Η Ήπειρος στο έπος του 1940 - Για να μάθουν οι μικροί και να θυμηθούν οι μεγαλύτεροι (Φ. 1861)

(Του Θεόδωρου Ν. Σαρελά)

Μάθετε την ιστορία της Ελλάδας μας. Γιατί κάθε γωνιά της Ελλάδας έχει τη δική της ιστορία. Σήμερα θα γράψω για το πώς ξεκίνησε ο πόλεμος του 1940- 1941 με τους Ιταλούς στα βουνά της Ηπείρου. Στις 15 Αυγούστου 1940 ένα Ιταλικό υποβρύχιο τορπιλίζει το εύδρομο (ελαφρύ καταδρομικό- ναρκοθετίδα) «Έλλη» στο λιμάνι της Τήνου, όπου βρισκόταν για τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η προκλητική αυτή πειρατική ενέργεια προκάλεσε την παγκόσμια αγα- νάκτηση. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, στις 02:30 τα ξημερώματα ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αθήνα Γκράτσι επισκέπτεται την κατοικία τού Έλληνα Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά και του επιδίδει το τελεσίγραφο της ιταλικής κυβέρνησης, με το οποίο αξίωνε από την ελληνική να επιτρέψει στις ένοπλες δυνάμεις της Ιταλίας να καταλάβουν εντός της ημέρας αμαχητί ορισμένες στρατηγικές θέσεις της χώρας. Ήταν 03:40 τα ξημερώματα όταν επιδόθηκε το ιταλικό τελεσίγραφο. Αυτή η ιταλική απαίτηση σή- μαινε ουσιαστικά την υποταγή της χώρας μας στη φασιστική Ιταλία. Η Ελλάδα διά του πρωθυπουργού της απάντησε το ιστορικό «ΟΧΙ»

Ο διοικητής της VIII Μεραρχίας Πεζικού στην Ήπειρο, ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, πληροφορήθηκε τηλεφωνικώς από το Γενικό Επιτελείο Στρατού σεώς του προς την Ελληνική Κυβέρνηση εζήτησε σήμερον την 6η πρωινή να εισέλ τα τεκταινόμενα: «Ο Ιταλός πρεσβευτής στις 03:00 τα ξημερώματα διά ανακοίνωθουν τα Ιταλικά στρατεύματα στο ημέτερο έδαφος και ότι σε περίπτωση αρνήσεως θα εισέλθουν διά της βίας. Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση αυτή του Ιταλού πρέ- σβη και διέταξε άμυνα μέχρις εσχάτων». Έτσι, στις 28 Οκτωβρίου 1940 και ώρα 04:30 με 05:30, μισή ώρα δηλαδή πριν από την εκπνοή του τελεσίγραφου που επι- δόθηκε, άρχισε η ιταλική εισβολή στην Ήπειρο με το XXV Σώμα Στρατού της Τσα- μουριάς, το οποίο διέθετε ήδη επτά φάλαγγες στην περιοχή της Κακκαβιάς και στον κάμπο της Δερόπολης. Αυτές αποτελούσαν την κύρια δύναμη του ιταλικού στρατού εισβολής, αποτελούμενες από 100.000 στρατιώτες, οι οποίοι στη συνέχεια, αφού κοινώνησαν, εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος. Τη νύχτα εκείνη, ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου, ξημέρωνε Δευτέρα. Σε λίγο σε όλα τα χωριά, τις πόλεις και ακόμα πα- ραπέρα ακουγόταν μόνο μια λέξη: «Πόλεμος». Διότι εκείνη τη νύχτα ζητούσε ο δι κτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι να κάνουν οι Ιταλοί την πατρίδα μας μετόχι δικό τους. Και ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε τότε με το ιστορικό «ΟΧΙ». Σύννεφα μαύρα σκέπασαν τις πόλεις και τα χωριά μας

