ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΟΣ - Υφαντό ΕΛΛΗΝΟΓΝΩΣΙΑΣ (Φ. 1869)

 

 Γράφει και Επιμελείται: Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ν. ΣΑΡΕΛΑΣ

 
Η Αρχαία Αίγυπτος, η οποία ιδρύ θηκε πριν από 5000 χρόνια, ήταν το πρώτο εθνικό κράτος στον κόσμο με την μεγαλύτερη διάρκεια, καθώς διήρκησε για 2500 χρόνια περισσότερο από οποιοδήποτε σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Η Αρχαία Ελλάδα έφθασε στην ακμή της, όταν παρήκμασε η Αίγυπτος και σηματοδότησε την έναρξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η δημοκρατική διακυβέρνηση ξεκίνησε στις ελληνικές πόλεις - κράτη και ο ελληνικός πολιτισμός επηρέασε σημαντικά την Ευρώπη μέχρι και τη σύγχρονη εποχή.



Οι αρχαίοι Έλληνες θαύμαζαν τα επιτεύγματα και τις γνώσεις των Αιγυπτίων, όπως το αιγυπτιακό ημερολόγιο και όχι μόνο. Κατά τον 7ο αιώνα π.Χ Έλληνες έμποροι εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο όπου ανθούσε το εμπόριο. Μετά από την εισβολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το 332π.Χ, η Αίγυπτος έγινε τμήμα του ελληνιστικού κόσμου. Η Αλεξάνδρεια διαδέχτηκε την Αθήνα ως κέντρο της ελληνιστικής παιδείας. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου ιδρύθηκε εκεί μια μεγάλη βιβλιοθήκη όπου πολλοί λόγιοι εγκαταστάθηκαν εκεί για να μελετήσουν.

Η Αίγυπτος δεν θα μπορούσε ως χώρα να υπάρξει χωρίς τον ποταμό Νείλο, ο οποίος είναι ο μακρύτερος ποταμός στον κόσμο: διασχίζει 6000 χλμ. άγονης ερήμου και δημιουργεί μια λωρίδα εύφορης γης στις όχθες του. Παρήγαγε τα περισσότερα προϊόντα που χρειάζονταν οι άνθρωποι. Η Αίγυπτος που προστατευόταν από τη θάλασσα και την έρημο είχε ελάχιστες εξωτερικές επαφές.

Ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός εμφανίστηκε στην Κρήτη και διήρκησε περίπου 600 χρόνια. Ήταν μια πολύπλοκη κοινωνία με μεγαλοπρεπή παλάτια και πόλεις και υψηλό βιοτικό επίπεδο. Ενώ ήταν βασισμένη στη γεωργία, πλούτισε από το εμπόριο, ιδιαίτερα με την Αιγυπτο. Ονομάστηκε μινωικός πολιτισμός από τον θρυλικό βασιλιά Μίνωα. Τα υπολείμματα του μυκηναϊκού πολιτισμού ανακαλύφθηκαν πριν από εκατό χρόνια. Λίγο μετά από το 1450 π.Χ. η Κρήτη κυριεύθηκε από τους Μυκηναίους, τον κυρίαρχο λαό της ηπειρωτικής Ελλάδας ήδη πριν από το 1600 π.Χ., που πήραν το όνομά τους από τη μεγαλύτερη πόλη τους. Ήταν ισχυρότεροι και πιο πολεμοχαρείς από τους Μινωίτες. Κληρονόμησαν την εμπορική αυτοκρατορία των Μινωταιτών και την επεξέτειναν ιδρύοντας βάσεις σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Ζούσαν σε ανεξάρτητες πόλεις, οι οποίες άλλες φορές συνεργάζονταν και άλλοτε πολεμούσαν μεταξύ τους.

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εξαφανίστηκε γρήγορα και σχεδόν ολοκληρωτικά. Μέσα σε 100 χρόνια το εμπόριο έπαυσε, οι πόλεις ερειπώθηκαν, ο πληθυσμός μειώθηκε και οι άνθρωποι φτώχυναν.

Μετά τον Τρωικό πόλεμο πραγματοποιήθηκαν πολλές μετακινήσεις πληθυσμών στην περιοχή. Οι ισχυροί ελληνόφωνοι Δωριείς μπήκαν στην Πελοπόννησο από το βορρά. Αυτό έκανε πολλούς να μεταναστεύσουν προς την Ιωνία (τα νησιά του Αιγαίου και την ακτή της Μικράς Ασίας). Ακολούθησαν τρείς αιώνες ταραχών και πολιτικής αστάθειας.

