Ιρένα Σέντλερ: Η μητέρα των παιδιών του ολοκαυτώματος! (Φ. 1842)
Γράφει η Ροδοθέα Κελλάρη*
Με αφορμή την ημέρα της μητέρας ανακάλεσα στη μνήμη μου μία αληθινή ιστορία για τη γυναίκα που υπήρξε -κατά τη γνώμη μου- μία από τις πιο θαρραλέες μητρικές φιγούρες που έζησαν ποτέ. Όχι μόνο επειδή υπήρξε βιολογική μητέρα, αλλά επειδή το θάρρος, η ανιδιοτέλεια και η βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο που ξεχείλιζαν από μέσα της, την ώθησαν να ρισκάρει καθημερινά τη ζωή της στη Γερμανοκρατούμενη Πολωνία για να έχουν τα παιδιά των εβραίων της Βαρσοβίας μία πιθανότητα για επιβίωση.
Η Ιρένα Σέντλερ γεννήθηκε στην πόλη Otwock της Πολωνίας, το 1910. Ο πατέρας της ήταν ιατρός και τη δίδαξε έμπρακτα την αγάπη για τον συνάνθρωπο χωρίς διακρίσεις. Πρόσφερε τις υπηρεσίες του σε εβραίους που έπασχαν από τύφο, κόντρα στο αντισημιτικό κλίμα της εποχής. Η ηγεσία της εβραϊκής κοινότητας της περιοχής, για να δείξει την ευγνωμοσύνη της, προσφέρθηκε να πληρώσει για τη μόρφωση της θυγατέρας του. Έτσι η Ιρένα σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και λίγο πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε να εργάζεται στην Κοινωνική Πρόνοια.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, έγινε μέλος της παράνομης οργάνωσης Zegota, στόχος της οποίας ήταν η προσφορά βοήθειας στους εβραίους της πόλης.
Χρησιμοποίησε τη θέση της ως υπαλλήλου της κοινωνικής πρόνοιας για να μπαινοβγαίνει στο γκέτο της Βαρσοβίας, μία μικρή περιοχή της πόλης που είχε ορίσει το ναζιστικό καθεστώς, στην οποία ζούσαν -κάτω από φριχτές συνθήκες διαβίωσης- εκατοντάδες χιλιάδες εβραίοι χωρίς να επιτρέπεται να βγουν.
Η Ιρένα είχε οριστεί επικεφαλής του τμήματος της οργάνωσης που βοηθούσε τα παιδιά. Αυτή και οι συνεργάτιδές της, κατάφερναν να τα βγάζουν από το Γκέτο, ξεγελώντας καθημερινά τους φρουρούς που είχαν αναλάβει τη φύλαξή του.
Τα παιδιά αποχαιρετούσαν τους γονείς τους, κατά πάσα πιθανότητα για πάντα και φυγαδεύονταν. Μέσα σε ασθενοφόρα, κρυμμένα σε σακιά με πατάτες, σε φέρετρα, σε βαλίτσες, μέσα από τους υπόνομους ή το δικαστήριο, που είχε μια είσοδο στο γκέτο και μία στην πόλη.
Όταν τα παιδιά έβγαιναν από το Γκέτο, εφοδιάζονταν από την οργάνωση με νέες ταυτότητες και πλαστά έγγραφα που πιστοποιούσαν το χριστιανικό τους θρήσκευμα και μεταφέρονταν σε ορφανοτροφεία, σε καθολικά μοναστήρια και σε πολωνικές οικογένειες, που είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων να τα κρύψουν και μετά το τέλος του πολέμου να τα επιστρέψουν στις οικογένειές τους.
Η σύλληψη ενός συνεργάτη της Ιρένα, όμως, ο οποίος αποκάλυψε το όνομά της, οδήγησε και στη δική της σύλληψη. Υπέφερε στωικά τα βασανιστήρια που δέχτηκε, αλλά δεν αποκάλυψε τίποτα για τη δράση της. Η οργάνωση Zegota κατάφερε να εξαγοράσει τη ζωή της Ιρένα πείθοντας έναν από τους φρουρούς να την ελευθερώσει την ημέρα ακριβώς που ήταν προγραμματισμένη η εκτέλεσή της.