Και ο φόβος της σκλαβιάς φώλιασε στην καρδιά μας

Κι άρχισαν να χτυπούν καμπάνες στα χωριά, στις πόλεις οι σειρήνες,

Μάνες, παιδιά και γέροντες τρόμαξαν σαν λαφίνες

Το έπος έγραψε στο χιόνι η ελληνική λόγχη και στεφανώθηκε με δόξα ηρωική. Πέ- ρασαν εβδομήντα επτά χρόνια από τότε και η δόξα αυτής της ημέρας δεν σβήνει. Η νίκη του Έλληνα φαντάρου τρανή. Πλάι όμως στους στρατιώτες έγραψαν σελίδες δόξας και οι γυναίκες εκείνης της εποχής, για τις οποίες είναι αξιοθαύμαστος ο τρό- πος με τον οποίο ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πατρίδας. Οι γυναίκες, αυτά τα τρυφερά και αδύναμα πλάσματα κατά πολλούς, ήταν οι αφανείς ηρωίδες του έπους του 1940. Στα μετόπισθεν αντικαθιστούν επάξια τους άνδρες που έχουν επιστρα- τευτεί, ενώ παράλληλα πλέκουν μάλλινες φανέλες, κάλτσες, γάντια και σκουφιά για τους στρατιώτες μας, αναλαμβάνοντας την προφύλαξή τους από τα κρυοπαγήματα. Γυναίκες από εύπορες οικογένειες έδωσαν χρήματα και κοσμήματα για να βοηθή- σουν τον αγώνα του ελληνικού στρατού. Χιλιάδες νεαρά κορίτσια που είχαν γραφεί εθελόντριες στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό έγιναν νοσοκόμες. Οι Ελληνίδες νοσο- κόμες δούλεψαν με ηρωισμό και αυταπάρνηση. Πολλές δυστυχώς έπεσαν την ώρα του καθήκοντος κατά τους βομβαρδισμούς των νοσοκομείων ή των πλοίων που μετ τέφεραν τραυματίες.

Άλλες γυναίκες, Γιαννιώτισσες, Σουλιώτισσες, Ηπειρώτισσες και γυναίκες της Δυ- τικής Μακεδονίας, οι οποίες βρίσκονταν πιο κοντά στην πρώτη γραμμή, μετέφεραν πολεμοφόδια, γράμματα και τρόφιμα στους στρατιώτες μας. Μέσα στα χιόνια, στα δύσβατα μονοπάτια των κακοτράχαλων βουνών, εκεί όπου τα μεταγωγικά ζώα αρ- νούνταν να προχωρήσουν, αυτές καθάριζαν το έδαφος και περνούσαν, αλύγιστες, βουβές, με αξιοθαύμαστη θέληση, ηρωισμό και αυτοθυσία. Σαν λέαινες και σαν λύ- καινες έτρεχαν παντού να βοηθήσουν τους φαντάρους μας, κουβαλώντας πυρομα χικά κάθε είδους στα θρυλικά βουνά όπου πολέμησαν οι Έλληνες, στο Αργυρόκαστρο, στο Δέλβινο, στους Αγίους Σαράντα, στη Μοράβα, στο Πόγραδετς, στη Μοσχόπολη, στην Κορυτσά, στην Πρεμετή, στην Κλεισούρα και κάτω στη Χει μάρα και στους Αγίους Σαράντα, σε όλα τα μέρη, από όπου με την πολεμική ιαχή «ΑΕΡΑ» έδιωχναν τους Ιταλούς. Ανέβαιναν φορτωμένες τα κοφτά γκρεμνά, σαν Πα- ναγίες. Ο άνεμος τις τραμπάλιζε,

«έλυνε τα τσεμπέρια τους και έπαιρνε τα μαλλιά τους και έδερνε τα φουστάνια τους και τις σπαθοκοπούσε. Μα αυτές αντροπατάγανε ψηλά, πέτρα την πέτρα. Ανηφορίζαν στη γραμμή όσο που μες στα σύννεφα χάνονταν ορθομέτωπες η μια πίσω από την άλλη.»

Αργότερα, όλος ο κόσμος θα υποκλιθεί μπροστά στην αδάμαστη ελληνική ψυχή τους. Η ιστορία δεν τις ξέχασε. Ας είναι ΑΘΑΝΑΤΕΣ!

Γράφει - Επιμελείται Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ν. ΣΑΡΕΛΑΣ

είναι κειμενογράφος