Ασυνέπεια λόγου και πράξης (Φ. 1862)

 

Του Περικλή Καπνιστή*

     

Η συζήτηση μεταξύ φίλων για τον ορισμό της ασυνέπειας , μου έδωσε αφορμή για την σημερινή μου παρέμβαση. Είπαν ασυνέπεια σημαίνει: α) αναντιστοιχία λόγου και πράξης β) αθέτηση συμφωνιών ή υποσχέσεων γ) αναβλητικότητα  υλοποίησης τάματος ή υποχρέωσης δ) ανακολουθία  και αντιφατική συμπεριφορά ε) πολιτική. Η τελευταία  μονολεκτική άποψη που ταυτίζει την ασυνέπεια με την πολιτική, ήταν ίσως η πιο στοχευμένη, περιεκτική, ολιγόλογη και εν τέλει αντιπροσωπευτική απόδοση της ουσίας αυτής της λέξης, πράγμα που θα προσπαθήσω να στοιχειοθετήσω παρακάτω.

    Όντως είναι διαχρονικό γνώρισμα των πολιτικών, στο πρόσωπο των οποίων βρίσκει τον χαρακτηριστικότερο εκφραστή αυτής της λέξης κατά την προσωπική μου αλλά και την γενικότερη επικρατούσα άποψη. Θ΄ αναρωτηθεί ίσως κάποιος όπως κι εγώ, γιατί να συμβαίνει αυτό με τους πολιτικούς, όμως η απάντηση δεν είναι εύκολη αλλά ίσως  παραδόξως απλή, αφού οι προεκλογικές κυρίως υποσχέσεις τους  έρχονται σε αντιδιαστολή με την πράξη για 4 κυρίως λόγους:

1^ον  Σκοντάφτουν σε περιορισμούς που επιβάλλονται από τα συμφέροντα κάποιων ισχυρών ομάδων.                               

2^ον  Υποκύπτουν στις πιέσεις διαφόρων κοινωνικών ομάδων, που μέσω των κατ’ επάγγελμα συνδικαλιστών ασκούν προς την εκάστοτε εκλεγείσα κυβέρνηση.                                                                                                                                  3^ον   Εγκλωβίζονται στην αδυναμία υλοποίησης  τους, που οφείλεται σε κακή

εκτίμηση των δυνατοτήτων ή σε ανυπέρβλητα εμπόδια που διάφοροι παγιωμένοι μηχανισμοί παρεμβάλουν, δυσχεραίνοντας ή ματαιώνοντας την όποια πραγμάτωση δοθεισών υποσχέσεων.                                                                                                                                      4^ον   Αδυνατούν ν’ αντιμετωπίσουν απρόβλεπτους παράγοντες (π.χ. σφοδρότητα ακραίων φαινομένων λόγω κλιματικής αλλαγής, αυξομειώσεις τιμών στα καύσιμα, πολεμικές συρράξεις κ.ά,) που ακυρώνουν εν τοις πράγμασι την δυνατότητα υλοποίησης ή προσφέρουν ευκαιρίες υπεκφυγής ή αναβολής τους. 

    Βέβαια όλα αυτά είναι γνωστά ή αναμενόμενα στους πολιτικούς , που όμως δεν σταματούν να υπόσχονται αφειδώς και όχι σπανίως ακοστολόγητες αλλαγές βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών. Επειδή όμως η ασυνέπεια είναι αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητάς τους, δεν πτοούνται και είναι σίγουροι ότι το πλήθος τρέφεται με κουτόχορτο και δεν αντιλαμβάνεται το σκεπτικό τους. Για παράδειγμα ενώ κατά την είσοδό τους στην πολιτική σκηνή επαγγέλλονται πρόθεση ή επιθυμία την σωτηρία της χώρας, τούτο παραμένει διαχρονικά όνειρο θερινής νυκτός.

    Να γιατί προ 100 σχεδόν χρόνων ο μεγάλος σατυρικός ποιητής Σουρής είπε: « Οι Έλληνες πολιτικοί μονίμως έχουν ως επάγγελμα  τη σωτηρία της πατρίδας, γιαυτό  και αποφεύγουν επιμελώς να τη σώσουν. Μετά τη σωτηρία δεν θα είχαν επάγγελμα».  Η μεγαλύτερη βέβαια δυσκολία είναι ο διαρκής αγώνας για το ποιος θα τη σώσει καλύτερα κι αυτό είναι το μέλημα της πλειοδοσίας στις προεκλογικές δεσμεύσεις τους. Αλλά το φαινόμενο δεν είναι μόνο Ελληνικό φυσικά.

