ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΚΡΙΣΗ (Φ. 1854)

31 Μαρτίου: Σφαγές χριστιανών στη Σμύρνη

 

 «Πάσα πόλις τουρκική, κατοικουμένη ολοκλήρως ή κατά το πλείστον μέρος υπό Ελλήνων, υπέκειτο πάντοτε μεν υπό το ύποπτον όμμα της εξουσίας, εκάστοτε δε υπό τας αχαλινώτους ορμάς του όχλου. Παρά την τοιαύτην εξουσίαν και τον τοιούτον όχλον προσετίθεντο εν τισι τόποις και θεομανείς υπηρέται του μωχαμεθανισμού, ζητούντες εν ονόματι του ουρανού το αίμα των αθώων και πάσαν επιτρέποντες και προκαλούντες κακουργίαν κατά των Ελλήνων. Τούτων όλων πρόχειρον λαμβάνομεν παράδειγμα την Σμύρνην.

Επίσημος και αρχαία πόλις, ως και επίνειον, της Ιωνίας επί του Μέλητος ποταμού, σχηματίζουσα δε το τερπνότερον αμφιθέατρον εντός της ενδοτάτης γωνίας του ομωνύμου κόλπου, η Σμύρνη κατωκείτο επί της εποχής ταύτης υπό τριάκοντα και εκατόν χιλιάδων, και πλείστων Ελλήνων. Εντεύθεν επωνομάζετο παρά των Τούρκων “Γκιάουρ Ισμερί” (Απίστων Σμύρνη). Ο ελληνικός πληθυσμός ταύτης, φύσει και ήθει ωραίος, ευημερών και προαγόμενος διά της εμπορίας, της φιλεργίας και προ πάντων της ηθικής και της καλής πίστεως, αναδείκνυεν αυτήν υπέροχον μεταξύ των άλλων εν τη Ασία κοινωνιών. Ιδού οι κυριώτεροι λόγοι, δι’ ους, άμα κηρύξαντος του Υψηλάντου την επανάστασιν, υπέκειτο αύτη, ακίνητος μεν μένουσα, αλλά το κάρφος ούσα του τουρκισμού, ως “πόλις απίστων”, ως χώρα πλουσίων εμπόρων, εις όλας τας τραγικωτέρας περιπετείας.

Ο τουρκικός όχλος ωπλίσθη από της 23 Μαρτίου αυθαδέστερος, ή πρότερον, θηριωδέστερος προ πάντων, και επιρρεπής εν γένει προς παν είδος ωμότητος και αθεμιτουργίας. Προς μείζονα δ’ ατυχίαν προσετέθη επί της δεινοτάτης ταύτης εποχής και η μάστιξ δύο δερβισών, απόλυτον εχόντων την πρόθεσιν, ίνα μεταβάλωσι την Σμύρνην από χώρας απίστων εις χώραν πιστών. Ορμώμενοι ούτοι υπό μόνου θρησκευτικού μίσους, επαρουσιάσθησαν ως απεσταλμένοι δήθεν παρά του προφήτου, και περιφερόμενοι τας οδούς και τα άλλα δημόσια μέρη, ηρέθιζον διά παντός τρόπου τους Τούρκους, όπως εξαλείψωσι του “γκιαούρ Ισμιρλί” (απίστους Σμυρναίους), ως εχθρούς της μωαμεθανικής πίστεως και του τουρκικού κράτους. Ευτυχώς τινες των προκριτωτέρων και ισχυρωτέρων των εν Σμύρνη κατοίκων Τούρκων, διότι είχον μεγάλα τα συμφέροντα αυτών διά των κατοίκων Ελλήνων. Ευτυχέστερον δε ο μουτεσελήμης της πόλεως Μεχμέτ αγάς, σύμφωνος ευρεθείς προς τας διαθέσεις αυτάς των προκριτωτέρων, κατώρθωσε, προτροπή τούτων, όπως απομακρύνη εκείθεν τους δερβίσας διά τρόπου ευσχήμου και αφαιρέση ούτω την αφορμήν του σκανδάλου. Προσθετέον όμως, ότι πολλοί μεν των Σμυρναίων, και μάλιστα οι γνωρίζοντες τα της Εταιρίας, ήρξαντο αναχωρείν εκείθεν από της 28 Μαρτίου, ουδόλως κωλυούσης της εξουσίας· τινές δε εκ του τουρκικού όχλου εθανάτωσαν αυθαιρέτως εικοσιδύο Χριστιανούς τη 31 Μαρτίου, καθ’ ην διεδόθη η πρώτη ψευδής φήμη παρά τινων φιλοτούρκων και μισορθοδόξων περί κηρύξεως πολέμου ρωσσικού κατά της Τουρκίας. Η σφαγή ήδη ήρξατο από τινος δυστυχούς αρτοποιού, σκοπόν κύριον έχουσα, ίνα εμπνεύση τον τρόμον εις τους Ελληνας της Σμύρνης και προλάβη ούτω ενδεχόμενον επαναστατικόν κίνημα συνεπεία του ρωσσικού πολέμου. Τις όμως πιστεύει, ότι την περί πολέμου ρωσσικού φήμην ως αληθή υπεστήριζεν ο εκεί αγγλικός πρόξενος, ίνα μη διαφέρη του εν Πάτραις Φιλίππου Γρην, αδιαφορών, αν εκινδύνευον εκ τούτου όλοι οι Ελληνες της πόλεως; […] Αλλά η σφαγή των εικοσιδύο Ελλήνων ήτο η απαρχή άλλης και άλλων εν τω μέλλοντι μεγαλητέρων και αλλεπαλλήλων σφαγών. Την επανάστασιν της Πελοποννήσου μαθόντες τη 6 Απριλίου οι Τούρκοι, εχαιρέτησαν διά της εν τη αγορά σφαγής τριπλασίων Ελλήνων και διά της απειλής γενικής σφαγής. […] Τοσαύτη δ’ εγένετο η ταραχή εκ των νέων αυτών και αιφνιδίων φόνων, και τοσαύτη εγεννήθη η απελπισία ως εκ της επικειμένης γενικής σφαγής, ώστε και μητέρες τα τέκνα αυτών και τέκνα τας μητέρας αυτών ελησμόνησαν, ζητήσαντα σωτηρίαν εν τω λιμένι της Σμύρνης. Εκεί άνδρες κάτωχροι, εκεί ωρθωμένων τριχών γυναίκαι μετά νηπίων, εκεί νέαι ανυπόδητοι, πάλλουσαι και ασθμαίνουσαι, των βαρβάρων βοηδρομούντων μετά γυμνών μαχαιρών, ερρίπτοντο εν τη θαλάσση, ίνα σωθώσι της σφαγής ή του εξανδραποδισμού, ει μη προέφθανον εις τα πλοία. Τότε και γυναίκες, έγκυοι τυχούσαι, απέβαλον εν τω μέσω των οδών· αι δε άγριαι φωναί των βαρβάρων διωκόντων, και αι θρηνωδίες των διωκομένων επλήρουν τον ορίζοντα».
 
ΠΗΓΗ: Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Επαναστάσεως, παρά Ιωάννου Φιλήμονος, τόμ. 3, Αθήνα, Τύποις Π. Σούτσα και Α. Κτενά, 1860, σσ. 239-240 και Στρατιωτική Ιστορία.

.