Η Ιρένα παρέμεινε κρυμμένη έως το τέλος του πολέμου, οπότε επιδόθηκε σε έναν αγώνα να επανασυνδέσει τα παιδιά με τις οικογένειές τους, για να ανακαλύψει τελικά ότι οι περισσότεροι είχαν δολοφονηθεί στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, Τρεμπλίνκα.
Οι μεγαλειώδεις αυτές πράξεις της απέφεραν πολλούς τίτλους, όπως αυτός του Δικαίου των εθνών. Ανακηρύχτηκε επίσης επίτιμη πολίτης του Ισραήλ και το 2007 προτάθηκε για Νόμπελ Ειρήνης. Η ταπεινή της φύση όμως, δεν της επέτρεψε να αναγνωρίσει τον εαυτό της ως τίποτα περισσότερο από έναν απλό άνθρωπο που έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει.
Ήταν η μητρική αγάπη ο λόγος που ώθησε την Ιρένα και τις συνεργάτιδές της να διακινδυνεύουν καθημερινά για να σώσουν τα παιδιά, στα οποία δεν είχαν καμία υποχρέωση.
Ο λόγος που οι εβραίες μητέρες δέχονταν να βιώσουν τον πόνο αυτής της απώλειας, αντί να τα κρατήσουν κοντά τους εγωιστικά, δίνοντάς τους μόνο λίγους μήνες ζωής.
Ο λόγος που οι πολωνές γυναίκες, κρύβοντάς τα για χρόνια, ρίσκαραν τη δική τους ζωή και της οικογένειας τους.
Ήταν αυτές οι γυναίκες, οι οποίες απέδειξαν έμπρακτα ότι το μεγαλείο του μητρικού ενστίκτου μπορεί να λάμψει ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές της ιστορίας!
Με αφορμή την ημέρα της μητέρας ανακάλεσα στη μνήμη μου μία αληθινή ιστορία για τη γυναίκα που υπήρξε -κατά τη γνώμη μου- μία από τις πιο θαρραλέες μητρικές φιγούρες που έζησαν ποτέ. Όχι μόνο επειδή υπήρξε βιολογική μητέρα, αλλά επειδή το θάρρος, η ανιδιοτέλεια και η βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο που ξεχείλιζαν από μέσα της, την ώθησαν να ρισκάρει καθημερινά τη ζωή της στη Γερμανοκρατούμενη Πολωνία για να έχουν τα παιδιά των εβραίων της Βαρσοβίας μία πιθανότητα για επιβίωση.
Η Ιρένα Σέντλερ γεννήθηκε στην πόλη Otwock της Πολωνίας, το 1910. Ο πατέρας της ήταν ιατρός και τη δίδαξε έμπρακτα την αγάπη για τον συνάνθρωπο χωρίς διακρίσεις. Πρόσφερε τις υπηρεσίες του σε εβραίους που έπασχαν από τύφο, κόντρα στο αντισημιτικό κλίμα της εποχής. Η ηγεσία της εβραϊκής κοινότητας της περιοχής, για να δείξει την ευγνωμοσύνη της, προσφέρθηκε να πληρώσει για τη μόρφωση της θυγατέρας του. Έτσι η Ιρένα σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και λίγο πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε να εργάζεται στην Κοινωνική Πρόνοια.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, έγινε μέλος της παράνομης οργάνωσης Zegota, στόχος της οποίας ήταν η προσφορά βοήθειας στους εβραίους της πόλης.
Χρησιμοποίησε τη θέση της ως υπαλλήλου της κοινωνικής πρόνοιας για να μπαινοβγαίνει στο γκέτο της Βαρσοβίας, μία μικρή περιοχή της πόλης που είχε ορίσει το ναζιστικό καθεστώς, στην οποία ζούσαν -κάτω από φριχτές συνθήκες διαβίωσης- εκατοντάδες χιλιάδες εβραίοι χωρίς να επιτρέπεται να βγουν.