    Σε άρθρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Παν. Κ. Ιωακειμίδη αναφέρεται σε μια άκρως ενδιαφέρουσα παράμετρο της ασυνέπειας των πολιτικών, που γράφει: « Τα μεγάλα πολιτικά δράματα γράφτηκαν όχι πρωτίστως γύρω από ιδεολογίες αλλά κυρίως γύρω από ανθρώπινους χαρακτήρες… η αξία της συνέπειας εμφανίζεται αυτονόητη. Η απαξίωση της πολιτικής σε παγκόσμια κλίμακα αποδίδεται βασικά στην ασυνέπεια  ανάμεσα στα λόγια και τις υποσχέσεις και στην πολιτική πράξη».

    Βέβαια πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι πέραν της ευθύνης των πολιτικών για την ασυνέπειά τους, μεγάλο μέρος ευθύνης έχει και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά, που όχι μόνο ξεχνά ή απλά την ανέχεται αλλά  πολλές φορές την επιβραβεύει κιόλας με τη συμπεριφορά του, για να ταιριάσει γάντι η λαϊκή παροιμία ¨ στραβός στραβόν οδήγαγε κι ηύραν κι δυο στο βράχο¨. Έτσι η αναβλητικότητα και η ασυνέπεια των πολιτικών, εκμεταλλεύεται  πότε την ασθενή μνήμη των ψηφοφόρων, πότε την εξάντληση και αποδυνάμωση των διεκδικήσεων λόγω απογοήτευσης για το αποτέλεσμα, πότε την εν γένει παρακμή  της εκλογικής διαδικασίας που εντέχνως έχει οδηγηθεί στον φανατισμό για να ξεχνιούνται οι πραγματικές διεκδικήσεις, πότε η διαπιστωμένη αδυναμία των ψηφοφόρων να διατηρήσουν βασικές αρχές της ανθρώπινης αξίας (ακεραιότητα, ευθύτητα, συνέπεια κλπ), που ξεθωριάζουν και θυσιάζονται στο βωμό της αντιπαράθεσης και τέλος το ¨διαίρει και βασίλευε¨  που  βασίζεται στην ταύτιση των προσδοκιών της ψήφου με τις προσδοκίες διαφορετικών κοινωνικοεπγγελματικών ομάδων και αποδυναμώνει τον μαζικό αγώνα , αφού τα συμφέροντα της μια ομάδας αντιστρατεύονται εκείνα της άλλης κ.ο.κ.                   

    Έτσι η υποσχεσιολογία επιβιώνει άνετα, η αδρανοποίηση των πολιτών γενικεύεται, τα οργανωμένα μεγαλοσυμφέροντα κινούν πιο άνετα τα νήματα, η αναζήτηση και επικράτηση υγιών πολιτικών προτύπων εξασθενεί, η μοιρολατρία γενικεύεται και η ασυνέπεια θριαμβεύει εύκολα. Βεβαίως χρειάζεται γνώση και ικανότητα ελιγμών, που δεν λείπει φυσικά από τους πολιτικούς, για να δικαιωθεί εν τέλει η Αριστοτελική άποψη «ότι συνήθως η γνώση και η ικανότητα όταν λείπει το ήθος, οδηγούν στην θρασύτητα, την αμετροέπεια, την αλαζονεία της εξουσίας, την περιφρόνηση του δικαίου, περιοριζόμενη στους μεγάλους λόγους και την έλλειψη αποτελεσματικότητας στις πράξεις».

    Συμπερασματικά ασυνέπεια και πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και ενώ για την πρώτη  δόθηκε σαφής ορισμός στην αρχή του άρθρου, για την δεύτερη, την πολιτική δηλαδή, θα ήθελα να χρησιμοποιήσω  τον ορισμό που δόθηκε από έναν Πρόεδρο των  ΗΠΑ στο παρελθόν που είπε: «Η πολιτική είναι το δεύτερο κατ’ αρχαιότητα επάγγελμα στον κόσμο, αν και νομίζω πως έχει σχεδόν απόλυτη ομοιότητα με το πρώτο». Και ο νοών νοείτω.

 

*Ο κ. Περικλής Καπνιστής, είναι εκπαιδευτικός πρώην Πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Ν. Κορινθίας από την Κόρινθο.