Κατά την κλασσική εποχή 5ος - 4ος αιώνες π.Χ. η τάξη αποκαταστάθηκε, γεγονός που οδήγησε στην ευημερία και την ανάπτυξη πολλών πόλεων - κρατών, όπως η Αθήνα και η Σπάρτη. Καθεμιά απ' αυτές τις πόλεις είχε τον έλεγχο των χωριών και των αγροτικών εκτάσεων που τις περιστοίχιζαν. Ένας συνδυασμός ατόμων υψηλών ικανοτήτων που ζούσαν σε μια κοινωνία που ενθάρρυνε τη σκέψη και τις τέχνες, ανύψωσαν την ανθρώπινη κοινωνία σε νέα επίπεδα,

Οι Σπαρτιάτες έγιναν σημαντική στρατιωτική δύναμη, ενώ οι Αθηναίοι διέπρεψαν στις τέχνες και τα γράμμα- τα. Ο Θουκυδίδης, που έγραψε την Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου σε οκτώ βιβλία, προέβλεψε ότι οι Σπαρτιάτες θα αφήσουν πίσω τους ελάχιστα στοιχεία για τις επόμενες γενιές.

Όπως και κάθε κοινωνία οι Έλληνες διδάχθηκαν από παλαιότερους πολιτισμούς, όμως οι ίδιοι επινόησαν την Δημοκρατία. Η κλασική Αθήνα, η σπουδαιότερη πόλη – κράτος, είχε την πρώτη δημοκρατική κυβέρνηση στον κόσμο. Το παράδειγμα της αθηναϊκής δημοκρατίας ακολούθησαν και άλλες πόλεις - κράτη εντός της σφαίρας επιρροής της Αθήνας. Άλλες, που επηρεάζονταν από τη Σπάρτη, κυβερνιόνταν από βασιλιά και ευγενείς.

Στην Ελλάδα το ορεινό κυρίως έδαφος και το θερμό, ξηρό κλίμα έκαναν σπάνια τη γη εύφορη. Ελάχιστες καλλιέργειες, όπως οι ελιές και τα σταφύλια, αναπτύσσονταν με επιτυχία. Έτσι οι Έλληνες αναγκάζονταν να εισάγουν τρόφιμα και ιδιαίτερα δημητριακά από άλλες χώρες. Από τον 8ο, λοιπόν, αιώνα π.Χ. και μετά η έλλειψη εύφορη γης και η αύξηση του πληθυσμού ανάγκασαν πολλούς Έλληνες να μεταναστεύσουν ιδρύοντας αποικίες στο εξωτερικό, οι οποίες και έγιναν κέντρα εμπορίου.

Οι πρώτες αποικίες ήταν κατά μήκος των μικρασιατικών ακτών. Αργότερα επεκτάθηκαν γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, τη Σικελία και τη νότια Ιταλία, μέχρι τη νότια Γαλλία και την Ισπανία. Οι αποικίες παρέμειναν ελληνικές και διέδωσαν στους τόπους αυτούς τον ελληνικό πολιτισμό.

Οι Έλληνες, μοναδικά δημιουργικός λαός, υπήρξαν πρωτοπόροι σε διανοητικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα. Αν και όφειλαν αρχικά κάποιες ιδέες λ.χ. στους Αιγυπτίους, επινόησαν εκείνοι την επική ποίηση, το δράμα, την ιστορία και τη φιλοσοφία που τα οδήγησαν σε υψηλούς βαθμούς τελειότητας.

Ως υστερόγραφο να σημειώσουμε, ότι η κλασσική εποχή της Ελλάδας ξεκίνησε και έληξε με πολέμους : τους Περσικούς Πολέμους και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο Και επίσης να σημειώσουμε, ότι η εποχή του ελληνικού το του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι περίπου την εποχή πολιτισμού μετά από την κλασική εποχή, από το θάνατου πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα, το 27 π.Χ., είναι γνωστή ως Ελληνιστική περίοδος. Και ότι σ' αυτή την περίοδο ο ελληνικός πολιτισμός εξαπλώθηκε από την ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Μέση Ανατολή.

Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ν. ΣΑΡΕΛΑΣ είναι κειμενογράφος