Η Ιρένα είχε οριστεί επικεφαλής του τμήματος της οργάνωσης που βοηθούσε τα παιδιά. Αυτή και οι συνεργάτιδές της, κατάφερναν να τα βγάζουν από το Γκέτο, ξεγελώντας καθημερινά τους φρουρούς που είχαν αναλάβει τη φύλαξή του.
Τα παιδιά αποχαιρετούσαν τους γονείς τους, κατά πάσα πιθανότητα για πάντα και φυγαδεύονταν. Μέσα σε ασθενοφόρα, κρυμμένα σε σακιά με πατάτες, σε φέρετρα, σε βαλίτσες, μέσα από τους υπόνομους ή το δικαστήριο, που είχε μια είσοδο στο γκέτο και μία στην πόλη.
Όταν τα παιδιά έβγαιναν από το Γκέτο, εφοδιάζονταν από την οργάνωση με νέες ταυτότητες και πλαστά έγγραφα που πιστοποιούσαν το χριστιανικό τους θρήσκευμα και μεταφέρονταν σε ορφανοτροφεία, σε καθολικά μοναστήρια και σε πολωνικές οικογένειες, που είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων να τα κρύψουν και μετά το τέλος του πολέμου να τα επιστρέψουν στις οικογένειές τους.
Η σύλληψη ενός συνεργάτη της Ιρένα, όμως, ο οποίος αποκάλυψε το όνομά της, οδήγησε και στη δική της σύλληψη. Υπέφερε στωικά τα βασανιστήρια που δέχτηκε, αλλά δεν αποκάλυψε τίποτα για τη δράση της. Η οργάνωση Zegota κατάφερε να εξαγοράσει τη ζωή της Ιρένα πείθοντας έναν από τους φρουρούς να την ελευθερώσει την ημέρα ακριβώς που ήταν προγραμματισμένη η εκτέλεσή της.
Η Ιρένα παρέμεινε κρυμμένη έως το τέλος του πολέμου, οπότε επιδόθηκε σε έναν αγώνα να επανασυνδέσει τα παιδιά με τις οικογένειές τους, για να ανακαλύψει τελικά ότι οι περισσότεροι είχαν δολοφονηθεί στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, Τρεμπλίνκα.
Οι μεγαλειώδεις αυτές πράξεις της απέφεραν πολλούς τίτλους, όπως αυτός του Δικαίου των εθνών. Ανακηρύχτηκε επίσης επίτιμη πολίτης του Ισραήλ και το 2007 προτάθηκε για Νόμπελ Ειρήνης. Η ταπεινή της φύση όμως, δεν της επέτρεψε να αναγνωρίσει τον εαυτό της ως τίποτα περισσότερο από έναν απλό άνθρωπο που έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει.
Ήταν η μητρική αγάπη ο λόγος που ώθησε την Ιρένα και τις συνεργάτιδές της να διακινδυνεύουν καθημερινά για να σώσουν τα παιδιά, στα οποία δεν είχαν καμία υποχρέωση.
Ο λόγος που οι εβραίες μητέρες δέχονταν να βιώσουν τον πόνο αυτής της απώλειας, αντί να τα κρατήσουν κοντά τους εγωιστικά, δίνοντάς τους μόνο λίγους μήνες ζωής.
Ο λόγος που οι πολωνές γυναίκες, κρύβοντάς τα για χρόνια, ρίσκαραν τη δική τους ζωή και της οικογένειας τους.
Ήταν αυτές οι γυναίκες, οι οποίες απέδειξαν έμπρακτα ότι το μεγαλείο του μητρικού ενστίκτου μπορεί να λάμψει ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές της ιστορίας!
*Η Ροδοθέα Κελλάρη είναι
φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής
φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής
Αφήστε ένα σχόλιο