέβονταν.

Στην πρώτη καταγραφή τους, οι κατάλογοι επιλογής για την αποστολή τους στην Κωνσταντινούπολη, δεν περιείχαν  μόνο τα ονόματα άλλα και τα πλήρη χαρακτηριστικά τους ώστε να αποφευχθεί τυχόν αντικατάστασή τους. Στην Κωνσταντινούπολη παρέμεναν γύρω στο δύο χρόνια όπου υποχρεωτικά ασπάζονταν τον μωαμεθανισμό και μάθαιναν την τουρκική γλώσσα. Στη συνέχεια άλλα προορίζονταν για τα σώματα των γενιτσάρων και άλλα για την υπηρεσία των ανακτόρων.

Είναι χαρακτηριστικό το φιρμάνι της Υψηλής Πύλης προς τις οθωμανικές αρχές της Ρούμελης, με ημερομηνία 29 Μαρτίου 1601, που όριζε ότι: «Οι νέοι των απίστων (που προορίζονται για γενίτσαροι) έπρεπε να είναι καλλίμορφοι, αρτιμελείς και προς πόλεμον κατάλληλοι... Όταν κανείς αντισταθεί εις την παράδοσιν των γενιτσάρων ν' απαγχονίζεται ευθύς εις το κατώφλι της θύρας του...».

Στην Ήπειρο, την πρώτη Κυριακή μετά την αρπαγή των παιδιών, οι γονείς τους πήγαιναν μαυροφορεμένοι στην εκκλησία, όπου έψελναν νεκρώσιμη ακολουθία σαν να ήταν νεκρά.

Η πρώτη αναφορά για παιδομάζωμα, γίνεται το 1395. Τότε, στη Θεσσαλονίκη, διατάχθηκε στρατολόγηση παιδιών από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ Α'. Υπάρχει καταγεγραμμένο ότι την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 1395, ο Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Ισίδωρος, σε ομιλία του προς τους γονείς των παιδιών, αναφέρθηκε στον αναγκαστικό εξισλαμισμό τους και στη σκληρή εκπαίδευσή και εκγύμνασή τους.

Το τελευταίο παιδομάζωμα λέγεται ότι είναι αυτό που επιχειρήθηκε στη Νάουσα το 1705, το οποίο έγινε και αιτία εξέγερσης των Ναουσαίων. Τότε ο σουλτάνος Αχμέτ Γ΄ είχε διατάξει «τάχιστα περισυλλογή και αποστολή νέων γενιτσάρων» και για την περιφέρεια της Νάουσας υπήρχε η εντολή για επιλογή 50 νέων «κατά το κρατούν παλαιόν έθιμον». Οι Ναουσαίοι εξεγέρθηκαν με επικεφαλής τον αρματολό Ζήση Καραδήμο και τα παιδιά του και σκότωσαν τον σελιχτάρη (τον υπεύθυνο του παιδομαζώματος) και τους συνοδούς του. Μετά από αυτό, οι Τούρκοι σχημάτισαν ένοπλο σώμα από 1.000 μουσουλμάνους που καταδίωξαν τους επαναστάτες και τους περικύκλωσαν στα στενά της Αραπίτσας στη Νάουσα. Στη μάχη που έγινε σκοτώθηκε ο Ζήσης Καραδήμος, ενώ οι γιοί του και άλλοι συνελήφθησαν και θανατώθηκαν.

Ο ακριβής αριθμός των χριστιανοπαίδων που αρπάχτηκαν δεν είναι γνωστός. Η εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος» κάνει λόγο για πάνω από μισό εκατομμύριο. Τουρκική πηγή του 16ου αιώνα κάνει λόγο για 200.000, έως τότε. Αυστριακός ιστορικός του 19ου αιώνα κάνει λόγο για 500.000 παιδιά. Γάλλος ιστορικός κάνει λόγο για 5.000.000 παιδιά, ενώ εθνικός μας ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος για 1.000.000 παιδιά.

Η Επανάσταση του 1821, με όσα προηγήθηκαν και διαδραματίστηκαν στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς και ιδιαίτερα το απαίσιο «παιδομάζωμα», επιβεβαιώνει ότι ήταν πραγματικά ένα θαύμα. Ένα θαύμα, αποτέλεσμα του ακατάλυτου δεσμού του ελληνισμού με τον χριστιανισμό.

Αν δεν υπήρχε αυτός ο ακατάλυτος δεσμός, δεν θα υπήρχε γένος των Ελλήνων να ξεσηκωθεί το 1821. Οι Έλληνες θα ήταν ένας ακόμα εξαφανισμένος λαός της αρχαιότητας.

Πηγή:  ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ,  Στρατιωτική Ιστορία, Βιβλία ΟΣΚ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ  Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.)