ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ (Φ. 1933)

 Ἐπιστροφὴ στὸ χαρτὶ καὶ στὸ μολύβι

 

 

13 Μαρτίου, 2025

Ἡ εἴδηση εἶναι ἐντυπωσιακὴ καὶ ὁπωσδήποτε πρέπει νὰ προβληματίσει:

«Τὰ ἐκπαιδευτικὰ συστήματα τῶν σκανδιναβικῶν χωρῶν (…) ἐπιστρέφουν στὸ χαρτὶ καὶ στὸ μολύβι. Ὁ λόγος εἶναι οἱ κίνδυνοι γιὰ τοὺς μαθητὲς ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ χρήση τῶν ψηφιακῶν μέσων, ὅπως ἔχουν ἐντοπιστεῖ ἀπὸ ἐκπαιδευτικούς, παιδιάτρους καὶ νευροεπιστήμονες.

Πρόσφατα ἡ ὑπουργὸς Σχολείων τῆς Σουηδίας, Λότα Ἔντχολμ, ἀνέφερε ὅτι ἡ ἐπιστροφὴ στὸ χαρτὶ στηρίζεται σὲ ἐπιστημονικὰ δεδομένα ποὺ δείχνουν ὅτι οἱ ἀναλογικὲς μέθοδοι (γραφὴ μὲ τὸ χέρι, ἀνάγνωση ἀπὸ ἔντυπα βιβλία) δημιουργοῦν, ὅπως τόνισε, “καλύτερες συνθῆκες γιὰ τὴν ἀνάπτυξη βασικῶν δεξιοτήτων, ὅπως ἡ ἀνάγνωση καὶ ἡ γραφή, σὲ σύγκριση μὲ τὰ ψηφιακὰ ἐργαλεῖα. Γι᾿ αὐτὸ εἶναι σημαντικὸ οἱ μαθητὲς νὰ ἐργάζονται μὲ στυλὸ καὶ χαρτί, καὶ ὄχι λιγότερο σημαντικό, νὰ ἔχουν πρόσβαση σὲ σχολικὰ βιβλία καὶ στελεχωμένες σχολικὲς βιβλιοθῆκες”».

Στὸ ἴδιο θέμα ἀναφέρθηκε καὶ ὁ κ. Πέτρος Γουγουλάκης, καθηγητὴς Παιδαγωγικῶν στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Στοκχόλμης: «Ὁ διάλογος γιὰ τὸν χρόνο ποὺ πρέπει νὰ ἀφιερώνουν οἱ μαθητὲς μπροστὰ στὶς ὀθόνες, ἔχει ξεκινήσει πρὸ τριετίας στὴ Σουηδία. Τὴν ἴδια στιγμὴ παρατηρεῖται ὅτι οἱ ἐπιδόσεις τῶν Σουηδῶν μαθητῶν μειώνονται ἀπὸ χρόνο σὲ χρόνο, καὶ αὐτὸ ἀποδόθηκε καὶ στὶς ἐπιπτώσεις τῆς ἄκρατης ψηφιοποίησης στὸν τρόπο μελέτης τῶν μαθητῶν καὶ τῆς πρόσ­ληψης τῶν ἀπαραιτήτων γνώσεων. Γιὰ παράδειγμα, σύμφωνα μὲ ἐπιστημονικὲς μελέτες τοῦ ἁρμόδιου φορέα τῆς Σουηδίας – ὁ ἀντίστοιχος μὲ τὸ Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς στὴν Ἑλλάδα – κατὰ τὴν ψηφιακὴ ἀνάγνωση οἱ μαθητὲς διατρέχουν πολὺ γρήγορα καὶ ἐπιφανειακὰ τὴν ὕλη ἢ ἡ προσοχή τους ἀποσπᾶται ἢ διακόπτουν βλέποντας μιὰ ἄσχετη ψηφιακὴ πλατφόρμα. Αὐτὸ εἶναι εἰς βάρος τῆς οὐσιαστικὴς μάθησης. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, δὲν παίρνουν λιγότερες πληροφορίες ὅσοι διαβάζουν ἀπὸ ἕνα ἔντυπο βιβλίο σὲ σχέση μὲ τὸ ψηφιακό. Ἀντιθέτως, ἀπὸ τὸ ἔντυπο εἶναι εὐκολότερο σὲ ἕναν μαθητὴ νὰ ἀνακαλέσει μιὰ πληροφορία» («Καθημερινὴ» 4-3-2025).

Πολὺ σημαντικὰ τὰ νέα δεδομένα τῶν σχετικῶν ἐπιστημονικῶν ἐρευνῶν γύρω ἀπὸ τὸ συγκεκριμένο θέμα. Ὁπωσδήποτε πρέπει πολὺ νὰ προσεχθοῦν ἀπὸ τοὺς ἁρμόδιους φορεῖς τῆς ἐδῶ ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τοὺς γονεῖς τῶν παιδιῶν. Αὐτὸ βέβαια σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν θὰ σημάνει τὴν κατάργηση τῶν ψηφιακῶν μέσων καὶ ἐργαλείων, ἀλλὰ τὴ λελογισμένη χρήση τους. Εἶναι πάντως πολὺ σημαντικὸ νὰ κατανοήσουμε ὅλοι μας ὅτι οἱ παραδοσιακές (ἀναλογικές) μέθοδοι διδασκαλίας καὶ ἐκμαθήσεως εἶναι συμβατὲς μὲ τὶς βιολογικὲς καὶ ψυχικὲς προδιαγραφὲς τοῦ ἀνθρώπου καὶ βοηθοῦν στὴν ἁρμονικὴ ἀνάπτυξη τῶν διανοητικῶν καὶ ψυχικῶν του δυνάμεων. Αὐτὰ εἶναι τὰ μέτρα μας καί, ξεπερνώντας τα μὲ τὴν ἀλόγιστη χρήση τῆς καταιγιστικῆς πληροφορίας ἀπὸ τὰ ψηφιακὰ μέσα, διαπράττουμε μέγα παιδαγωγικὸ σφάλμα, ποὺ βέβαια δὲν μπορεῖ νὰ μείνει χωρὶς συνέπειες ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς μηχανισμοὺς τῆς ἀνθρώπινης φύσεως, ὅπως τοὺς ἐνέβαλε σ᾿ αὐτὴν ὁ Δημιουργός.